پرسش :

به جاي تنبيه بدني از چه راه‏هايي براي تربيت کودک مي‏توان استفاده کرد؟

پاسخ :
مي‏توانيد به جاي تنبيه بدني، از ساز و کارهاي بازدارنده استفاده کنيد:
1. محروميت موقت: اين شيوه براي کودکان خردسال (بيشتر، زير 5 سال) مناسب است؛ بدين گونه که او را به ازاي هر سال سن، يک دقيقه در اتاقي بدون امکانات (البته نه تاريک و ترسناک) قرار دهيد؛ پس براي مثال، کودک 3 ساله را 3 دقيقه وامي‏داريد تا در اتاقي بماند و از فعاليت عادي(بازي، تلويزيون و...) محروم شود.
اگر کودک شما مقاومت کرد، محروميت او را دو برابر کنيد. در مورد نوپايان مي‏توان آن‏ها را روي صندلي نشاند و کنارشان ايستاد.
2. محروميت: اين شيوه براي همه‏ي سنين مناسب است؛ بدين گونه که کودک را از اسباب‏بازي، تلويزيون، رايانه، پول توجيبي و... به طور مقطعي و متناسب با رفتار نامطلوب، محروم مي‏کنيم.
3. قهر: قهر، وسيله‏ي بسيار مؤثري براي اصلاح رفتار کودک و نوجوان است؛ البته نبايد طولاني و در استفاده از آن زياده‏روي شود.
4. تحريک عواطف و احساسات: براي اصلاح رفتار مي‏توان احساس کودک و نوجوان را با جمله‏هايي عاطفي (براي اين عمل تو غصه مي‏خورم؛ از اين کار تو رنجورم و...) تحريک کرد. توجه داشته باشيد که استفاده‏ي پي در پي از اين شيوه، آن را بي‏اثر مي‏کند.
برخي والدين (به ويژه مادر) در تحريک عاطفه‏ي کودک با جمله‏هايي از قبيل «تو با اين رفتار مرا پير مي‏کني؛ با اين عمل باعث مرگ من خواهي شد و...» زياده‏روي مي‏کنند که ممکن است احساس فرزند را جريحه‏دار کند و آثار روحي بدي داشته باشد.
5. بده و بستان: فرزند، نيازهاي فراواني دارد. اگر به خواسته‏ي شما مبني بر اصلاح رفتار خود بي‏توجهي مي‏کند، منتظر باشيد تا براي رفع نياز خود نزد شما بيايد. در اين هنگام به او بگوييد: من هم خواسته‏اي دارم؛ خواسته‏ام را برآور (بده) تا به نيازت پاسخ گويم (بستان).
6. تهديد به تنبيه: در صورت عدم تأثير ساز و کارهاي پيش گفته، تهديد به تنبيه بدني (البته به طور غير مستقيم و با کنايه) مي‏تواند مؤثر باشد (ر. ک: ص 95).
منبع: کتاب نسیم مهر(1)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)