پرسش :
رقابت با حسادت از نظر قرآن چه تفاوتي دارد؟
پاسخ :
"حسادت" امري است دروني كه گاه آثار آن در عمل ظاهر ميشود. در تعريف حسد گفتهاند: "حسد ]=رشك[ آرزوي زوال نعمت از ديگران است، خواه آن نعمت به حسود برسد يا نرسد"; بنابراين كار حسود يا ويرانگري است يا آرزوي ويران شدن بنيان نعمتهايي است كه خداوند به ديگران داده است، خواه آن سرمايه و نعمت به او منتقل شود يا خير.(ر.ك: اخلاق در قرآن، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 2، ص 135ـ136، مؤسسة الامام علي بن ابي طالب.)
ولي "رقابت" در حيطة عمل تحقق ميپذيرد و رقابت كننده نهايت سعياش را دارد كه بر ديگران پيشي گيرد. رقابت گاه با حسادت و يا غبطه همراه ميشود; همچنين رقابت ميتواند در عرصههاي فكري، يا اقتصادي و يا سياسي رخ دهد كه بسته به شرايط مختلف ميتواند پسنديده و يا ناپسند باشد.
رقابتي كه با حسادت همراه باشد و يا خاستگاه و منشأ پيدايش آن صفت رذيلة حسادت باشد، مذموم و در مقابل رقابتي كه از "غبطه" ناشي شود پسنديده است. امام صادقفرمود: "ان المؤمن يَغْبُطُ و لا يَحْسُد و المنافق يحْسُدُ و لا يَغْبط;(اصول كافي، محمد بن يعقوب كليني، ج 2، ص 307، حديث، 27، دارالكتب الاسلامية.) مؤمن غبطه ميخورد ولي حسد نميورزد; اما منافق حسد ميورزد و غبطه نميخورد." "غبطه" آن است كه انسان آرزو كند نعمتي همانند ديگران و يا بيشتر از آنها داشته باشد، بي آن كه آرزوي زوال نعمت كسي را داشته باشد.(ر.ك: اخلاق در قرآن، همان، ص 135ـ136.)
از ديدگاه قرآن "حسادت" ميتواند خسارات و زيانهاي فراواني را به بار آورد و به كارهاي ناپسند و حتي شرك پروردگار منجر شود قرآن نمونههايي از حسادت حسودان و عواقب آن را در آيات 21ـ27 سورة مائده بازگو كرده است: "و داستان دو فرزند آدم را به حق بر آنها بخوان: هنگامي كه هر كدام كاري براي تقرب ]به پروردگار[ انجام دادند; امااز يكي پذيرفته شد و از ديگري پذيرفته نشد ]برادري كه عملش مردود شده بود به برادر ديگر[ گفت: به خدا سوگند تو را خواهم كشت! ]برادر ديگر[ گفت: من چه گناهي دارم ]زيرا[ خدا تنها از پرهيزگاران ميپذيرد. اگر تو براي كشتن من دست دراز كني، من هرگز به قتل تو دست نميگشايم چون از پروردگار جهانيان ميترسم نفس سركش كم كم او را به كشتن برادرش ترغيب كرد ]سرانجام[ او را كشت و از زيانكاران شد."(ر.ك: تفسير نمونه، آيتاللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 4، ص 349، دارالكتب الاسلامية.)
داستان به چاه انداختن حضرت يوسف نيز از نمونههاي قرآني است (يوسف، 4 و 5 و...) و نيز بنگريد: نسأ، 54; بقره، 109; فلق، 5; حشر، 10 و...
