پرسش :
لطفا به دو سوال ذیل پاسخ دهید. الف) لطفاً تمام صورت‌هاي ادغام را بنويسيد. ب) قواعد تجويدي در چه كتابي آمده است؟
پاسخ :
الف) ادغام، در لغت به معناي "اِدْخال ـ داخل‌نمودن" و در تجويد عبارتست از: "حذف حرف ساكن و مشدد نمودن حرف بعدي"، اين كار بخاطر سهولت و آساني در كلام انجام مي‌گيرد.
موارد ادغام در روايت حفص از عاصم عبارتند از:
1ـ هر حرفي كه ساكن باشد، در مثل خودش ادغام مي‌شود مثل: قَدْ دَّخَلُوا
2ـ ادغام حرف "ب‌ْ" در حرف "م"، مانند: اِرْكب‌ْ مَعَنَا كه خوانده مي‌شود، اِرْكَمَّعَنَا، (اما ميم ساكنه در با ادغام نمي‌شود.)
3ـ حروف (ت ـ د ـ ط ) هر كدام ساكن باشد و ديگري بعد آن واقع شود، ادغام صورت مي‌گيرد; مانند: بَسَطْت‌َ كه خوانده مي‌شود: بَسَت‌َّ; قَدْ تَبَيَّن‌َ كه خوانده مي‌شود: قَتَّبَيَّن‌َ، وَدَّت‌ْ طَائِفَة كه خوانده مي‌شود. وَدَّ طّائِفَة
4ـ حروف (ث ـ ذ ـ ظ) هر كدام ساكن باشد و ديگري بعد آن واقع شود، ادغام صورت مي‌گيرد، مانند: يَلْهَث‌ْ ذَلِك كه خوانده مي‌شود. يَلْهَذَّلِك‌َ، اِذْ ظَلَمُوا كه خوانده مي‌شود: اِظَّلَمُوا .
5ـ ادغام حرف "ق" در حرف "ك" مانند: أَلَم‌ْ نَخْلُقْكُم‌ْ، كه خوانده مي‌شود: أَلَم نَخْلُكُّم‌ْ
6ـ ادغام حرف "ل‌ْ" در حرف "ر" مانند: قُل‌ْ رَبّي‌ِ كه خوانده مي‌شود: قُرَّبّي‌ِ. (اما رأ ساكنه در لام ادغام نمي‌شود.)
7ـ ادغام حرف "ن‌ْ" در حروف "ي ـ ر ـ م ـ ل ـ و ـ ن " (يرملون): مانند، مَن‌ْ يَشَأُ كه خوانده مي‌شود مَيَّشَأُ.(همان، ص 42 ـ 43.)
و اما غنه: "صوتي است كه از خيشوم يا فضاي بيني خارج مي‌شود." حروفي كه داراي اين صفت هستند دو حرف بوده و عبارتند از :"ن" و "م" مانند اَنْبِيَأُ كه طبق صفت اقلاب، نون به ميم تبديل و صداي ميم از فضاي بيني خارج مي‌شود.(همان، ص 60.)
موارد غنه: 1 ـ نون و ميم مشدده مانند: اِن‌َّ، منّا، ثُم‌َّ، اُمُّه‌ُ، 2 ـ ادغام ميم ساكنه در "م" مانند: كَم‌ْ مِن‌ْ ـ وُهُم‌ْ مِنْهَا 3ـ ادغام نون ساكنه در چهار حرف "يسمون" مانند: مَن‌ْ يَشَاَّ ـ مِن‌ْ نَفْس‌ٍ(همان ص.)
ب) قواعد تجويدي در كتب ذيل آمده است:
1. تجويد جامع با استفاده از تصاوير راهنما، ناصر گلستاني دارياني، شركت سهامي انتشار;
2. حلية القرآن (سطح 2)، سيد محسن بلده، سازمان تبليغات اسلامي;
3. تجويد 1، محمد رضا ستوده نيا و ابوالفضل علامي ميانجي، مؤسسه انتشارات هجرت;
4. تجويد و روش‌هاي تلاوت، دكتر داوود العطار، ترجمة حمد الله جعفر پور، انتشارات احرار;
در كتاب‌هاي ياد شده، قواعد تجويد به طور ساده و روشن و به گونه‌اي كه قابل فهم باشد، توضيح داده شده است.
اما آن چه در يادگيري و فهم درست اين قواعد مؤثر و مهم است، توجه به چند نكته مي‌باشد:
1. برخي قواعد تجويد ممكن است تنها با مطالعه براي انسان روشن نشود; بدين جهت شركت در كلاس‌هاي تجويد قرآن و شنيدن قواعد تجويدي و بيان آن‌ها از زبان اساتيد با تجربة اين فن در يادگيري، تأثير به سزايي دارد.
2. در صورتي كه به كلاس‌هاي فوق دسترسي نداريد، استفاده از نوارهاي قرائت و تجويد قرآن سودمند است.
3. تمرين و ممارست زياد و به كارگيري عملي قواعد تجويد، به هنگام تلاوت قرآن كريم نيز از جمله اسباب مهم يادگيري است.
