پرسش :

چالاکی و سستی در قرآن و حدیث با چه واژه هایی بیان شده است؟ اگر امکان دارد اشعاری از حافظ وسعدی و مولانا در این باره بیاورید.

پاسخ :
چالاکی در زبان عربی به " النشاط" و " الانتباه"، ترجمه می شود. سستی هم به معنای " رخوة " و " الکسل" است.

کسالت ونشاط در قرآن:
در قرآن کریم از منافقینی یاد می کند که یکی از صفات بارز آنان، داشتن کسالت در هنگام اقامۀ نماز است. خداوند می فرماید:" همانا منافقين با خدا مكر و حيله مي كنند و خدا نيز با آنها همين معامله را مي فرمايد و چون به نماز مى‏ايستند با حال بى ميلى و كسالت و ريا كارى به این کار اقدام می کنند‏."[1] در آیۀ دیگر خداوند به فرشتگانی قسم می خورد که با نشاط کار می کنند. می فرماید:" و ( قسم به) فرشتگانى كه ارواح مؤمنان را با مدارا و نشاط جدا مى‏سازند".[2]

کسالت و نشاط در احادیث:
در حدیث مشهور "جنود عقل و جهل" ، امام صادق (ع) می فرماید:" از جمله سربازان عقل نشاط است که ضدّ آن (یعنی سرباز جهل)، کسالت و بی حالی است."[3] در روایت دیگری می فرماید:" بر تو باد که از کسالت دوری کنی؛ زیرا کسالت و سستی به همراه نا آرامی و غم، تو را از بهره های دنیوی و اخروی ات محروم می کند."[4]

کسالت ونشاط در برخی از آثار ادبی:

حافظ:
در مذهب طریقت خامی نشان کفر است
آری طریق دولت، چالاکی است و چستی

سعدی:
ندانی گه غله برداشتن
که سستی بود، تخم ناکاشتن
خواجه عبداﷲ انصاری: در جوانی مستی ، در پیری سستی ، پس خدا را کی پرستی."[5]
برای اطلاع بیشتر به سؤال 5092 (سایت: 5327)، (کسالت و نشاط در برنامه های اسلام ) رجوع کنید.
پی نوشتها:
[1] نساء، 142.
[2] نازعات، 2.
[3] كلينی، کافی، ج1، ص 20.
[4] کافی، ج5، ص 85.
[5] لغت نامۀ دهخدا، ذیل لغات: چالاکی، سستی.
www.islamquest.net