پرسش :

من مادری شصت و دو ساله دارم که نزدیک پانزده یا شانزده سال است که دیابتی است و بیماری قلبی نیز دارد . الان یک چند وقتی است شب ها تکرر ادرار دارند ولی با حجم کم ادرار می کنند . البته روزها هیچ مشکلی ندارند و فقط شب ها این مسئله را دارند . می خواستم بپرسم وضعیت مادر من چگونه است ؟ در ضمن آیا به دیابت ایشان ربطی دارد یا خیر ؟

پاسخ :
پاسخ از آقای دکتر محمدرضا نوروزی، جراح و متخصص بیماری های کلیه و مجاری ادرار:
برخی از بیماری ها هستند که روی دستگاه ادراری اثرات وسیعی دارند یکی از آنها بالا بودن قند خون یا دیابت است . افرادی که طولانی مدت به این بیماری دچار هستند شانس درگیری چندین نقطه از دستگاه ادراری در آنها وجود دارد . یکی ازآنها همین کلیه است . اول خود عروق است یعنی رگ هایی که باید خون را بیاورند تا تصفیه انجام بگیرد . اگر دقت کرده باشید خیلی از مواقع عروق اکثر دیابتی ها تنگ است یعنی عروق قلب آنها تنگ است ، عروق شکم آنها تنگ است و عروقی هم که خون را به کلیه می رساند تنگ است . اینها افرادی هستند که گاهی فشار خون هم می گیرند . نسج کلیه می تواند بدلیل دیابت کنترل نشده آسیب ببیند . اینها افرادی هستند که پروتئین دفع می کنند و پاهای آنها ورم می کند . یکی دیگر عصب هایی است که به دستگاه ادراری می آید یعنی عصب هایی که به مثانه می آید . افرادی که مبتلا به دیابت های طولانی و کنترل نشده هستند مشکلی که پیدا می کنند این است که مثانه ی آنها حالت فلجی می گیرد . چون عصب ها کار نمی کنند مثانه حس ندارد . مقدار زیادی ادرار در مثانه جمع می شود ولی نمی فهمند که ادرار دارند حس خوبی پیدا نمی کنند . همانطور که دیده اید گاهی حس نوک انگشتان افراد دیابتی از بین می رود . به آتش دست می زنند ولی نمی فهمند . معمولاً به افراد دیابتی طولانی می گویند مواظب زخم های نوک دست و نوک پای خود باشید . چون شما متوجه نمی شوید زخم می شود و بعد گسترش پیدا می کند و ترمیم آن نیز بخاطر بالا بودن قند خیلی مشکل است . در برخی از بیماران دیابتی ادرار دور مثانه است ولی آنها حس نمی کنند . مشکل دیگری که این افراد دارند این است که وقتی قند با مقدار بالا وارد ادرار می شود آب را نیز با خود می آورد . یکی از مشخصه ی دیابتی ها این است که خیلی احساس تشنگی و پردفعی ادرار می کنند . می گویند زود به زود به دستشویی می رویم و حجم زیادی هم از ادرار خارج می شود . خوب کسی اگر آب هم زیاد بخورد ادرار زیادی تولید می کند و زیاد هم دستشویی می رود ولی این مسئله به خاطر آب خوردن است . اما دیابتی ها آب را از بدن می کشند و می آورند و خیلی دستشویی می روند . این سوال کلیدی است که من از ایشان پرسیدم آیا وقتی به دستشویی می روند مقدار زیادی ادرار می کنند یاخیر . اگر مقدار ادرار زیاد باشد به احتمال زیاد این قند است که باعث شده حجم ادرار زیاد شود . بخصوص وقتی که زمان های دارو به هم می خورد و قند در شب کنترل نیست و یک دفعه بالا می رود حجم ادرار را زیاد می کند . اما از طرف دیگر یک چیزی در افراد مسن بخصوص کسانی که سنین یائسگی را می گذرانند وجود دارد که آن تحریک پذیری مثانه است . مثانه ای که تحریک پذیر است یک کم زمینه ی آن هورمون های دستگاه تناسلی خانم ها است و یک مقدار نیز تحریک پذیری خود مثانه است . یعنی مثانه ی فرد منقبض می شود و به دستشویی می رود ولی ادرار کمی می آید . گفتیم ادرار باید سیصد یا چهارصد سی سی جمع شود تا فرد خود را تخلیه کند البته در خصوص افرادی که سالم و معمولی هستند . خاصیت افرادی که تحریک پذیری دارند این است که با حجم کمی از ادرار مثانه ی آنها منقبض می شود . الان خوابیده اند و در مثانه ی آنها صد سی سی جمع می شود احساس ادرار پیدا می کنند . به دستشویی می روند و یک استکان ادرار می کنند ولی دوباره دو ساعت بعد حمله ی مثانه شروع می شود . این موضوع در برخی از بیماری های دیگر هم رخ می دهد مثلاً آقایانی که بزرگی خوش خیم پروستات دارند ، خانم هایی که اختلالات مثانه ای دارند . ما به ایشان توصیه می کنیم که توسط پزشک معالج ویزیت شوند ، وضعیت تخلیه ی ادرار ایشان که چقدر خوب می تواند خالی کند بررسی شود . مطمئن شوند که عفونت ادراری ندارند بخاطر اینکه افرادی که قند خون بالا دارند مستعد عفونت ادراری هستند . و در صورت لزوم یک منحنی از مثانه ی ایشان کشیده می شود که وضعیت سیستم عصبی مثانه را نشان می دهد که براساس آن تصمیم می گیریم شب چه داروهایی به ایشان داده شود که یا آب را از بدن ایشان جمع کند یا حرکت مثانه را کم کند . این علامت نشان می دهد که ایشان باید توسط یک فردی که رشته ی او این مسئله است تجزیه تحلیل شود تا ببیند چه دارویی بدهد . چون کسی که پنج یا شش بار در طول شب بلند شود راحت نیست و خیلی سخت است .
www.ch3.ir