پرسش :
قرآن دروغ را گناه بزرگ مي‌داند و زندگي انسان بدون دروغ نمي‌چرخد توضيح دهيد؟
پاسخ :
"إِنَّمَا يَفْتَرِي الْكَذِب‌َ الَّذِين‌َ لاَ يُؤْمِنُون‌َ بِ ئ‹َايَـَت‌ِ اللَّه‌ِ;(نحل،105) كساني دروغ مي‌گويند كه به آيات الهي ايمان ندارند. دروغ نه تنها گناه كبيره است بلكه كليد همه بدي‌هاست امام حسن عسكري‌فرمود: اگر همه زشتي‌ها در خانه باشد كليد آن دروغ است.(ميزان الحكمة، ج 8، ص 344.)
با اين حال يكي از مشكلات اخلاقي جامعه، دروغگويي است كه عوامل و انگيزه‌هاي مختلفي دارد كه از نظر روايات كم ارزشي و سبكي روحي از عوامل اين كار است و اين كه جامعه پر از دروغ است براي انسان مجوز نمي‌شود كه دروغ بگويد. به تعبيري شيوع و همگاني بودن گناهي، باعث جواز آن نمي‌شود و انسان مؤمن بايد سعي كند اولاً محيط را عوض كند و درثاني اگر قدرت بر تغيير محيط و شرائط ندارد خود را حفظ كند و از محيط رنگ نپذيرد، با اين همه اگر در شرائطي قرار گرفت كه واقعاً مي‌بايست مطلب خلاف واقعي بگويد بايد توريه نمايد يعني با قصد راست، طرف مقابل را در برداشت ديگري بيندازد مثلاً مي‌پرسد: فلاني اين‌جا نبود با اشاره و قصد جاي خالي اتاق بگويد، خير اين‌جا نبود و طرف فكر كند در خانه نبوده.(ميزان الحكمة، ج 8، ص 356.)
ولي بايد توجه داشت خيلي از جاها تصور خيالي و باطل باعث اين كار مي‌شود و زندگي انسان در گرو راست بهتر مي‌چرخد تا دروغ. و بايد اين تصور باطل و خيالي را شكست و تجربه كرد تا ديد كه رونق و فروغ زندگي بسته به راستگويي است، در عين حال در برخي از موارد گفتن دروغ جايز است و اشكالي ندارد كه يكي از موارد آنجاست كه بخواهيم بين دو نفر، اصلاح كنيم براي اصلاح رابطه دو نفر، گفتن دروغ اشكالي ندارد.
امام صادق مي‌فرمايد: خدا، دروغ به خاطر، اصلاح را دوست دارد.(ميزان الحكمة، محمدي ري شهري، ج 8، ص 355.)
عالم رباني ملا احمد نراقي در كتاب شريف "معراج السعاده" دربارة راه خلاصي از دروغ مي‌فرمايد: "و طريقة خلاصي از آن، اين است كه پيوسته آيات و اخباري كه در مذمّت دروغ رسيده است را در نظر بياورد و به خاطر داشته باشد و بدان كه دروغ گفتن، باعث هلاكت ابدي و عذاب اخروي است; پس از آن ملاحظه كن كه هر دروغگويي از نظرها ساقط، و در ديده‌ها خوار و بي‌اعتبار است و كسي به سخن او اعتنا نمي‌كند، و پست و ذليل و خوار مي‌گردد."(معراج السعادة، ملا احمد نراقي، ص 578ـ579، نشر هجرت.)
البته شما مي‌توانيد براي خود تنبيه‌ها و تشويق‌هايي در نظر بگيريد، مانند آن كه عهد كنيد كه اگر مرتكب دروغ شديد، خود را از خوردن چيزي كه به آن علاقه داريد و در دسترس شما هم هست محروم كنيد تا به اين وسيله در خاطر شما بماند و كم‌كم بر اين صفت بد غالب شويد.
