پرسش :
لطفاً در مورد نكات ادبی و سبك گفتاری قرآن توضيح دهيد.
پاسخ :
يكي از جنبه‌هاي اعجاز قرآن، اعجاز ادبي و گفتاري آن است كه برجسته‌ترين اديبان عرب را سخت شگفت زده كرده است. سرسخت‌ترين دشمنان پيامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) با شنيدن چند آية آن به فرابشري بودن قرآن اعتراف مي‌كردند. نقل شده ابن‌أبي‌العوجأ و أبوشاكر ديصاني و عبدالملك بصري و ابن‌مقفع كه همگي از ملحدان بودند، تصميم به آوردن آياتي مانند آيات قرآن گرفتند، تا به اين وسيله با قرآن معارضه كنند و يك سال فرصت براي اين كار قرار دادند. سال آينده در همان روز، كنار خانة كعبه اجتماع كردند، ابن‌أبي‌العوجأ لب به سخن گشود و گفت: از آن روز كه من از شما جدا شدم، در اين آيه فكر مي‌كردم: "فلمّا استيئسوُا منه خلصوا نجيّاً..." (يوسف، 80)، ديدم آن قدر فصيح و پر معني است كه نمي‌توانم چيزي به آن بيافزايم. و پيوسته اين آيه فكر مرا از غير آن به خود مشغول داشت. عبدالملك گفت: من نيز از آن وقت كه جدا شدم، در اين آيه مي‌انديشم: "يأيّها الناس ضرب مثل فاستمعوا له ان الذين تدعون من دون الله لن يخلقوا ذباباً..." (حج، 73)، من خود را عاجز ديدم كه همانند آن را بياورم. ابوشاكر گفت: از آن زمان كه از شما جدا شدم در اين آيه مي‌انديشيدم: "لو كان فيهما ءالهة إلاّ الله لفسدنا" (انبيأ، 22) و خود را قادر نديدم كه همانند آن را بياورم. ابن‌مقفع افزود: اي قوم اين قرآن از جنس كلام بشر نيست، چرا كه از آن لحظه كه از شما جدا شدم، در اين آيه مي‌انديشيدم: "و قيل يَأرض ابلعي مأك و يَسمأ أقلعي و غيض المأ و قضي الأمر..." (هود، 44)، من خود را از آوردن همانند آن عاجز ديدم. هشام‌بن‌حكم مي‌گويد: در اين موقع امام صادق‌از كنار آنها گذشت و اين آيه را تلاوت فرمود: "قل لئن اجتمعت الإنس و الجن علي أن يأتوا بمثل هذا القرءان لايأتون بمثله و لو كان بعضهم لبعض ظهيراً" بگو: اگر انس و جن متفق شوند كه مانند اين قرآن بياورند، هرگز نتوانند؛ هر چند همه پشتيبان يكديگر باشند.( پيام قرآن، جمعي از نويسندگان، ج 8، ص 90، انتشارات نسل جوان. )
پرسشگر محترم، براي ورود به عرصة ادبيات قرآني و پي بردن به اعجازهاي ادبي آن، آشنايي با ادبيات عرب و طي كردن مقدمات آن لازم است. شما مي‌توانيد با آموختن علوم صرف، نحو، بلاغت، فصاحت، معاني، بيان و... به تحقيق و پژوهش دربارة نكات ادبي قرآن كريم بپردازيد و قدم به قدم پيشرفت كنيد.
در اين‌باره مطالعه كتاب‌هاي زير توصيه مي‌شود:
1. صرف ساده و كتاب‌هايي كه دربارة قواعد صرفي زبان عربي نوشته شده است؛
2. عربي آسان، در سه مجلد؛
3. ترجمه و شرح كتاب سيوطي، جلال الدين سيوطي؛
4. الكشاف، زمخشري؛
5. تفسير مجمع البيان، مرحوم طبرسي؛
و...
