پرسش :
اريتم مولتي‌فرم چیست و چگونه درمان می شود؟
پاسخ :
شرح بيماري
اريتم مولتي‌فرم عبارت است از يك بيماري التهابي حاد پوست و غشاهاي مخاطي (بافت‌هاي نازك و مرطوبي كه حفرات بدن را مي‌پوشانند). در اكثر موارد، اين بيماري خوش‌خيم است و خودبه‌خود محدود مي‌شود، اما امكان دارد شديد نيز باشد. نوع شديد بيماري با نام نشانگان استيونس ـ جانسون يا اريتم مولتي‌فرم شديد نيز شناخته مي‌شود.
علايم شايع
نقاط بثوري كه قرمز هستند و شكلي قرينه دارند و غالباً به‌صورت حلقه‌ها متحدالمركز (شبيه سيبل تيراندازي) ظاهر مي‌شوند.
اين بثور معمولاً روي كف دست و پا، يا ساير نقاط دست و پا ظاهر مي‌شود و ممكن است به‌صورت و ساير نقاط بدن نيز گسترش يابد.
ضايعات معمولاً خارش دارند و گاهي دردناك هستند يا فرد در آنها احساس سوزش مي‌كند.
ضايعات تبديل به تاول، كهير، يا زخم مي‌شوند.
در موارد شديد، غشاهاي مخاطي دهان، چشم‌ها، و ناحيه تناسلي ملتهب مي‌شوند.
تب
سردرد
گلودرد
اسهال
علل
در 50% از موارد، علت ناشناخته است. عفونت‌هاي ويروسي، خصوصاً ويروس هرپس سيمپلكس (ويروس تب‌خال)
عفونت‌هاي باكتريايي
عفونت‌هاي ناشي از انگل‌هاي تك‌ياخته‌اي
بيماري‌هاي بافت همبند ـ رگ‌ها
داروهايي مثل سولفوناميدها، پني‌سيلين‌ها، داروهاي ضدتشنج، ساليسيلات‌ها، و باربيتورات‌ها. واكنش دارويي ممكن است تا 14-7 روز پس از شروع دارو رخ ندهد.
سرطان‌ها
حاملگي
اشعه‌درماني
تغييرات هورموني قبل از عادت ماهانه
عوامل تشديد كننده بيماري
سابقه اريتم مولتي‌فرم از قبل
مصرف داروهايي كه ممكن است باعث بروز اين واكنش شوند.
پيشگيري
حتي‌المقدور اجتناب از علل احتمالي
درمان سريع هرگونه بيماري يا عفونتي كه ممكن است باعث اريتم مولتي‌فرم شود.
پيشگيري از بروز تب‌خال با كاهش استرس و قرار نگرفتن در معرض آفتاب
عواقب موردانتظار
بثور پوستي در عرض 2-1 هفته به حداكثر خود مي‌رسد و معمولاً در عرض 3-2 هفته از بين مي‌رود، اما ممكن است تا 6-5 هفته هم باقي بماند.
عوارض احتمالي
پيشرفت بيماري از نوع خفيف به نوع شديد
در چشم ممكن است مشكلاتي چون زخم قرنيه، التهاب عنبيه، يا ساير مشكلات جدي به‌وجود آيند.
عود بيماري
امكان دارد به‌علت شوك يا گسترش التهاب در بدن، مشكلات جدي به‌وجود آيند و حتي بيمار ممكن است فوت كند.
درمان
اصول كلي
استراحت در رختخواب در صورت وجود تب
قطع مصرف هر دارويي كه احتمالاً باعث بروز مشكل شده است.
كمپرس مرطوب يا لوسيون براي نرم كردن پوست
خوابيدن در وان آب ولرم تا خنك سه بار در روز هر بار به‌مدت 30 دقيقه.
درمان هرگونه بيماري يا عفونتي كه باعث بروز اين واكنش شده است.
