پرسش :

در زمان شیخ مفید، شیخ طوسی، سید مرتضی، شهید اول و ثانی و علامه مجلسی و خلاصه قبل از انقلاب اسلامی ایران، ولی فقیه چه کسی بوده است؟ آیا در هر دوره متعدد بوده است؟ چرا اعمال ولایت آنان این قدر محدود بوده است؟ آیا مثل میرزای شیرازی قدرت تشکیل حکومت نداشته است؟

پاسخ :
نظریۀ ولایت فقیه یک نظریه قدیمی و اصیل در عقاید شیعی است. با آغاز دوره غيبت كبرا در سال 326 هـ عالمان بزرگى؛ نظیر شيخ صدوق (م 381 هـ)، شيخ مفيد (م 413 هـ) و سيد مرتضى (م 436 هـ)، شيخ طوسى (م 460 هـ) نيازهاى جامعه اسلامی را نسبت به تعليم معارف اسلامى بر اساس مقتضيات زمان و مكان را بر آورده‏اند. آنان در برابر هجوم دشمنان، از حقايق نورانى اسلام به خوبى دفاع كرده‏اند. درباره این که چرا اِعمال ولایت، از طرف فقها قبل از انقلاب اسلامی ایران، محدود بوده است؟ باید گفت: قبل از انقلاب اسلامی ایران و در هر دوره ای که حکومت اسلامی برپا نبود، فقیهان و عالمان دینی فقط در محدوده ای که توانایی و اختیار داشتند، اعمال ولایت می کردند. مسلماً شرایط برای مثل مرحوم میرزای شیرازی آن قدر فراهم نبود تا بتواند در گسترۀ وسیعی اِعمال ولایت کرده و احیاناً حکومت اسلامی تشکیل دهد.
منبع: http://farsi.islamquest.net