پرسش :

روان‏شناسان و متخصصان مسائل تربيتى، بر بازى كودكان بسيار تأكيد مى‏كنند: علت اين هم تأكيد چيست؟

پاسخ :
اين هم تأكيد بر بازى كودكان، به جهت اهميت آن است. بازى، عامل مهمى براى رشد عاطفى، عقلانى و اخلاقى كودكان شمرده مى‏شود. رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله بازيگوشى كودك در كودكى را مايه فزونى عقل او، (1) و امام كاظم عليه‏السلام باعث بردبارى او در بزرگسالى مى‏داند.(2)
كودكان با بازى سرگرم مى‏شوند و لذت مى‏برند و افزون بر آن، مهارت‏هاى زندگى (لباس پوشيدن، غذا خوردن، رعايت نظم، رعايت نوبت، برقرارى ارتباط با ديگران و...) را تمرين و ايفاى نقش مى‏كنند و در آينده بهتر مى‏توانند كارهاى روزانه خود را انجام دهند. قوانين بازى، كودك را آماده مى‏كند تا اصول و مقررات زندگى اجتماعى را درك و بدان‏ها عمل كند. در جريان بازى، كودك مى‏آموزد كه چه چيزى خوب و چه چيزى بد است. او ياد مى‏گيرد كه اگر بخواهد در بازى پذيرفته شود، بايد راستگو، درستكار، عادل و با انضباط باشد.
كودكان، بسيارى از اصول ارزشمند اخلاقى و اجتماعى مانند از خودگذشتگى، كمك به دوستان، صبر و مقاومت، رعايت حقوق ديگران، تحمل ديگران، تفاهم، همكارى، اتحاد، ارزشمندى گروه و... را در بازى مى‏آموزند. بازى آن‏قدر اهميت دارد كه امروزه در مراكز روان درمانى، اتاقى را به «بازى درمانى» اختصاص داده‏اند تا با مشاهده بازى كودك يا از راه بازى درمانگر با كودك، به توانايى‏ها و ضعف‏هاى او در زمينه‏هاى گوناگون پى برده، از راه بازى، مشكلات عاطفى و اجتماعى او را درمان كنند؛ براى مثال، كودك، هنگام بازى با حيوانات عروسكى و نقش دادن به آن‏ها (نقش خود، پدر، مادر، خواهر يا برادر)، مشكلات ارتباطى يا عاطفى اعضاى خانواده با خود را بروز مى‏دهد و درمانگر با مشاهده بازى مى‏تواند به او كمك كند.
دختر كوچكى كه هنگام بازى، عروسك را به شدت تنبيه مى‏كند (به اين دليل كه شلوارش را خيس كرده است)، در حقيقت دارد رنجى را نشان مى‏دهد كه از سخت‏گيرى مادر در اين مورد برده يا مى‏برد.
وقتى پسر كوچكى، هنگام بازى با خرس عروسكى، او را از لولو خرخره و امثال آن مى‏ترساند مى‏تواند نشانه اين باشد كه والدينش نيز او را مى‏ترسانند.
پی نوشت:
1. متقى هندى، كنزالعمال، ج 11، ص 91.
2. كلينى، كافى، ج 6، ص 57.
منبع: کتاب نسیم مهر(3)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)/1388