معاينه دقيق چشم به‌طور مرتب براي پيشگيري از عوارض
اگر در دهان زخم وجود داشته باشد، رعايت بهداشت دهان براي كاهش احتمال عفونت و تخفيف ناراحتي اهميت زيادي دارد.
اگر آسيب پوستي گسترده و پيشرفته باشد، ممكن است نياز به بستري كردن بيمار در يك مركز مخصوص سوختگي وجود داشته باشد.
داروها
براي كاهش التهاب و تحريك پوست ممكن است از كورتيكواستروييدها استفاده شود.
براي درمان عفونت‌هاي ويروسي مثل ويروس تب‌خال ممكن است آسيكلووير تجويز شود.
در صورت وجود عفونت ثانويه روي ضايعات، آنتي‌بيوتيك تجويز مي‌شود.
اگر در دهان زخم وجود داشته باشد، امكان دارد داروهاي موضعي يا دهان‌شويه تجويز شود.
در صورت درگيري چشم، امكان دارد محلول شستشوي چشم يا ساير داروهاي موضعي تجويز شوند.
براي تخفيف علايم امكان دارد داروهاي ضد درد، آرام‌بخش‌ها، يا آنتي‌هيستامين‌ها تجويز شوند.
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري
تا حدي كه علايم اجازه مي‌دهند.
رژيم غذايي
معمولاً رژيم خاصي موردنياز نيست.
در صورت وجود زخم در دهان، خوردن مايعات يا غذاهاي نرم شايد بهتر تحمل شود.
گاهي دريافت مايعات بيشتر، ممكن است كمك‌كننده باشد.
در بيماران بستري‌شده امكان دارد نياز به سرم وجود داشته باشد.
درچه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟
اگر شما يا يك از اعضاي خانواده تان علايم اريتم مولتي‌فرم را داريد.
اگر علايم به هنگام درمان بدتر شدند. عوارض بيماري امكان دارد بالقوه شديد باشند.
اگر دچار علايم جديد و غير قابل توجيه شده ايد. داروهاي مورد استفاده در درمان ممكن است عوارض جانبي به‌همراه داشته باشند.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی پزشکان ایران
شرح بيماري
اريتم مولتي‌فرم عبارت است از يك بيماري التهابي حاد پوست و غشاهاي مخاطي (بافت‌هاي نازك و مرطوبي كه حفرات بدن را مي‌پوشانند). در اكثر موارد، اين بيماري خوش‌خيم است و خودبه‌خود محدود مي‌شود، اما امكان دارد شديد نيز باشد. نوع شديد بيماري با نام نشانگان استيونس ـ جانسون يا اريتم مولتي‌فرم شديد نيز شناخته مي‌شود.
علايم شايع
نقاط بثوري كه قرمز هستند و شكلي قرينه دارند و غالباً به‌صورت حلقه‌ها متحدالمركز (شبيه سيبل تيراندازي) ظاهر مي‌شوند.
اين بثور معمولاً روي كف دست و پا، يا ساير نقاط دست و پا ظاهر مي‌شود و ممكن است به‌صورت و ساير نقاط بدن نيز گسترش يابد.
ضايعات معمولاً خارش دارند و گاهي دردناك هستند يا فرد در آنها احساس سوزش مي‌كند.
ضايعات تبديل به تاول، كهير، يا زخم مي‌شوند.
در موارد شديد، غشاهاي مخاطي دهان، چشم‌ها، و ناحيه تناسلي ملتهب مي‌شوند.
تب
سردرد
گلودرد
اسهال
علل
در 50% از موارد، علت ناشناخته است. عفونت‌هاي ويروسي، خصوصاً ويروس هرپس سيمپلكس (ويروس تب‌خال)
عفونت‌هاي باكتريايي
عفونت‌هاي ناشي از انگل‌هاي تك‌ياخته‌اي
بيماري‌هاي بافت همبند ـ رگ‌ها
داروهايي مثل سولفوناميدها، پني‌سيلين‌ها، داروهاي ضدتشنج، ساليسيلات‌ها، و باربيتورات‌ها. واكنش دارويي ممكن است تا 14-7 روز پس از شروع دارو رخ ندهد.
