پرسش :
در تفسير نورالثقلين، ج 3، ص 324 آمده كه حضرت زهرا(سلام الله علیها) براي اثبات حق خود بر فدك به آيه 6 سورة مريم استناد كرد. اوّلاً طبق اين آيه منظور ارث مادي است، يا معنوي و ثانياً به نظر مي رسد كه به قرينه تولد يحيي وسائلي كه پيش آمد، مراد ارث معنوي است، نه مادي، پس استدلال آن حضرت چگونه توجيه مي شود؟
پاسخ :
با نظر به آية شريفه 6 سورة مريم و آيات پيش از آن چند نكته به دست مي‌آيد: اوّلاً كلمه ارث در اين آيه مطلق است و متبادر از اين كلمه هنگامي كه به صورت مطلق ذكر شود، ارث مادي است، نه معنوي و در صورتي مي تواند كلمه ارث از معناي متبادر خود برگردانده شود كه قرينه اي بر آن باشد.
ثانياً: كلمه ارث در اينجا مطلق است و اگر اين كلمه با توجه به قرينه كه ذكر كرديد، يا قرائن ديگر، شامل ارث معنوي هم شود، اطلاق آن از دست نمي رود، يعني حتي در اين صورت، مي تواند به صورت مطلق هم شامل ارث مادي و هم شامل ارث معنوي شود.
ثالثاً با توجه به آيات قبل و به خصوص آيه پنجم "و انّي خفت الموالي" كه حضرت زكريا نگران وارث شدن ديگر افراد فاميل بود كه صلاحيت نداشتند و حضرت زكريا نگران بود كه دارايي‌هاي او به دست افراد نا اهل فاميل (ظاهراً پسر عموها) بيفتد و در راه نامطلوب و فساد آن‌ها را خرج كنند؛ بنابراين نگراني حضرت ابراهيم از وارث شدن ديگران، نمي تواند مقام معنوي به معناي نبوت يا حتي علم و دانش باشد، زيرا چنين چيزي به كساني كه شايسته نباشند، نخواهند رسيد و اين چيزي نيست كه به خاطر رابطة نسبي به ارث برسد و به عقيدة علامه طباطبائي، اين ارث حتي نمي تواند با تقواي و كرامت يعني مقامات معنوي باشد؛ زيرا آن ها هم از چيزهايي است كه نمي‌تواند به واسطة رابطة نسبي به ارث برسد؛ بنابراين منظور از آيه اين است كه فرزندي به من عنايت كن تا آنچه دارم از من به ارث ببرد، نه ديگر بستگان من؛ پس اولين معناي متبادر همان ارث مادي است و البته چون دعاي حضرت زكريا(ع) است و اين دعا را به هنگام دين حضرت مريم و كراماتي كه او داشت، از خداوند در خواست نموده است، مي‌تواند چيزهايي ديگر هم باشد؛ بنابراين استدلال حضرت فاطمه(س) به اين آيه كاملاً صحيح است و به همين خاطر پس از استدلال حضرت فاطمه(س) و پس از بيان آن خطبه مشهور، ابوبكر قانع شده و قباله فدك را به حضرت پس داد.
www.eporsesh.com
با نظر به آية شريفه 6 سورة مريم و آيات پيش از آن چند نكته به دست مي‌آيد: اوّلاً كلمه ارث در اين آيه مطلق است و متبادر از اين كلمه هنگامي كه به صورت مطلق ذكر شود، ارث مادي است، نه معنوي و در صورتي مي تواند كلمه ارث از معناي متبادر خود برگردانده شود كه قرينه اي بر آن باشد.
ثانياً: كلمه ارث در اينجا مطلق است و اگر اين كلمه با توجه به قرينه كه ذكر كرديد، يا قرائن ديگر، شامل ارث معنوي هم شود، اطلاق آن از دست نمي رود، يعني حتي در اين صورت، مي تواند به صورت مطلق هم شامل ارث مادي و هم شامل ارث معنوي شود.
ثالثاً با توجه به آيات قبل و به خصوص آيه پنجم "و انّي خفت الموالي" كه حضرت زكريا نگران وارث شدن ديگر افراد فاميل بود كه صلاحيت نداشتند و حضرت زكريا نگران بود كه دارايي‌هاي او به دست افراد نا اهل فاميل (ظاهراً پسر عموها) بيفتد و در راه نامطلوب و فساد آن‌ها را خرج كنند؛ بنابراين نگراني حضرت ابراهيم از وارث شدن ديگران، نمي تواند مقام معنوي به معناي نبوت يا حتي علم و دانش باشد، زيرا چنين چيزي به كساني كه شايسته نباشند، نخواهند رسيد و اين چيزي نيست كه به خاطر رابطة نسبي به ارث برسد و به عقيدة علامه طباطبائي، اين ارث حتي نمي تواند با تقواي و كرامت يعني مقامات معنوي باشد؛ زيرا آن ها هم از چيزهايي است كه نمي‌تواند به واسطة رابطة نسبي به ارث برسد؛ بنابراين منظور از آيه اين است كه فرزندي به من عنايت كن تا آنچه دارم از من به ارث ببرد، نه ديگر بستگان من؛ پس اولين معناي متبادر همان ارث مادي است و البته چون دعاي حضرت زكريا(ع) است و اين دعا را به هنگام دين حضرت مريم و كراماتي كه او داشت، از خداوند در خواست نموده است، مي‌تواند چيزهايي ديگر هم باشد؛ بنابراين استدلال حضرت فاطمه(س) به اين آيه كاملاً صحيح است و به همين خاطر پس از استدلال حضرت فاطمه(س) و پس از بيان آن خطبه مشهور، ابوبكر قانع شده و قباله فدك را به حضرت پس داد.
www.eporsesh.com
