پرسش :
در مورد آفرينش و عصمت حضرت زهراء آيا يك مساءله اجباري نيست ؟ توضيح دهيد.
پاسخ :
منشأ عصمت، اختيار آدمي است و يك مسأله جبري نيست. اما منشأ اين اختيار علم و اراده اهل بيت(ع) است يعني معصومان از نظر شناخت و علم چنان قوياند كه زشتي و پليدي هر كار بدي را ميبينند و از نظر اراده نيز چنان قدرتي دارند كه محكوم جاذبههاي شيطاني وخلاف حق واقع نميشوند. اين علم و اراده موهبتي است الهي يعني از آن جا كه خداوند ميدانست عدهاي از بندگانش به اختيار خود هر چند با استعدادي در سطح ساير افراد بشر بيش از ديگران و بالاتر از حد ممكن از استعداد خود استفاده ميكنند تفضلاً اين پاداش و موهبت ويژه رابه آنان عطا فرمود و آنان را از علم و ارادهاي برخوردار كرد كه به واسطه آن به مصونيت كامل و مطلق برسند و در پرتو آن راهنماياني موثق و مطمئن براي همه افراد بشر كردند بنابراين بايد توجه داشت كه اعطاي اين موهبت معلول شايستگيهاي خود آنان است، نه محصول استعدادجبري ايشان حكمت اعطاي چنين موهبتي نيز علاوه بر پاداش خود آنها فراهم كردن وسايل هدايت براي ساير انسانها است. در دعاي ندبه آمده است: اللهم لك الحمد علي ماجري... لنفسك و دينك... بعدانشرطت عليهم الزهد في درجات هذه الدنيا الدينه و زخرفها و زبرجها فشرطوا لك ذلك و علمت منهم الوفاء به فقبلتهم و قربتهمو قدمت لهم الذكر العلي و الثناء الجلي و اهبطت عليهم ملائكتك و كرمتهم بوحيك و رفدتهم بعلمك و جعلتهم الذريعهاليك... ؛ خدايا براي توست حمد... تو با آنهاشرط كردي كه نسبت به زينتها منزلتهاي دنيوي بي اعتنا باشند (و جز به مقام قرب تونينديشند) و آنان نيز اين شرط را بپذيرفتند و چون ميدانستي به اين شرط عمل خواهند كرد آنان را پذيرفتي و مقرب خويش ساختي و به جهتهمين شايستگي فرشتگان را ايشان نازل فرمودي و با وحي خود آنان را گرامي داشتي و از خوان علم بي كران خويش بهرهها دادي{M (در اينباب نگا: پژوهشي در عصمت معصومان، حسن يوسفيان و احمد حسين شريفي، تهران پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي چاپ اول 1377 ش فصل سوم، صص 72- 43)
به همين جهت گفته شده است كه هر انسان صاحب اراده، ميتواند با رياضتهاي شرعي و تهذيب نفس به مقام عصمت دست يابد همچون حضرت مريم(س). (ر.ك تفسير موضوعي قران كريم آية الله عبدالله جوادي آمليقم، اسراء چاپ اول 1376 ش، ج 9، صص 20 - 22 الميزان علامه طباطبايي موسسه الاعلي بيروت، ج 3، ص 205، ولايت نامه، علامه طباطبايي ترجمه همايونهمتي تهران امير كبير، چاپ اول، صص 58 - 48)
بر اين اساس حضرت زهرا(س) مانند ديگر انسانها زن آفريده شده است، اما به واسطه اختيار خويش راه هدايت را انتخاب كرده و با تهذيب نفس به مقام شامخ عصمت نايل گشته است آن حضرت همچون معصومان ديگر، انسان برتر است، نه برتر از انسان، ازاينرو ميتواند بهعنوان يك الگو براي ديگر انسانها مطرح و كردار و گفتارش ره توشه كساني باشد كه ميخواهند انسانهاي متعالي و كاملي گردند.