سرطان‌ها
حاملگي
اشعه‌درماني
تغييرات هورموني قبل از عادت ماهانه
عوامل تشديد كننده بيماري
سابقه اريتم مولتي‌فرم از قبل
مصرف داروهايي كه ممكن است باعث بروز اين واكنش شوند.
پيشگيري
حتي‌المقدور اجتناب از علل احتمالي
درمان سريع هرگونه بيماري يا عفونتي كه ممكن است باعث اريتم مولتي‌فرم شود.
پيشگيري از بروز تب‌خال با كاهش استرس و قرار نگرفتن در معرض آفتاب
عواقب موردانتظار
بثور پوستي در عرض 2-1 هفته به حداكثر خود مي‌رسد و معمولاً در عرض 3-2 هفته از بين مي‌رود، اما ممكن است تا 6-5 هفته هم باقي بماند.
عوارض احتمالي
پيشرفت بيماري از نوع خفيف به نوع شديد
در چشم ممكن است مشكلاتي چون زخم قرنيه، التهاب عنبيه، يا ساير مشكلات جدي به‌وجود آيند.
عود بيماري
امكان دارد به‌علت شوك يا گسترش التهاب در بدن، مشكلات جدي به‌وجود آيند و حتي بيمار ممكن است فوت كند.
درمان
اصول كلي
استراحت در رختخواب در صورت وجود تب
قطع مصرف هر دارويي كه احتمالاً باعث بروز مشكل شده است.
كمپرس مرطوب يا لوسيون براي نرم كردن پوست
خوابيدن در وان آب ولرم تا خنك سه بار در روز هر بار به‌مدت 30 دقيقه.
درمان هرگونه بيماري يا عفونتي كه باعث بروز اين واكنش شده است.
معاينه دقيق چشم به‌طور مرتب براي پيشگيري از عوارض
اگر در دهان زخم وجود داشته باشد، رعايت بهداشت دهان براي كاهش احتمال عفونت و تخفيف ناراحتي اهميت زيادي دارد.
اگر آسيب پوستي گسترده و پيشرفته باشد، ممكن است نياز به بستري كردن بيمار در يك مركز مخصوص سوختگي وجود داشته باشد.
داروها
براي كاهش التهاب و تحريك پوست ممكن است از كورتيكواستروييدها استفاده شود.
براي درمان عفونت‌هاي ويروسي مثل ويروس تب‌خال ممكن است آسيكلووير تجويز شود.
در صورت وجود عفونت ثانويه روي ضايعات، آنتي‌بيوتيك تجويز مي‌شود.
اگر در دهان زخم وجود داشته باشد، امكان دارد داروهاي موضعي يا دهان‌شويه تجويز شود.
در صورت درگيري چشم، امكان دارد محلول شستشوي چشم يا ساير داروهاي موضعي تجويز شوند.
براي تخفيف علايم امكان دارد داروهاي ضد درد، آرام‌بخش‌ها، يا آنتي‌هيستامين‌ها تجويز شوند.
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري
تا حدي كه علايم اجازه مي‌دهند.
رژيم غذايي
معمولاً رژيم خاصي موردنياز نيست.
در صورت وجود زخم در دهان، خوردن مايعات يا غذاهاي نرم شايد بهتر تحمل شود.
گاهي دريافت مايعات بيشتر، ممكن است كمك‌كننده باشد.
در بيماران بستري‌شده امكان دارد نياز به سرم وجود داشته باشد.
درچه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟
اگر شما يا يك از اعضاي خانواده تان علايم اريتم مولتي‌فرم را داريد.
اگر علايم به هنگام درمان بدتر شدند. عوارض بيماري امكان دارد بالقوه شديد باشند.
اگر دچار علايم جديد و غير قابل توجيه شده ايد. داروهاي مورد استفاده در درمان ممكن است عوارض جانبي به‌همراه داشته باشند.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی پزشکان ایران
