پرسش :
اثبات كنيد كه چرا خداوند بايد نامحدود باشد؟
پاسخ :
برای پاسخ به این سؤال باید معنای بی نهایت بودن خدا و رابطۀ موجودات عالم با خدا روشن گردد.
معنای بی نهایت بودن خدا این است که ذات خدا ذاتی است نامتناهی از هر جهت و دارای تمام کمالات.[1] و وجود او از هر جهت که فرض کنیم نامحدود است، جایی نیست که نباشد، زمانی نیست که وجود نداشته باشد، کمالی نیست که دارا نباشد[2] لذا ذات خدا هیچ حد و مرزی ندارد و به فرمودۀ قرآن کریم "هُوَ اللَّهُ فِي السَّماواتِ وَ فِي الْأَرْضِ"[3] و " فَأَيْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ[4]، خدا در همه جا وجود داشته و محدود به حد و مرز خاصی نیست و از جمله، فوق زمان و مکان است، اما معنای بی نهایت بودن خدا این نیست که خدا همۀ مکان ها را اشغال کرده باشد بلکه اساسا هیچ مکانی را اشغال نکرده است زیرا این جسم (موجود دارای ابعاد سه گانه طول، عرض، ارتفاع) است که مکان اشغال می کند و خداوند جسم نیست تا مکانی را اشغال نماید. استاد مکارم شیرازی می فرماید: اما این که خدا جسم نیست به خاطر این است که هر جسمی محدود است، محدود از نظر زمان، مکان، کیفیات و خواص و آثار و هر جسمی ابعاد معینی دارد در حالی که ذات خداوند وجودی است از هر نظر بی پایان و نامحدود و بدیهی است چنین وجودی را نمی توان در ابعاد جسم و در زندان زمان و مکان محصور کرد.[5]
اما در پاسخ به اين سؤال كه چرا خداوند نامحدود و نامتناهي است بايد گفت:
اولا؛ از آنجايي كه واجب الوجود بايد كمال مطلق باشد، يعني واجد همۀ كمالات باشد، لازمۀ آن عدم محدوديت است زيرا اگر واجب الوجود محدود باشد لازمه اش ترکیب از وجود و عدم است و در جاي خود ثابت شده كه تركيب نشان از نيازمندي و احتياج است و لازمۀ احتياج نيز امكان است؛ و حال آنكه چنين مطلبي در ذاتي كه ما براي خدا ثابت كرديم (كه او واجب الوجود است) راه ندارد و در واقع خلاف فرض است.[6]
ثانیاً؛ در جاي خود ثابت شده است كه حق تعالي، وجود محض و واقعيت محض است، و محدودیت یعنی ترکیب از وجود و عدم؛ بنابراین وجود محض با محدودیت نمی سازد و مطلق كمال نمي تواند داراي محدوديت باشد.
پی نوشتها:
[1] مکارم شیرازی ،ناصر ، عقیده یک مسلمان، مطبوعاتی هدف، چاپ اول، ص 38.
[2] مکارم شیرازی ،ناصر ، خدا را چگونه بشناسیم، انتشارات محمدی (ص)، 1343، ص 42.
[3] انعام، 3.
[4] بقره، 155.
[5] مکارم شیرازی، ناصر، عقیده یک مسلمان، ص 43.
[6] رك: مجموعه پرسش هاي دانشجويي، خداشناسي و فرجام شناسي، دفتر نشر معارف، بهار 82، ص 71، با كمي تغيير و حذف و اضافات.
منبع: http://farsi.islamquest.net
برای پاسخ به این سؤال باید معنای بی نهایت بودن خدا و رابطۀ موجودات عالم با خدا روشن گردد.
معنای بی نهایت بودن خدا این است که ذات خدا ذاتی است نامتناهی از هر جهت و دارای تمام کمالات.[1] و وجود او از هر جهت که فرض کنیم نامحدود است، جایی نیست که نباشد، زمانی نیست که وجود نداشته باشد، کمالی نیست که دارا نباشد[2] لذا ذات خدا هیچ حد و مرزی ندارد و به فرمودۀ قرآن کریم "هُوَ اللَّهُ فِي السَّماواتِ وَ فِي الْأَرْضِ"[3] و " فَأَيْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ[4]، خدا در همه جا وجود داشته و محدود به حد و مرز خاصی نیست و از جمله، فوق زمان و مکان است، اما معنای بی نهایت بودن خدا این نیست که خدا همۀ مکان ها را اشغال کرده باشد بلکه اساسا هیچ مکانی را اشغال نکرده است زیرا این جسم (موجود دارای ابعاد سه گانه طول، عرض، ارتفاع) است که مکان اشغال می کند و خداوند جسم نیست تا مکانی را اشغال نماید. استاد مکارم شیرازی می فرماید: اما این که خدا جسم نیست به خاطر این است که هر جسمی محدود است، محدود از نظر زمان، مکان، کیفیات و خواص و آثار و هر جسمی ابعاد معینی دارد در حالی که ذات خداوند وجودی است از هر نظر بی پایان و نامحدود و بدیهی است چنین وجودی را نمی توان در ابعاد جسم و در زندان زمان و مکان محصور کرد.[5]
اما در پاسخ به اين سؤال كه چرا خداوند نامحدود و نامتناهي است بايد گفت:
اولا؛ از آنجايي كه واجب الوجود بايد كمال مطلق باشد، يعني واجد همۀ كمالات باشد، لازمۀ آن عدم محدوديت است زيرا اگر واجب الوجود محدود باشد لازمه اش ترکیب از وجود و عدم است و در جاي خود ثابت شده كه تركيب نشان از نيازمندي و احتياج است و لازمۀ احتياج نيز امكان است؛ و حال آنكه چنين مطلبي در ذاتي كه ما براي خدا ثابت كرديم (كه او واجب الوجود است) راه ندارد و در واقع خلاف فرض است.[6]
ثانیاً؛ در جاي خود ثابت شده است كه حق تعالي، وجود محض و واقعيت محض است، و محدودیت یعنی ترکیب از وجود و عدم؛ بنابراین وجود محض با محدودیت نمی سازد و مطلق كمال نمي تواند داراي محدوديت باشد.
پی نوشتها:
[1] مکارم شیرازی ،ناصر ، عقیده یک مسلمان، مطبوعاتی هدف، چاپ اول، ص 38.
[2] مکارم شیرازی ،ناصر ، خدا را چگونه بشناسیم، انتشارات محمدی (ص)، 1343، ص 42.
[3] انعام، 3.
[4] بقره، 155.
[5] مکارم شیرازی، ناصر، عقیده یک مسلمان، ص 43.
[6] رك: مجموعه پرسش هاي دانشجويي، خداشناسي و فرجام شناسي، دفتر نشر معارف، بهار 82، ص 71، با كمي تغيير و حذف و اضافات.
منبع: http://farsi.islamquest.net
