پرسش :

لطفاً در مورد گرمي و سردي غذاها توضيح دهيد.

پاسخ :
در طب سنتي ايران غذاها به دو دسته گرم و سرد تقسيم مي شدند . با مصرف غذاهاي گرم ، حرارت بدن فرد به سرعت بالا مي رود و احساس انرژي و قدرت مي کند و از نظر جسمي و جنسي و حتي روحي آمادگي و توان بيشتري پيدا مي کند ، بر عکس ، با خوردن غذاهاي سرد ، حرارت بدن فرد حتي مقداري کم مي شود و احساس سستي و رخوت به او دست مي دهد . برخي افراد نسبت به غذاهاي سرد حساس تر از ديگران هستند و با مصرف غذاهاي سرد به مقدار زياد ، حالت تهوع و دل پيچه و سرگيجه پيدا مي کنند که به آنها " طبع سرد " گفته مي شود . بر عکس ، برخي افراد با مصرف غذاهاي گرم به مقدار فراوان ، دچار بالا رفتن غيرعادي حرارت بدن و جوش هايي در نقاط مختلف بدن مي شوند که اين افراد داراي " طبع گرم " هستند .
تحقيق در مراجع طب سنتي ايران نشان مي دهد که بر اساس اين اعتقادات ، استفاده زياد يا مکرر غذاهاي گرم مي تواند باعث افزايش قواي جسمي و همچنين ميل و يا توانايي جنسي شود و برعکس مصرف مکرر غذاهاي سرد مي تواند اين توانايي ها را کاهش دهد . مواد غذايي از جمله انبه ، انجير ، توت سفيد ، خربزه ، خرما ، زردآلو ، زيتون ، گلابي ، موز ، نارگيل ، نارنگي ، هلو ، بادمجان ، باميه ، پياز ، ترب ، سيب زميني ، ترشي ، سير ، شلغم ، قارچ ، کرفس ، کنگر فرنگي ، مرزه ، موسير ، نعناع ، هويچ ، چاي ، خردل ، زعفران ، زنجبيل ، انواع فلفل ، خاکشير ، سياه دانه ، لوبيا ، نخود ، برنج ، گندم ، شير ، ماست ، کنجد ، بادام ، پسته ، فندق ، گردو ، تخم مرغ و گوشت ماهي اثر افزايش دهنده بر ميل جنسي دارند . بر عکس سرکه انگور ، هندوانه ، ريواس ، شويد ، ترخون ، کاهو ، گشنيز ، انواع زيره ، قهوه ، شاهدانه ، عدس و ماش ،ميل جنسي را کاهش مي دهند . انار و خرفه مي توانند اثرات متفاوتي داشته باشند . براي برخي مواد غذايي اثري ذکر نشده است ؛ از جمله اين غذاها مي توان بالنگ ، انگور ، پرتقال ، پونه ، باقلا، جعفري ، خرمالو ، خيار ، ريحان ، زالزالک ، زرشک ، کدو ، کيوي ، گريپ فورت ، گوجه فرنگي ، انواع ليمو ، سماق ، کاکائو ، سيب زميني ، بادام زميني ، جو ، ذرت ، گوشت قرمز و گوشت مرغ را نام برد .
گرچه مطالعات امروزي نيز ارتباطاتي بين طبع مواد غذايي و تاثير آنها بر ميل جنسي نشان داده است ، ولي از آنجا که حتي مواد سرد نيز گاهاً اثرات افزايش دهنده و مواد گرم بعضاً اثرات کاهش دهنده قواي جنسي از خود نشان داده اند ، لذا مي توان اين گونه فرض کرد که عوامل ديگري غير از سردي و گرمي غذاها نيز در اين مورد نقش دارند و مسلماً اين اثرات به دليل تنها يک ماده مغذي نيست ؛ به عنوان مثال کاهو و فلفل هر دو داراي ويتامين C هستند و اين ويتامين مهارکننده ترشح تيروکسين است ، ولي بر اساس نظرات طب سنتي ايران ، سرد و فلفل گرم است . بنابراين نمي توان تمام فرضيات ارائه شده در طب سنتي را با يافته هاي علوم امروزي تطبيق داد .
علم امروزي هنوز نتوانسته توضيح قانع کننده اي براي علت گرم شدن بدن به دنبال مصرف برخي مواد غذايي " گرم " و کاهش دماي بدن به دنبال صرف غذاهاي " سرد " ارائه نمايد . در علم تغذيه مواد غذايي از نظر سرعت بالا بردن قند خون پس از خورده شدن ، به انواع با " اندکس گليسميک بالا " و با " اندکس گليسميک پايين " تقسيم مي شوند که گروه اول هنگامي که خورده مي شوند ، به سرعت بيشتري قند خون را بالا مي برند ، ولي گروه دوم قند خون را بالا مي برد ، ولي گروه دوم قند خون را به آرامي بالا مي برند ، ولي گروه دوم قند خون را به آرامي بالا مي برند . با اين وجود ، دليلي وجود ندارد که هيچ يک از اين غذاها حرارت بدن را با سرعت متفاوتي تغيير دهند .
به هرحال لازم است مطالعات دقيق و علمي در آينده در اين زمينه انجام شود تا بتوان با قاطعيت بيشتري در اين باب قضاوت نمود . در اين حال ، هر فرد با توجه به عدم تحمل ها و عدم تمايل هايي که نسبت به مصرف برخي غذاها مي تواند داشته باشد ، مي تواند کمتر از آن غذاها مصرف نمايد ؛ آنچه بسيار مهم و قابل توجه است اينکه در هرحال از تمام گروه هاي غذايي لازم است طبق دستور متخصصين تغذيه مصرف شود . به عنوان مثال ، اگر فردي کاهو را " سرد " مي داند و بنابرطبع خويش تمايل کمتري به مصرف آن دارد ، لازم است ساير سبزيجات را در حد کافي و متعادل به عنوان جايگزين مصرف نمايد .
منبع : ماهنامه دنياي تغذيه شماره ي 86.