پرسش :
لطفاً دليل نزول سوره نمل را بنويسيد؟
پاسخ :
در كتاب‌هايي كه در شأن نزول آيات نوشته شده فقط در مورد سه آيه از سورة نمل مطالبي بيان شده است كه برخي از آن‌ها هم از باب جري و تطبيق است نه شأن نزول.
1. آية شصت و دوم: آية معروفي است كه براي رفع گرفتاري‌ها و استجابت دعاها خوانده مي‌شود: "أَمَّن يُجِيب‌ُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاه‌ُ وَ يَكْشِف‌ُ السُّوَّء;(نمل،62) ]آيا بت‌ها بهتر هستند[ يا كسي كه مضطر را اجابت و گرفتاري را برطرف مي‌سازد.". دربارة شأن نزول اين آية شريفه از امام باقر7 روايت شده است كه اين آيه دربارة امام زمان‌غ نازل شده است كه در هنگام ظهور، در مقام ابراهيم‌غ ـ در مسجد الحرام ـ نماز مي‌گزارد و به سوي خدا تضرع و زاري مي‌كند، و فرمود: به خدا قسم مانند آن است كه مي‌بينم كسي كه اين آيه دربارة او نازل گرديده، ظهور نمايد." هر چند اين مطلب، به عنوان شأن نزول در كتاب‌ها، طبقه‌بندي شده است، ولي در واقع اين مطلب از باب بيان مصداق و تطبيق آيه بر موارد خارجي آن مي‌باشد.
2. آية هفتادم از سورة نمل، هنگامي نازل شد كه كافران و مشركان گفتند: "گفته‌هاي محمد6 اساطير و افسانه‌هاي پيشينيان است" و پيامبر6 ]از اين سخن[ سخت غمگين و محزون گرديد. و اين آيه براي تسلاّي خاطر مبارك اوست: "وَ لاَ تَحْزَن‌ْ عَلَيْهِم‌ْ وَ لاَ تَكُن فِي ضَيْق‌ٍ مِّمَّا يَمْكُرُون‌َ ;(نمل،70) از تكذيب آنان غمگين مباش و سينه‌ات از توطئة آنان تنگ نشود".
3. آية ديگري از سورة نمل، كه براي آن شأن نزول نقل شده، آية هشتادم است كه دربارة كفّار قريش نازل گرديده، آن هم دربارة قوم مخصوصي از آنان كه خداوند علم دارد كه هرگز ايمان نخواهند آورد، بلكه در كفر خويش خواهند مرد; خداوند به پيامبرش خبر داد كه اينان سخن ترا نخواهند پذيرفت و پند تو دربارة ايشان سودي نخواهد داشت: "إِنَّكَ لاَ تُسْمِع‌ُ الْمَوْتَي‌َ وَلاَ تُسْمِع‌ُ الصُّم‌َّ الدُّعَآء;(نمل،80) به طور مسلّم، تو نمي‌تواني سخنت را به گوش مردگان برساني و نمي‌تواني كران را، هنگامي كه روي بر مي‌گردانند و پشت مي‌كنند، فراخواني!"(ر.ك: نمونة بينات درشأن نزول آيات، محمد باقر محقق، ص 593 و 594، نشر انتشارات اسلامي.)
eporsesh.com
در كتاب‌هايي كه در شأن نزول آيات نوشته شده فقط در مورد سه آيه از سورة نمل مطالبي بيان شده است كه برخي از آن‌ها هم از باب جري و تطبيق است نه شأن نزول.
1. آية شصت و دوم: آية معروفي است كه براي رفع گرفتاري‌ها و استجابت دعاها خوانده مي‌شود: "أَمَّن يُجِيب‌ُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاه‌ُ وَ يَكْشِف‌ُ السُّوَّء;(نمل،62) ]آيا بت‌ها بهتر هستند[ يا كسي كه مضطر را اجابت و گرفتاري را برطرف مي‌سازد.". دربارة شأن نزول اين آية شريفه از امام باقر7 روايت شده است كه اين آيه دربارة امام زمان‌غ نازل شده است كه در هنگام ظهور، در مقام ابراهيم‌غ ـ در مسجد الحرام ـ نماز مي‌گزارد و به سوي خدا تضرع و زاري مي‌كند، و فرمود: به خدا قسم مانند آن است كه مي‌بينم كسي كه اين آيه دربارة او نازل گرديده، ظهور نمايد." هر چند اين مطلب، به عنوان شأن نزول در كتاب‌ها، طبقه‌بندي شده است، ولي در واقع اين مطلب از باب بيان مصداق و تطبيق آيه بر موارد خارجي آن مي‌باشد.
2. آية هفتادم از سورة نمل، هنگامي نازل شد كه كافران و مشركان گفتند: "گفته‌هاي محمد6 اساطير و افسانه‌هاي پيشينيان است" و پيامبر6 ]از اين سخن[ سخت غمگين و محزون گرديد. و اين آيه براي تسلاّي خاطر مبارك اوست: "وَ لاَ تَحْزَن‌ْ عَلَيْهِم‌ْ وَ لاَ تَكُن فِي ضَيْق‌ٍ مِّمَّا يَمْكُرُون‌َ ;(نمل،70) از تكذيب آنان غمگين مباش و سينه‌ات از توطئة آنان تنگ نشود".
3. آية ديگري از سورة نمل، كه براي آن شأن نزول نقل شده، آية هشتادم است كه دربارة كفّار قريش نازل گرديده، آن هم دربارة قوم مخصوصي از آنان كه خداوند علم دارد كه هرگز ايمان نخواهند آورد، بلكه در كفر خويش خواهند مرد; خداوند به پيامبرش خبر داد كه اينان سخن ترا نخواهند پذيرفت و پند تو دربارة ايشان سودي نخواهد داشت: "إِنَّكَ لاَ تُسْمِع‌ُ الْمَوْتَي‌َ وَلاَ تُسْمِع‌ُ الصُّم‌َّ الدُّعَآء;(نمل،80) به طور مسلّم، تو نمي‌تواني سخنت را به گوش مردگان برساني و نمي‌تواني كران را، هنگامي كه روي بر مي‌گردانند و پشت مي‌كنند، فراخواني!"(ر.ك: نمونة بينات درشأن نزول آيات، محمد باقر محقق، ص 593 و 594، نشر انتشارات اسلامي.)
eporsesh.com
