پرسش :

آيا استفاده از زمان و مکان خاص در تقويت روحيه‏ي ديني کودکان نقش دارد؟

پاسخ :
توجه به موقعيت زماني و مکاني خاص در تقويت روحيه‏ي ديني و براي آموزش ارزش‏ها بسيار مهم است. توصيه مي‏کنم براي القاي آموزه‏هاي ديني، از بهترين زمان و مناسب‏ترين مکان‏ها استفاده کنيد. بهترين زمان، زمان شادابي کودک است. هنگام خستگي، خواب‏آلودگي، و اضطراب کودک، ارزش‏هاي ديني را به او القا نکنيد. القاي ارزش‏ها در اين موقعيت‏ها، نه تنها تثبيت نمي‏شود، بلکه ممکن است مقاومت رواني کودک را نيز در پي داشته باشد.
نشانه‏هاي عدم آمادگي کودک را از آثار چهره، رفتار و بهانه‏گيري‏هايش مي‏توان فهميد. بايد از زماني استفاده کرد که دل او آمادگي داشته باشد. امام علي عليه‏السلام مي‏فرمايد:
ان للقلوب شهوة و اقبالا و ادبارا فأتوها من قبل شهوتها و اقبالها.... (1)
بدانيد که دل‏ها، ميل و روي کردن، و پشت کردني دارند. آن‏ها را هنگام ميل و روي کردنشان به کار گيريد.
زمان شادابي کودک، وقتي است که به او هديه‏اي مي‏دهيد؛ به مسافرت، پارک، دريا، جنگل، کوه، سينما، و براي صرف غذا به رستوران مي‏رويد يا منزل، منزل جديد، خودرو و وسايل مورد علاقه‏ي او را مي‏خريد. در اين موقعيت‏ها کودک بسيار خوشحال است.
آموزش ارزش‏ها بايد با موقعيت‏هاي گوناگون تناسب داشته باشد؛ براي مثال، زمان هديه دادن، خريد خودرو يا منزل، حضور در رستوران و...، با آموزش شکر خداوند تناسب دارد. زمان حضور در کوه و جنگل و دريا، هنگام آموزش قدرت و عظمت خداوند است. زمان مسافرت، موقعيت خوبي براي ديدار از مکان‏هاي مقدس، زيارتگاه‏ها، مقبره‏ي بزرگان ديني و علمي، شاعران و انديشه‏وران وارسته است که والدين مي‏توانند با ذکر جمله‏هايي کوتاه، ارزش‏ها را به کودکان خود القا کنند.
دليل استفاده از موقعيت‏هاي زماني و مکاني خوب، اين است که کودک بهترين و شيرين‏ترين لحظات زندگي خود را مي‏گذراند و اگر در آن هنگام، يکي از ارزش‏هاي ديني را به اختصار به او القا کنيم، بدون کمترين مقاومت رواني خواهد پذيرفت.
مثال: فرزند شما در درس‏هايش موفق بوده است و اکنون که کارنامه‏ي قبولي خود را آورده، او را با جايزه‏اي مناسب تشويق مي‏کنيد. لحظه‏اي که هديه را به او مي‏دهيد، بهترين لحظات خود را مي‏گذراند و آمادگي دارد که ارزش احترام به پدر و مادر را به او گوشزد کنيد.
پی نوشت:
(1)نهج‏البلاغه، کلمات قصار، 193.
منبع: کتاب نسیم مهر(1)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)