پنجشنبه، 20 بهمن 1390
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما

پرسش :

جبر و اختيار از منظر قرآن كريم راتجزيه و تحليل نماييد.


پاسخ :
يكي از كارهايي كه توجه بشر را به خود جلب كرده، اين است كه آيا انسان در كارهاي خود آزاد و مختار است، و يا مجبور مي‏باشد و در محيط زندگي عوامل مرموزي است كه او را به يك سو سوق مي‏دهد؟
هر انساني فطرتاً و به حكم وجدان خود كاملاً درك مي‏كند كه در كارهاي خود از آزادي برخوردار است. قرآن كريم در تأييد داوري فطرت و حكم خرد تصريحاً و تلويحاً آزادي انسان را زيربناي تشريع دانسته و سرنوشت او را در دست خود مي‏داند: "و ان ليس للانسان الاّ ما سعي؛ بر آدمي جز نتيجه تلاش چيزي نيست".(1) و مي‏فرمايد: "كل نفس بما كسبت رهينة؛ هر انساني در گرو كار خود مي‏باشد".(2)
چه پيامي رساتر از اين كه مي‏گويد: "هر كسي كار نيكي انجام دهد، به سود خود انجام داده است و هر كس كار بد انجام داده است، به زيان او مي‏باشد و خداي تو بر بندگان ستم نمي‏كند".(3)
اعزام پيامبران و تشريع قوانين و كوشش‏هاي تربيتي و تأسيس اين همه دانشكده‏هاي علوم انساني و برنامه‏هاي پرورشي، بر اصل آزادي انسان استوار است. اگر اين اصل متزلزل گردد، براي هيچ كدام معني صحيحي نخواهد بود، و بايد تمام كوشش‏هاي دانشمندان علوم تربيتي را تلاش بي ثمر دانست.
از نظر منطق قرآن بشر مختار و آزاد آفريده شده، يعني به او عقل و فكر و اراده داده شده است. بشر در كارهاي ارادي خود مانند يك سنگ نيست كه او را از بالا به پايين رها كرده باشند و تحت تأثير عامل جازبه زمين به طرف زمين سقوط كند. نيز مانند گياه نيست كه تنها يك راه محدود در جلو او هست، و همين كه در اوضاع معين رشد و نمو قرار گرفت، خواه ناخواه مواد غذايي را جذب و راه رشد و نمو را طي مي‏كند. نيز مانند حيوان نيست كه به حكم غريزه كارهايي را انجام دهد. بشر هميشه خود را در چهار راه‏هايي مي‏بيند و هيچ گونه اجباري ندارد كه فقط يكي از آن‏ها را انتخاب كند. انتخاب يكي از آن‏ها به نظر و فكر و اراده شخصي او مربوط است؛ يعني طرز فكر و انتخاب او است كه يك راه را معين مي‏كند.(4)
قرآن مي‏فرمايد: "ما راه را به انسان ارائه نموديم. او خود سپاسگزار است يا ناسپاس".(5) و مي‏فرمايد: "هر كه خواهد، ايمان آورد و هر كه خواهد، كفر ورزد".(6)
پي نوشت‏ها:
1 - نجم (53)، آيه 39.
2 - مدثر (74)، آيه 38.
3 - فصلت (41)، آيه‏46.
4 - مرتضي مطهري، مجموعه آثار، ج 1، ص 385 (انسان و سرنوشت).
5 - دهر (76)، آيه 3.
6 - كهف (18)، آيه 29.
eporsesh.com


ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
موارد بیشتر برای شما
آثار نمازهای بدون ولایت در واقعه عاشورا
آثار نمازهای بدون ولایت در واقعه عاشورا
هکرهای ایرانی در تلاشند تا ما را تخلیه اطلاعاتی کنند!
play_arrow
هکرهای ایرانی در تلاشند تا ما را تخلیه اطلاعاتی کنند!
لحظه‌ی تخریب پُل بخش لاریجان آمل براثر سیل
play_arrow
لحظه‌ی تخریب پُل بخش لاریجان آمل براثر سیل
کار نمادین هلندی‌ها برای حمایت از کودکان غزه
play_arrow
کار نمادین هلندی‌ها برای حمایت از کودکان غزه
سناتور ضد ایرانی رشوه‌گیر از آب درآمد!
play_arrow
سناتور ضد ایرانی رشوه‌گیر از آب درآمد!
انتقاد مجری سیما به طراحیِ لباس کاروان ایران در افتتاحیهٔ المپیک
play_arrow
انتقاد مجری سیما به طراحیِ لباس کاروان ایران در افتتاحیهٔ المپیک
طریق‌الحسین کم کم رنگ و بوی اربعین می‌گیرد
play_arrow
طریق‌الحسین کم کم رنگ و بوی اربعین می‌گیرد
شکنجه اسرای فلسطینی در زندان رژیم صهیونیستی
play_arrow
شکنجه اسرای فلسطینی در زندان رژیم صهیونیستی
چرا به اینترنشنال "شبکه صهیونیستی" می‌گوییم؟
play_arrow
چرا به اینترنشنال "شبکه صهیونیستی" می‌گوییم؟
انهدام ادوات زرهی صهیونیست‌ها توسط القسام در خان یونس
play_arrow
انهدام ادوات زرهی صهیونیست‌ها توسط القسام در خان یونس
نقشه هایتان نقش بر آب شد، همه در کنار ایران هستیم!
play_arrow
نقشه هایتان نقش بر آب شد، همه در کنار ایران هستیم!
افزایش اعتراض‌ها به حضور صهیونیست‌ها در المپیک
play_arrow
افزایش اعتراض‌ها به حضور صهیونیست‌ها در المپیک
هو شدن کاروان رژیم صهیونیستی در افتتاحیه المپیک ۲۰۲۴
play_arrow
هو شدن کاروان رژیم صهیونیستی در افتتاحیه المپیک ۲۰۲۴
مقایسه شیوه روشن شدن مشعل المپیک‌های ۲۰ سال گذشته
play_arrow
مقایسه شیوه روشن شدن مشعل المپیک‌های ۲۰ سال گذشته
فیلم دیده نشده از لحظه به لحظه حادثه 11 سپتامبر از دریچه دوربین عکاس ژاپنی
play_arrow
فیلم دیده نشده از لحظه به لحظه حادثه 11 سپتامبر از دریچه دوربین عکاس ژاپنی