آري خداوند ميخواسته الگوهايي براي هدايت آدمي و از آن جمله حضرت زهرا(س) نيز براي اسوه بودن آفريده شده است. ضرورت وحي نبوت و امامت نيز در همين راستا است ولي فرق است ميان اين كه خداوند الگوهاي آفريده باشد كه بدون اختيار و علم و اراده اسوهگشتهاند و الگوهايي كه با اختيار و بر اساس علم و اراده مقام اسوه بودن را احراز كردهاند. ارزش خلق چنين نمونههايي آن است كه آدمي را متحول ساخته بيدار كرده و به او ميفهماند كه تو نيز به عنوان يك انسان مختار، با كنار زدن تعلقات غيرخدايي و زدودن گناهان، ميتواني بهمقام كمال و سعادت راستين باريابي، اگر ما مدعي شويم كه عصمت معصومان امري جبري بوده و اختيار ايشان در اين ميان هيچ نقشي ندارد، يكي از اساسيترين ويژگيهاي ضرورت نبوت و امامت (تعليم و تربيت و اسوه بودن) را خدشهدار ساختهايم حال آن كه بر اساس آيات قرآن،يكي از اهداف اساسي نبوت و امامت كه حضرت زهرا(س) پيوند دهنده آن است تزكيه نفوس است. (نگا، بقره، 129، 151، و الميزان ج 19، ص 265)
www.eporsesh.com
منشأ عصمت، اختيار آدمي است و يك مسأله جبري نيست. اما منشأ اين اختيار علم و اراده اهل بيت(ع) است يعني معصومان از نظر شناخت و علم چنان قوياند كه زشتي و پليدي هر كار بدي را ميبينند و از نظر اراده نيز چنان قدرتي دارند كه محكوم جاذبههاي شيطاني وخلاف حق واقع نميشوند. اين علم و اراده موهبتي است الهي يعني از آن جا كه خداوند ميدانست عدهاي از بندگانش به اختيار خود هر چند با استعدادي در سطح ساير افراد بشر بيش از ديگران و بالاتر از حد ممكن از استعداد خود استفاده ميكنند تفضلاً اين پاداش و موهبت ويژه رابه آنان عطا فرمود و آنان را از علم و ارادهاي برخوردار كرد كه به واسطه آن به مصونيت كامل و مطلق برسند و در پرتو آن راهنماياني موثق و مطمئن براي همه افراد بشر كردند بنابراين بايد توجه داشت كه اعطاي اين موهبت معلول شايستگيهاي خود آنان است، نه محصول استعدادجبري ايشان حكمت اعطاي چنين موهبتي نيز علاوه بر پاداش خود آنها فراهم كردن وسايل هدايت براي ساير انسانها است. در دعاي ندبه آمده است: اللهم لك الحمد علي ماجري... لنفسك و دينك... بعدانشرطت عليهم الزهد في درجات هذه الدنيا الدينه و زخرفها و زبرجها فشرطوا لك ذلك و علمت منهم الوفاء به فقبلتهم و قربتهمو قدمت لهم الذكر العلي و الثناء الجلي و اهبطت عليهم ملائكتك و كرمتهم بوحيك و رفدتهم بعلمك و جعلتهم الذريعهاليك... ؛ خدايا براي توست حمد... تو با آنهاشرط كردي كه نسبت به زينتها منزلتهاي دنيوي بي اعتنا باشند (و جز به مقام قرب تونينديشند) و آنان نيز اين شرط را بپذيرفتند و چون ميدانستي به اين شرط عمل خواهند كرد آنان را پذيرفتي و مقرب خويش ساختي و به جهتهمين شايستگي فرشتگان را ايشان نازل فرمودي و با وحي خود آنان را گرامي داشتي و از خوان علم بي كران خويش بهرهها دادي{M (در اينباب نگا: پژوهشي در عصمت معصومان، حسن يوسفيان و احمد حسين شريفي، تهران پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي چاپ اول 1377 ش فصل سوم، صص 72- 43)
به همين جهت گفته شده است كه هر انسان صاحب اراده، ميتواند با رياضتهاي شرعي و تهذيب نفس به مقام عصمت دست يابد همچون حضرت مريم(س). (ر.ك تفسير موضوعي قران كريم آية الله عبدالله جوادي آمليقم، اسراء چاپ اول 1376 ش، ج 9، صص 20 - 22 الميزان علامه طباطبايي موسسه الاعلي بيروت، ج 3، ص 205، ولايت نامه، علامه طباطبايي ترجمه همايونهمتي تهران امير كبير، چاپ اول، صص 58 - 48)
بر اين اساس حضرت زهرا(س) مانند ديگر انسانها زن آفريده شده است، اما به واسطه اختيار خويش راه هدايت را انتخاب كرده و با تهذيب نفس به مقام شامخ عصمت نايل گشته است آن حضرت همچون معصومان ديگر، انسان برتر است، نه برتر از انسان، ازاينرو ميتواند بهعنوان يك الگو براي ديگر انسانها مطرح و كردار و گفتارش ره توشه كساني باشد كه ميخواهند انسانهاي متعالي و كاملي گردند.
آري خداوند ميخواسته الگوهايي براي هدايت آدمي و از آن جمله حضرت زهرا(س) نيز براي اسوه بودن آفريده شده است. ضرورت وحي نبوت و امامت نيز در همين راستا است ولي فرق است ميان اين كه خداوند الگوهاي آفريده باشد كه بدون اختيار و علم و اراده اسوهگشتهاند و الگوهايي كه با اختيار و بر اساس علم و اراده مقام اسوه بودن را احراز كردهاند. ارزش خلق چنين نمونههايي آن است كه آدمي را متحول ساخته بيدار كرده و به او ميفهماند كه تو نيز به عنوان يك انسان مختار، با كنار زدن تعلقات غيرخدايي و زدودن گناهان، ميتواني بهمقام كمال و سعادت راستين باريابي، اگر ما مدعي شويم كه عصمت معصومان امري جبري بوده و اختيار ايشان در اين ميان هيچ نقشي ندارد، يكي از اساسيترين ويژگيهاي ضرورت نبوت و امامت (تعليم و تربيت و اسوه بودن) را خدشهدار ساختهايم حال آن كه بر اساس آيات قرآن،يكي از اهداف اساسي نبوت و امامت كه حضرت زهرا(س) پيوند دهنده آن است تزكيه نفوس است. (نگا، بقره، 129، 151، و الميزان ج 19، ص 265)
www.eporsesh.com