رقابت و سبقت در امور خير و كسب رضاي پروردگار از مسائلي است كه قرآن بارها بر آن تأكيد كرده است. قرآن در آيه 148 سورة بقره ميفرمايد: "...در نيكيها و اعمال خير بر يكديگر سبقت جوييد..." و نيز بنگريد: مائده، 48 و حديد، 21 و واقعه، 10 و...
eporsesh.com
"حسادت" امري است دروني كه گاه آثار آن در عمل ظاهر ميشود. در تعريف حسد گفتهاند: "حسد ]=رشك[ آرزوي زوال نعمت از ديگران است، خواه آن نعمت به حسود برسد يا نرسد"; بنابراين كار حسود يا ويرانگري است يا آرزوي ويران شدن بنيان نعمتهايي است كه خداوند به ديگران داده است، خواه آن سرمايه و نعمت به او منتقل شود يا خير.(ر.ك: اخلاق در قرآن، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 2، ص 135ـ136، مؤسسة الامام علي بن ابي طالب.)
ولي "رقابت" در حيطة عمل تحقق ميپذيرد و رقابت كننده نهايت سعياش را دارد كه بر ديگران پيشي گيرد. رقابت گاه با حسادت و يا غبطه همراه ميشود; همچنين رقابت ميتواند در عرصههاي فكري، يا اقتصادي و يا سياسي رخ دهد كه بسته به شرايط مختلف ميتواند پسنديده و يا ناپسند باشد.
رقابتي كه با حسادت همراه باشد و يا خاستگاه و منشأ پيدايش آن صفت رذيلة حسادت باشد، مذموم و در مقابل رقابتي كه از "غبطه" ناشي شود پسنديده است. امام صادقفرمود: "ان المؤمن يَغْبُطُ و لا يَحْسُد و المنافق يحْسُدُ و لا يَغْبط;(اصول كافي، محمد بن يعقوب كليني، ج 2، ص 307، حديث، 27، دارالكتب الاسلامية.) مؤمن غبطه ميخورد ولي حسد نميورزد; اما منافق حسد ميورزد و غبطه نميخورد." "غبطه" آن است كه انسان آرزو كند نعمتي همانند ديگران و يا بيشتر از آنها داشته باشد، بي آن كه آرزوي زوال نعمت كسي را داشته باشد.(ر.ك: اخلاق در قرآن، همان، ص 135ـ136.)
از ديدگاه قرآن "حسادت" ميتواند خسارات و زيانهاي فراواني را به بار آورد و به كارهاي ناپسند و حتي شرك پروردگار منجر شود قرآن نمونههايي از حسادت حسودان و عواقب آن را در آيات 21ـ27 سورة مائده بازگو كرده است: "و داستان دو فرزند آدم را به حق بر آنها بخوان: هنگامي كه هر كدام كاري براي تقرب ]به پروردگار[ انجام دادند; امااز يكي پذيرفته شد و از ديگري پذيرفته نشد ]برادري كه عملش مردود شده بود به برادر ديگر[ گفت: به خدا سوگند تو را خواهم كشت! ]برادر ديگر[ گفت: من چه گناهي دارم ]زيرا[ خدا تنها از پرهيزگاران ميپذيرد. اگر تو براي كشتن من دست دراز كني، من هرگز به قتل تو دست نميگشايم چون از پروردگار جهانيان ميترسم نفس سركش كم كم او را به كشتن برادرش ترغيب كرد ]سرانجام[ او را كشت و از زيانكاران شد."(ر.ك: تفسير نمونه، آيتاللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 4، ص 349، دارالكتب الاسلامية.)
داستان به چاه انداختن حضرت يوسف نيز از نمونههاي قرآني است (يوسف، 4 و 5 و...) و نيز بنگريد: نسأ، 54; بقره، 109; فلق، 5; حشر، 10 و...
رقابت و سبقت در امور خير و كسب رضاي پروردگار از مسائلي است كه قرآن بارها بر آن تأكيد كرده است. قرآن در آيه 148 سورة بقره ميفرمايد: "...در نيكيها و اعمال خير بر يكديگر سبقت جوييد..." و نيز بنگريد: مائده، 48 و حديد، 21 و واقعه، 10 و...
eporsesh.com