ان شأاللّه با توكّل بر خداوند متعال و ياري او پس از مدّتي اين عادت از شما برطرف مي‌شود.
eporsesh.com
"إِنَّمَا يَفْتَرِي الْكَذِب‌َ الَّذِين‌َ لاَ يُؤْمِنُون‌َ بِ ئ‹َايَـَت‌ِ اللَّه‌ِ;(نحل،105) كساني دروغ مي‌گويند كه به آيات الهي ايمان ندارند. دروغ نه تنها گناه كبيره است بلكه كليد همه بدي‌هاست امام حسن عسكري‌فرمود: اگر همه زشتي‌ها در خانه باشد كليد آن دروغ است.(ميزان الحكمة، ج 8، ص 344.)
با اين حال يكي از مشكلات اخلاقي جامعه، دروغگويي است كه عوامل و انگيزه‌هاي مختلفي دارد كه از نظر روايات كم ارزشي و سبكي روحي از عوامل اين كار است و اين كه جامعه پر از دروغ است براي انسان مجوز نمي‌شود كه دروغ بگويد. به تعبيري شيوع و همگاني بودن گناهي، باعث جواز آن نمي‌شود و انسان مؤمن بايد سعي كند اولاً محيط را عوض كند و درثاني اگر قدرت بر تغيير محيط و شرائط ندارد خود را حفظ كند و از محيط رنگ نپذيرد، با اين همه اگر در شرائطي قرار گرفت كه واقعاً مي‌بايست مطلب خلاف واقعي بگويد بايد توريه نمايد يعني با قصد راست، طرف مقابل را در برداشت ديگري بيندازد مثلاً مي‌پرسد: فلاني اين‌جا نبود با اشاره و قصد جاي خالي اتاق بگويد، خير اين‌جا نبود و طرف فكر كند در خانه نبوده.(ميزان الحكمة، ج 8، ص 356.)
ولي بايد توجه داشت خيلي از جاها تصور خيالي و باطل باعث اين كار مي‌شود و زندگي انسان در گرو راست بهتر مي‌چرخد تا دروغ. و بايد اين تصور باطل و خيالي را شكست و تجربه كرد تا ديد كه رونق و فروغ زندگي بسته به راستگويي است، در عين حال در برخي از موارد گفتن دروغ جايز است و اشكالي ندارد كه يكي از موارد آنجاست كه بخواهيم بين دو نفر، اصلاح كنيم براي اصلاح رابطه دو نفر، گفتن دروغ اشكالي ندارد.
امام صادق مي‌فرمايد: خدا، دروغ به خاطر، اصلاح را دوست دارد.(ميزان الحكمة، محمدي ري شهري، ج 8، ص 355.)
عالم رباني ملا احمد نراقي در كتاب شريف "معراج السعاده" دربارة راه خلاصي از دروغ مي‌فرمايد: "و طريقة خلاصي از آن، اين است كه پيوسته آيات و اخباري كه در مذمّت دروغ رسيده است را در نظر بياورد و به خاطر داشته باشد و بدان كه دروغ گفتن، باعث هلاكت ابدي و عذاب اخروي است; پس از آن ملاحظه كن كه هر دروغگويي از نظرها ساقط، و در ديده‌ها خوار و بي‌اعتبار است و كسي به سخن او اعتنا نمي‌كند، و پست و ذليل و خوار مي‌گردد."(معراج السعادة، ملا احمد نراقي، ص 578ـ579، نشر هجرت.)
البته شما مي‌توانيد براي خود تنبيه‌ها و تشويق‌هايي در نظر بگيريد، مانند آن كه عهد كنيد كه اگر مرتكب دروغ شديد، خود را از خوردن چيزي كه به آن علاقه داريد و در دسترس شما هم هست محروم كنيد تا به اين وسيله در خاطر شما بماند و كم‌كم بر اين صفت بد غالب شويد.
ان شأاللّه با توكّل بر خداوند متعال و ياري او پس از مدّتي اين عادت از شما برطرف مي‌شود.
eporsesh.com
