پرسش :
اهمیت ارگونومی در زندگی روزمره ما چیست؟
پاسخ :
پاسخ از آقای دکتر سید ابوالفضل ذاکریان، متخصص اِرگونومی :
ارگونومی از دوکلمه ی یونانی ارگو و نومی تشکیل شده است و به معنی کار و قانون کار است . اگر بخواهیم به این دو کلمه تکیه کنیم محدوده ی کار ما را کوچک می کند . به همین خاطر تعاریف زیادی از این کلمه شده است . ما باید بتوانیم بین انسان و شرایط کار او( کار به معنای کسب معاش نیست . کار شامل هر فعالیتی در روزمره شامل استراحت ، مطالعه و هر شرایطی که ما در طول روز به خودمان میگیریم ) تطابق ایجاد کنیم حتی اگر توانستیم از توانایی ها ، محدودیت ها و ابزارهای مختلف که در اطراف انسان وجود دارد استفاده بکند تا کار را با شرایط خودش تطبیق بدهد . در جامعه ما مجبور هستیم ساعتهای مختلفی را برای کاری صرف بکنیم . مثلا شما ساعتها پشت یک میز می نشینید یا مطالعه می کنید یا با کامپیوتر کار می کنید . بعضی از خانمها ساعتها در آشپزخانه مشغول فعالیت هستند . باری را جابجا می کنند یا غذا می پزند و از ابزار مثل چاقو استفاده می کنند برای اینکه کارشان راحت تر انجام بشود . اگر ما بتوانیم اصول ارگونومی را در زندگی روزمره ی خودمان استفاده کنیم هم سلامت خودمان را حفظ کرده ایم هم تولید یا بهره وری کاری که انجام میدهیم بیشتر میشود . مثلا اگر شما در یک وضعیت بدی بنشینید و مطالعه بکنید ، تعداد صفحاتی که می توانید مطالعه بکنید کم است . چون شما در یک شرایط راحت و آسوده نیستید . وقتی ابزاری دست می گیرید مثلا مدادی که دست می گیرید و در حین نوشتن احساس خستگی ماهیچه ی دست می کنید ، نمی توانید این کار را ادامه بدهید. ما در جامعه باید به خیلی چیزها توجه کنید . این بحث تمام افراد جامعه را تحت پوشش قرار میدهد . بحثی که ما امروز خواهیم داشت در مورد کاربرها است یعنی کسانی که دارند از وسایل موجود و شرایط زنگی معمول استفاده می کنند . این مباحث برای طراحان سازندگان و صنایع بزرگ برای اینکه بتوانند نوع کارشان را طوری طراحی کنند که راحت تر و ساده تر بتوان از آن استفاده کرد . مثلا یک عده ای کنار خیابان نشسته اند . این معمول است که وقتی منتظر باز کردن مغازه ای هستند در یک فضای کوچک می نشینند . چون می خواهند یکی دو ساعت دراین فضا بنشینند در آنجا فضای کافی وجود ندارد . پس مجبور هستند در یک عرض کوچک مدت زیادی را بنشینند . اگر قرار باشد که هر روز بطور دائم این کار تکرار بشود ، قطعا فشاری که به ناحیه ی کمری وارد میشود و فشاری که به مرور زمان به عضلات پا وارد میشود ، می تواند آنها را اذیت کند . مثلا ما در اتوبوس ها می بینیم که تعداد زیادی دستگیره است که برای حفظ تعادل بدن است . اگر شما دستگیره ها را نگیرید یا نتوانیم دست مان را به میله ها نگهداریم ، نمی توانیم تعدل مان را حفظ کنیم و این تعادل حفظ نکردن می تواند حوادثی را بدنبال خود داشته باشد . اگر به ارگونومی توجه نکنیم می تواند حوادثی را برای ما پیش بیاورد . حوادثی که در زندگی روزمره به وفور می توانیم آنرا ببینیم . مثلا کفش هایی که الان در جامعه مصرف میشودو به وفورهم آنرا می بینیم . بعضی از کفش ها واقعا مناسب برای فعالیت های روزمره نیست . بعضی از کفش ها برای مسیرهای طولانی مناسب نیست . بعضی از کفش ها برای فعالیت محدود چند دقیقه ای است . اگر قرار است که کسی راهپیمایی قرار بدهد و درمسیر طولانی حرکت بکند و بخواهد از این کفش ها استفاده بکند قطعا کمر درد می گیرد و عضلات پا دچار آسیب میشود . مثلا طرز نشستن و درس خواندن ، دانش اموزان و دانشجویان به شکل های مختلفی می نشینند و درس می خوانند . چون طولانی مدت این وضعیت را به بدن خودشان می دهند یعنی روزانه سه ساعت می خواهد بنشیند مشق بنویسد و کتاب بخواند ، این وضعیتی که به خودش می گیرد در طولانی مدت می تواند