بعد از آن كه با قواعد و چهارچوب بحث ادبيات عرب آشنا شديد، مي‌توانيد با مطالعات عميق‌تري به پژوهش خود بسط بيشتري دهيد.
eporsesh.com
يكي از جنبه‌هاي اعجاز قرآن، اعجاز ادبي و گفتاري آن است كه برجسته‌ترين اديبان عرب را سخت شگفت زده كرده است. سرسخت‌ترين دشمنان پيامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) با شنيدن چند آية آن به فرابشري بودن قرآن اعتراف مي‌كردند. نقل شده ابن‌أبي‌العوجأ و أبوشاكر ديصاني و عبدالملك بصري و ابن‌مقفع كه همگي از ملحدان بودند، تصميم به آوردن آياتي مانند آيات قرآن گرفتند، تا به اين وسيله با قرآن معارضه كنند و يك سال فرصت براي اين كار قرار دادند. سال آينده در همان روز، كنار خانة كعبه اجتماع كردند، ابن‌أبي‌العوجأ لب به سخن گشود و گفت: از آن روز كه من از شما جدا شدم، در اين آيه فكر مي‌كردم: "فلمّا استيئسوُا منه خلصوا نجيّاً..." (يوسف، 80)، ديدم آن قدر فصيح و پر معني است كه نمي‌توانم چيزي به آن بيافزايم. و پيوسته اين آيه فكر مرا از غير آن به خود مشغول داشت. عبدالملك گفت: من نيز از آن وقت كه جدا شدم، در اين آيه مي‌انديشم: "يأيّها الناس ضرب مثل فاستمعوا له ان الذين تدعون من دون الله لن يخلقوا ذباباً..." (حج، 73)، من خود را عاجز ديدم كه همانند آن را بياورم. ابوشاكر گفت: از آن زمان كه از شما جدا شدم در اين آيه مي‌انديشيدم: "لو كان فيهما ءالهة إلاّ الله لفسدنا" (انبيأ، 22) و خود را قادر نديدم كه همانند آن را بياورم. ابن‌مقفع افزود: اي قوم اين قرآن از جنس كلام بشر نيست، چرا كه از آن لحظه كه از شما جدا شدم، در اين آيه مي‌انديشيدم: "و قيل يَأرض ابلعي مأك و يَسمأ أقلعي و غيض المأ و قضي الأمر..." (هود، 44)، من خود را از آوردن همانند آن عاجز ديدم. هشام‌بن‌حكم مي‌گويد: در اين موقع امام صادق‌از كنار آنها گذشت و اين آيه را تلاوت فرمود: "قل لئن اجتمعت الإنس و الجن علي أن يأتوا بمثل هذا القرءان لايأتون بمثله و لو كان بعضهم لبعض ظهيراً" بگو: اگر انس و جن متفق شوند كه مانند اين قرآن بياورند، هرگز نتوانند؛ هر چند همه پشتيبان يكديگر باشند.( پيام قرآن، جمعي از نويسندگان، ج 8، ص 90، انتشارات نسل جوان. )
پرسشگر محترم، براي ورود به عرصة ادبيات قرآني و پي بردن به اعجازهاي ادبي آن، آشنايي با ادبيات عرب و طي كردن مقدمات آن لازم است. شما مي‌توانيد با آموختن علوم صرف، نحو، بلاغت، فصاحت، معاني، بيان و... به تحقيق و پژوهش دربارة نكات ادبي قرآن كريم بپردازيد و قدم به قدم پيشرفت كنيد.
در اين‌باره مطالعه كتاب‌هاي زير توصيه مي‌شود:
1. صرف ساده و كتاب‌هايي كه دربارة قواعد صرفي زبان عربي نوشته شده است؛
2. عربي آسان، در سه مجلد؛
3. ترجمه و شرح كتاب سيوطي، جلال الدين سيوطي؛
4. الكشاف، زمخشري؛
5. تفسير مجمع البيان، مرحوم طبرسي؛
و...
بعد از آن كه با قواعد و چهارچوب بحث ادبيات عرب آشنا شديد، مي‌توانيد با مطالعات عميق‌تري به پژوهش خود بسط بيشتري دهيد.
eporsesh.com