4. ياد دادن آموخته‌ها به ديگران نيز در فهم و يادگيري انسان مؤثر مي‌باشد.
eporsesh.com
الف) ادغام، در لغت به معناي "اِدْخال ـ داخل‌نمودن" و در تجويد عبارتست از: "حذف حرف ساكن و مشدد نمودن حرف بعدي"، اين كار بخاطر سهولت و آساني در كلام انجام مي‌گيرد.
موارد ادغام در روايت حفص از عاصم عبارتند از:
1ـ هر حرفي كه ساكن باشد، در مثل خودش ادغام مي‌شود مثل: قَدْ دَّخَلُوا
2ـ ادغام حرف "ب‌ْ" در حرف "م"، مانند: اِرْكب‌ْ مَعَنَا كه خوانده مي‌شود، اِرْكَمَّعَنَا، (اما ميم ساكنه در با ادغام نمي‌شود.)
3ـ حروف (ت ـ د ـ ط ) هر كدام ساكن باشد و ديگري بعد آن واقع شود، ادغام صورت مي‌گيرد; مانند: بَسَطْت‌َ كه خوانده مي‌شود: بَسَت‌َّ; قَدْ تَبَيَّن‌َ كه خوانده مي‌شود: قَتَّبَيَّن‌َ، وَدَّت‌ْ طَائِفَة كه خوانده مي‌شود. وَدَّ طّائِفَة
4ـ حروف (ث ـ ذ ـ ظ) هر كدام ساكن باشد و ديگري بعد آن واقع شود، ادغام صورت مي‌گيرد، مانند: يَلْهَث‌ْ ذَلِك كه خوانده مي‌شود. يَلْهَذَّلِك‌َ، اِذْ ظَلَمُوا كه خوانده مي‌شود: اِظَّلَمُوا .
5ـ ادغام حرف "ق" در حرف "ك" مانند: أَلَم‌ْ نَخْلُقْكُم‌ْ، كه خوانده مي‌شود: أَلَم نَخْلُكُّم‌ْ
6ـ ادغام حرف "ل‌ْ" در حرف "ر" مانند: قُل‌ْ رَبّي‌ِ كه خوانده مي‌شود: قُرَّبّي‌ِ. (اما رأ ساكنه در لام ادغام نمي‌شود.)
7ـ ادغام حرف "ن‌ْ" در حروف "ي ـ ر ـ م ـ ل ـ و ـ ن " (يرملون): مانند، مَن‌ْ يَشَأُ كه خوانده مي‌شود مَيَّشَأُ.(همان، ص 42 ـ 43.)
و اما غنه: "صوتي است كه از خيشوم يا فضاي بيني خارج مي‌شود." حروفي كه داراي اين صفت هستند دو حرف بوده و عبارتند از :"ن" و "م" مانند اَنْبِيَأُ كه طبق صفت اقلاب، نون به ميم تبديل و صداي ميم از فضاي بيني خارج مي‌شود.(همان، ص 60.)
موارد غنه: 1 ـ نون و ميم مشدده مانند: اِن‌َّ، منّا، ثُم‌َّ، اُمُّه‌ُ، 2 ـ ادغام ميم ساكنه در "م" مانند: كَم‌ْ مِن‌ْ ـ وُهُم‌ْ مِنْهَا 3ـ ادغام نون ساكنه در چهار حرف "يسمون" مانند: مَن‌ْ يَشَاَّ ـ مِن‌ْ نَفْس‌ٍ(همان ص.)
ب) قواعد تجويدي در كتب ذيل آمده است:
1. تجويد جامع با استفاده از تصاوير راهنما، ناصر گلستاني دارياني، شركت سهامي انتشار;
2. حلية القرآن (سطح 2)، سيد محسن بلده، سازمان تبليغات اسلامي;
3. تجويد 1، محمد رضا ستوده نيا و ابوالفضل علامي ميانجي، مؤسسه انتشارات هجرت;
4. تجويد و روش‌هاي تلاوت، دكتر داوود العطار، ترجمة حمد الله جعفر پور، انتشارات احرار;
در كتاب‌هاي ياد شده، قواعد تجويد به طور ساده و روشن و به گونه‌اي كه قابل فهم باشد، توضيح داده شده است.
اما آن چه در يادگيري و فهم درست اين قواعد مؤثر و مهم است، توجه به چند نكته مي‌باشد:
1. برخي قواعد تجويد ممكن است تنها با مطالعه براي انسان روشن نشود; بدين جهت شركت در كلاس‌هاي تجويد قرآن و شنيدن قواعد تجويدي و بيان آن‌ها از زبان اساتيد با تجربة اين فن در يادگيري، تأثير به سزايي دارد.
2. در صورتي كه به كلاس‌هاي فوق دسترسي نداريد، استفاده از نوارهاي قرائت و تجويد قرآن سودمند است.
3. تمرين و ممارست زياد و به كارگيري عملي قواعد تجويد، به هنگام تلاوت قرآن كريم نيز از جمله اسباب مهم يادگيري است.
4. ياد دادن آموخته‌ها به ديگران نيز در فهم و يادگيري انسان مؤثر مي‌باشد.
eporsesh.com