آسیب زا باشد . یا حمل بار که بصورت جدی مطرح است. اینکه چه شکلی این بارها را جابجا کنیم . بحث حمل بار بحثی است که سالیان سال دارد روی آن کار می شود . بعضی از مشاغل حتما نیاز به جابجایی بار دارند . و حتما باید این بار از یک مکانی به مکان دیگر انتقال پیدا کند . در محیط روزمره هم ما یک خرید عمده ای می کنیم و می خواهیم این بار را به خانه یا ماشین برسانیم . چون این نوع حمل بار به مرور مورد استفاده قرار می گیرد توجه به این نکته مهم است که اگر قرار است باری حمل بشود ، باید بین دو دست توازن برقرار بشود ، دستگیره ی بار طوری باشد که قشنگ در دست جا بگیرد و فشاری به ماهیچه های دست نیاورد یا می بینیم که تعدادی از کیف و کوله استفاده می کنیم که اگر این ها استفاده ی نادرستی از کیف و کوله بکنند صدمات زیادی به آنها میزند . الان کوله هایی که برای بچه های دوره ی دبستان می خرند برای بچه های بزرگسال است . وقتی بچه در سن کودکی می خواهد از آن استفاده بکند دچار عارضه میشود . زیرا فشار زیادی به ستون فقرات او می آید . الان کیف های لب تاب مرسوم شده است که بصورت یک طرفه در کولشان می گذارند و با آن مسافت های طولانی را هم طی می کنند . فشار وارده به یک طرف بدن حداقلش این است که تا یکی دو روز در این ناحیه احساس درد می کند . اگر این در ادامه پیدا کند و نخواهد آنرا جابجا کند آسیب هایی به او می زند . ما بعضی مواقع مجبور هستیم که باری را بلند کنیم و توجه به این نکته که چطور آن را بلند کنیم مهم است . ما می توانیم بدون اینکه زانو های مان را خم کنیم با خم کردن کمر بار را برداریم و فشار زیادی را تحمل کنیم یا اینکه می توانیم با خم کردن زانوهای مان و به بار نزدیک شدن و بار را نزدیک خودمان قرار دادن صدمات کمتری به خودمان بزنیم . یک شیوه درست در حمل بار این است که بار در دوطرف شانه های مان باشد و در یک طرف نباشد تا بار توزین بشود .
www.ch3.ir
پاسخ از آقای دکتر سید ابوالفضل ذاکریان، متخصص اِرگونومی :
ارگونومی از دوکلمه ی یونانی ارگو و نومی تشکیل شده است و به معنی کار و قانون کار است . اگر بخواهیم به این دو کلمه تکیه کنیم محدوده ی کار ما را کوچک می کند . به همین خاطر تعاریف زیادی از این کلمه شده است . ما باید بتوانیم بین انسان و شرایط کار او( کار به معنای کسب معاش نیست . کار شامل هر فعالیتی در روزمره شامل استراحت ، مطالعه و هر شرایطی که ما در طول روز به خودمان میگیریم ) تطابق ایجاد کنیم حتی اگر توانستیم از توانایی ها ، محدودیت ها و ابزارهای مختلف که در اطراف انسان وجود دارد استفاده بکند تا کار را با شرایط خودش تطبیق بدهد . در جامعه ما مجبور هستیم ساعتهای مختلفی را برای کاری صرف بکنیم . مثلا شما ساعتها پشت یک میز می نشینید یا مطالعه می کنید یا با کامپیوتر کار می کنید . بعضی از خانمها ساعتها در آشپزخانه مشغول فعالیت هستند . باری را جابجا می کنند یا غذا می پزند و از ابزار مثل چاقو استفاده می کنند برای اینکه کارشان راحت تر انجام بشود . اگر ما بتوانیم اصول ارگونومی را در زندگی روزمره ی خودمان استفاده کنیم هم سلامت خودمان را حفظ کرده ایم هم تولید یا بهره وری کاری که انجام میدهیم بیشتر میشود . مثلا اگر شما در یک وضعیت بدی بنشینید و مطالعه بکنید ، تعداد صفحاتی که می توانید مطالعه بکنید کم است . چون شما در یک شرایط راحت و آسوده نیستید . وقتی ابزاری دست می گیرید مثلا مدادی که دست می گیرید و در حین نوشتن احساس خستگی ماهیچه ی دست می کنید ، نمی توانید این کار را ادامه بدهید. ما در جامعه باید به خیلی چیزها توجه کنید . این بحث تمام افراد جامعه را تحت پوشش قرار میدهد . بحثی که ما امروز خواهیم داشت در مورد کاربرها است یعنی کسانی که دارند از وسایل موجود و شرایط زنگی معمول استفاده می کنند . این مباحث برای