پرسش :

شيوه‏ي تداعي - معاني در تربيت ديني چيست و چگونه مي‏توان از آن استفاده کرد؟

پاسخ :
تداعي - معاني، يعني همراه شدن آموزش با يک خاطره که اين خاطره مي‏تواند خوشايند يا ناخوشايند باشد. پدري ممکن است هنگام آموزش نماز، آن را با تنبيه بدني يا داد و فرياد همراه کند. در اين صورت، هرگاه نوجوان، تنبيه بدني شود يا داد و فرياد بشنود، نماز در ذهنش تداعي خواهد شد و هرگاه کسي از نماز بگويد، تنبيه بدني را به ياد خواهد آورد؛ بدين سبب خواهد کوشيد هرگز به نماز نينديشد.
پدري ديگر، هنگام هديه دادن يا خاطره‏هاي خوش ديگر، فرزندش را به نماز مي‏خواند. از اين پس، هرگاه نوجوان به نماز بينديشد، خاطره‏هاي خوش او تداعي مي‏شود و هرگاه خاطره‏هاي خوشي برايش پيش آيد، نماز را به ياد مي‏آورد؛ پس ناخودآگاه از شنيدن واژه‏ي نماز لذت مي‏برد و به سوي نماز کشيده خواهد شد.
توصيه مي‏شود آموزش ارزش‏هاي ديني را با خاطره‏هاي خوش همراه کنيد. اولياي محترم مدارس نيز به خوبي نمي‏توانند از شيوه‏ي تداعي - معاني استفاده کنند. زماني که در حضور تعداد بسياري دانش‏آموز، به دانش‏آموزي درسخوان جايزه مي‏دهيد، بهترين موقعيت، براي القاي درگوشي ارزش‏ها است؛ زيرا او بهترين موقعيت و شيرين‏ترين خاطره را سپري مي‏کند، و هيچ گونه مقاومتي نخواهد داشت. اردوهاي دانش‏آموزي، بهترين موقعيت است؛ البته بدان شرط که در القاي مطالب ديني زياده‏روي نشود.
منبع: کتاب نسیم مهر(1)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)