پرسش :
آيا موقع نزول قرآن، قرآن به صورت قواعد قرآني نازل مي‌شد؟ براي مثال، در كلمه‌اي كه بايد ادغام شود، آيا فرشته آن كلمه را با ادغام براي پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) مي‌خواند؟
پاسخ :
پيش از پاسخ لازم است به يك نكته مهم توجه شود و آن فرق قرائت و الفاظ قرآن است. همة الفاظ قرآن به يقين از جانب خداي متعال بر پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) وحي شده است، ولي اين مطلب بدين معنا نيست كه پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) الفاظ را به گوش خود شنيده باشد. خداي متعال و فرشته واسطة وحي مي‌توانند به گونه‌اي ناشناخته الفاظ قرآن را بر قلب پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) القا كنند و پس از آن پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) با قرائت صحيح آن را بر زبان خويش جاري سازد; چنان كه خداي متعال مي‌فرمايد: "نَزَل‌َ بِه‌ِ الرُّوح‌ُ الاْ ?َمِين‌ُ # عَلي‌َ قَلبِكَ...;(شعرأ،193و194) و "فَإِنَّه‌ُو نَزَّلَه‌ُو عَلَي‌َ قَلْبِك;(بقره،97) براي نزديك شدن به ذهن مثالي مي‌آوريم.
وقتي ما به تابلويي كه مطالبي روي آن نوشته نظر مي‌افكنيم، بلافاصله معاني الفاظ نوشته شده در ذهن ما جاي مي‌گيرد و ما معنا را مي‌فهميم بدون اين كه آن را با صدا خوانده يا شنيده باشيم. خداي متعال به گونه‌اي كه براي ما روشن نيست الفاظ را به طور كاملاً روشن بر قلب پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) القا مي‌كرد، و واژه‌هاي به كار رفته در وحي از زبان عربي فصيح و روشن كه پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) با تلفظ آن‌ها و معاني آن‌ها كاملاً آشنا بود، مي‌باشد و پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) پس از القاي وحي آن‌ها را كاملاً صحيح قرائت مي‌فرمود.
براي روشن شدن مطلب، مثال ديگري مي‌آوريم، وقتي ما لفظ "كتاب" را در ذهن خود حاضر مي‌كنيم، آن را با سبك قرائت صحيح نزد خود حاضر مي‌بينيم و هيچ گاه آن را با تلفظ "كُتاب" يا كَتاب" در خود نمي‌يابيم و در هنگام اداي اين سبك قرائت نيز اشتباهي رخ نمي‌دهد. البته اگر مراد ما از قرائت، سبك قرائت باشد، بايد گفت قرائت الفاظ قرآن نيز جداي از الفاظ نيست.
ـ كيفيت القاي وحي بر پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) براي ما مشخص نيست و ما همين مقدار را مي‌توانيم بفهميم كه پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) مي‌تواند از جنبه‌هاي روحي چنين دريافتي داشته باشد. استادمعرفت در اين‌باره آورده است: "وحي يك پديدة فكري يا انعكاس حالت دروني نيست كه براي پيامبران رخ داده باشد، بلكه يك القاي روحاني است كه از عالم بالا انجام گرفته است منتها در اين ميان چيزي كه ما نمي‌توانيم آن را درك كنيم ـ اگر چه يك واقعيت بوده و ايماني استوار بدان داريم ـ چگونگي برقراري اين ارتباط است. ما وقتي تلاش مي‌كنيم آن را درك كنيم، مي‌خواهيم با معيارهاي مادي كيفيت اين ارتباط را دريابيم، يا موقعي كه مي‌خواهيم آن را توصيف كنيم، با الفاظ و كلماتي اين ارتباط را وصف مي‌كنيم كه براي مفاهيمي وضع شده كه از دايرة محسوسات فراتر نرفته است.(علوم قرآني، محمد هادي معرفت، ص 29ـ30، مؤسسة فرهنگي انتشاراتي التمهيد، چ اول، قم 1378 ش.)
eporsesh.com
پيش از پاسخ لازم است به يك نكته مهم توجه شود و آن فرق قرائت و الفاظ قرآن است. همة الفاظ قرآن به يقين از جانب خداي متعال بر پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) وحي شده است، ولي اين مطلب بدين معنا نيست كه پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) الفاظ را به گوش خود شنيده باشد. خداي متعال و فرشته واسطة وحي مي‌توانند به گونه‌اي ناشناخته الفاظ قرآن را بر قلب پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) القا كنند و پس از آن پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) با قرائت صحيح آن را بر زبان خويش جاري سازد; چنان كه خداي متعال مي‌فرمايد: "نَزَل‌َ بِه‌ِ الرُّوح‌ُ الاْ ?َمِين‌ُ # عَلي‌َ قَلبِكَ...;(شعرأ،193و194) و "فَإِنَّه‌ُو نَزَّلَه‌ُو عَلَي‌َ قَلْبِك;(بقره،97) براي نزديك شدن به ذهن مثالي مي‌آوريم.
وقتي ما به تابلويي كه مطالبي روي آن نوشته نظر مي‌افكنيم، بلافاصله معاني الفاظ نوشته شده در ذهن ما جاي مي‌گيرد و ما معنا را مي‌فهميم بدون اين كه آن را با صدا خوانده يا شنيده باشيم. خداي متعال به گونه‌اي كه براي ما روشن نيست الفاظ را به طور كاملاً روشن بر قلب پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) القا مي‌كرد، و واژه‌هاي به كار رفته در وحي از زبان عربي فصيح و روشن كه پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) با تلفظ آن‌ها و معاني آن‌ها كاملاً آشنا بود، مي‌باشد و پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) پس از القاي وحي آن‌ها را كاملاً صحيح قرائت مي‌فرمود.
براي روشن شدن مطلب، مثال ديگري مي‌آوريم، وقتي ما لفظ "كتاب" را در ذهن خود حاضر مي‌كنيم، آن را با سبك قرائت صحيح نزد خود حاضر مي‌بينيم و هيچ گاه آن را با تلفظ "كُتاب" يا كَتاب" در خود نمي‌يابيم و در هنگام اداي اين سبك قرائت نيز اشتباهي رخ نمي‌دهد. البته اگر مراد ما از قرائت، سبك قرائت باشد، بايد گفت قرائت الفاظ قرآن نيز جداي از الفاظ نيست.
ـ كيفيت القاي وحي بر پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) براي ما مشخص نيست و ما همين مقدار را مي‌توانيم بفهميم كه پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) مي‌تواند از جنبه‌هاي روحي چنين دريافتي داشته باشد. استادمعرفت در اين‌باره آورده است: "وحي يك پديدة فكري يا انعكاس حالت دروني نيست كه براي پيامبران رخ داده باشد، بلكه يك القاي روحاني است كه از عالم بالا انجام گرفته است منتها در اين ميان چيزي كه ما نمي‌توانيم آن را درك كنيم ـ اگر چه يك واقعيت بوده و ايماني استوار بدان داريم ـ چگونگي برقراري اين ارتباط است. ما وقتي تلاش مي‌كنيم آن را درك كنيم، مي‌خواهيم با معيارهاي مادي كيفيت اين ارتباط را دريابيم، يا موقعي كه مي‌خواهيم آن را توصيف كنيم، با الفاظ و كلماتي اين ارتباط را وصف مي‌كنيم كه براي مفاهيمي وضع شده كه از دايرة محسوسات فراتر نرفته است.(علوم قرآني، محمد هادي معرفت، ص 29ـ30، مؤسسة فرهنگي انتشاراتي التمهيد، چ اول، قم 1378 ش.)
eporsesh.com