طراحان سازندگان و صنایع بزرگ برای اینکه بتوانند نوع کارشان را طوری طراحی کنند که راحت تر و ساده تر بتوان از آن استفاده کرد . مثلا یک عده ای کنار خیابان نشسته اند . این معمول است که وقتی منتظر باز کردن مغازه ای هستند در یک فضای کوچک می نشینند . چون می خواهند یکی دو ساعت دراین فضا بنشینند در آنجا فضای کافی وجود ندارد . پس مجبور هستند در یک عرض کوچک مدت زیادی را بنشینند . اگر قرار باشد که هر روز بطور دائم این کار تکرار بشود ، قطعا فشاری که به ناحیه ی کمری وارد میشود و فشاری که به مرور زمان به عضلات پا وارد میشود ، می تواند آنها را اذیت کند . مثلا ما در اتوبوس ها می بینیم که تعداد زیادی دستگیره است که برای حفظ تعادل بدن است . اگر شما دستگیره ها را نگیرید یا نتوانیم دست مان را به میله ها نگهداریم ، نمی توانیم تعدل مان را حفظ کنیم و این تعادل حفظ نکردن می تواند حوادثی را بدنبال خود داشته باشد . اگر به ارگونومی توجه نکنیم می تواند حوادثی را برای ما پیش بیاورد . حوادثی که در زندگی روزمره به وفور می توانیم آنرا ببینیم . مثلا کفش هایی که الان در جامعه مصرف میشودو به وفورهم آنرا می بینیم . بعضی از کفش ها واقعا مناسب برای فعالیت های روزمره نیست . بعضی از کفش ها برای مسیرهای طولانی مناسب نیست . بعضی از کفش ها برای فعالیت محدود چند دقیقه ای است . اگر قرار است که کسی راهپیمایی قرار بدهد و درمسیر طولانی حرکت بکند و بخواهد از این کفش ها استفاده بکند قطعا کمر درد می گیرد و عضلات پا دچار آسیب میشود . مثلا طرز نشستن و درس خواندن ، دانش اموزان و دانشجویان به شکل های مختلفی می نشینند و درس می خوانند . چون طولانی مدت این وضعیت را به بدن خودشان می دهند یعنی روزانه سه ساعت می خواهد بنشیند مشق بنویسد و کتاب بخواند ، این وضعیتی که به خودش می گیرد در طولانی مدت می تواند آسیب زا باشد . یا حمل بار که بصورت جدی مطرح است. اینکه چه شکلی این بارها را جابجا کنیم . بحث حمل بار بحثی است که سالیان سال دارد روی آن کار می شود . بعضی از مشاغل حتما نیاز به جابجایی بار دارند . و حتما باید این بار از یک مکانی به مکان دیگر انتقال پیدا کند . در محیط روزمره هم ما یک خرید عمده ای می کنیم و می خواهیم این بار را به خانه یا ماشین برسانیم . چون این نوع حمل بار به مرور مورد استفاده قرار می گیرد توجه به این نکته مهم است که اگر قرار است باری حمل بشود ، باید بین دو دست توازن برقرار بشود ، دستگیره ی بار طوری باشد که قشنگ در دست جا بگیرد و فشاری به ماهیچه های دست نیاورد یا می بینیم که تعدادی از کیف و کوله استفاده می کنیم که اگر این ها استفاده ی نادرستی از کیف و کوله بکنند صدمات زیادی به آنها میزند . الان کوله هایی که برای بچه های دوره ی دبستان می خرند برای بچه های بزرگسال است . وقتی بچه در سن کودکی می خواهد از آن استفاده بکند دچار عارضه میشود . زیرا فشار زیادی به ستون فقرات او می آید . الان کیف های لب تاب مرسوم شده است که بصورت یک طرفه در کولشان می گذارند و با آن مسافت های طولانی را هم طی می کنند . فشار وارده به یک طرف بدن حداقلش این است که تا یکی دو روز در این ناحیه احساس درد می کند . اگر این در ادامه پیدا کند و نخواهد آنرا جابجا کند آسیب هایی به او می زند . ما بعضی مواقع مجبور هستیم که باری را بلند کنیم و توجه به این نکته که چطور آن را بلند کنیم مهم است . ما می توانیم بدون اینکه زانو های مان را خم کنیم با خم کردن کمر بار را برداریم و فشار زیادی را تحمل کنیم یا اینکه می توانیم با خم کردن زانوهای مان و به بار نزدیک شدن و بار را نزدیک خودمان قرار دادن صدمات کمتری به خودمان بزنیم . یک شیوه درست در حمل بار این است که بار در دوطرف شانه های مان باشد و در یک طرف نباشد تا بار توزین بشود .
www.ch3.ir
