پرسش :
راهکارهای برطرف کردن شهوت و زیاد کردن تقوا چیست؟
پاسخ :
اول: شهوت و راه های کنترل آن
واژه ی «شهوت» در موارد مختلفی مانند شهوت مال، شهوت پست و مقام، شهوت کار، شهوت جنسی و ... کاربرد دارد، ولی از آن جا که پرسش به «غریزه ی جنسی» اشاره دارد، در پاسخ باید گفت خداوند تمایل و غریزه ی جنسی را مانند غرایز و تمایلات دیگر در وجود انسان به امانت گذاشته و ما در قبال آن سه راه داریم:
1. سرکوب کردن یا از بین بردن غریزه ی جنسی؛
2. رها کردن افسار شهوت و غریزه ی جنسی؛
3. تحت برنامه ی دین در آوردن شهوت.
راه اول، یعنی سرکوب کردن، باعث نقص جسمانی می شود و به دنبال آن بسیاری از استعداد های درونی انسان را نابود می کند و اجازه ی شکوفایی و رشد نمی دهد و دین اسلام با این راه مخالف است.
راه دوم، یعنی رها کردن افسار شهوت نیز موجب هلاکت انسان و بروز بیماری های روحی و جسمی می شود که امروزه در بسیاری از کشور های غربی شاهد آن می باشیم و اسلام با این راه نیز مخالف است.
راه سوم، این که نه این غریزه و نعمت الهی را سرکوب کنیم و نه آن را رها نماییم، بلکه طبق دستور های شرع آن را مدیریت نماییم. اینک به برخی از این دستور ها توجه می نماییم:
یک. ازدواج
یکی از بهترین راهکارهایی که در قرآن و روایات بدان سفارش شده «ازدواج» است و حتی در قرآن دستور بسیج همگانی برای فراهم کردن اسباب ازدواج جوانان داده شده است. در سوره ی نور آیه ی 32 به مومنان دستور می دهد: «وانکحوا الایامی منکم ...؛ و افراد بی همسرتان، و شایستگان از بندگانتان، و کنیزانتان را به ازدواج (یکدیگر) در آورید؛ ...»
در آیه ی بعد می فرماید: «و کسانی که (وسایل) ازدواج نمی یابند، باید خویشتن داری کنند تا خدا از بخشش خود آنان را توانگر سازد.»
دو. کنترل چشم
پرهیز از چشم چرانی و حاضر نشدن در مجالس و محل هایی که نامحرمان حضور بیشتری دارند و تماشا نکردن فیلم ها و عکس های مبتذل، از این رو در آیه ی 30 و 31 سوره ی نور می فرماید: (ای پیامبر) به مردان مومن بگو: «چشم هایشان را (از نگاه حرام) فرو کاهند، و دامانشان را (در امور جنسی) حفظ کنند.» که این برای آنان [پاک کننده تر و] رشدآورتر است، [چرا] که خدا به آنچه با زیرکی انجام می دهند آگاه است.
«و به زنان مومن بگو: چشمانشان را (از نگاه حرام) فرو کاهند، و دامان (عفت) شان را حفظ کنند؛ ...»
سه. دوری از ناپاکان
برخی افراد نا اهل و منحرف در لباس دوست ظاهر می شوند و انسان را از مسیر صحیح خارج می کنند، از این رو، قرآن خطر همنشینی با این افراد را چنین گوشزد می کند: «خدا می خواهد توبه ی شما را بپذیرد، و[لی] کسانی که پیرو شهواتند، می خواهند که [شما] با انحرافی بزرگ منحرف شوید.» (1)
چهار. روزه
روزه گرفتن در فرو نشاندن آتش شهوت بسیار مؤثر است.
پنج. دوری از تخیلات شیطانی
تخیلات شیطانی همچون «طوفانی» بر «تلاطم امواج شهوت» می افزاید، از این رو، توصیه می شود:
الف ـ لحظات قبل از خواب، با قرائت قرآن یا دعا و یا مطالعه ی کتابی سودمند در بستر سپری شود.
ب ـ تا خسته نشده ایم به رختخواب نرویم. [پیش از خواب با کار یا ورزش یا مطالعه و یا جز این ها خود را آماده ی خواب کنیم.]
ج ـ نماندن در محلی که تنها هستیم و کسی حضور ندارد.
افزون بر این ها هر مورد دیگری را که باعث حرکت «پرنده ی خیال» ما می شود، باید مورد توجه قرار داد، از این رو قرآن در مورد دوری از خیالات شیطانی می فرماید: «ای کسانی که ایمان آوردید! از گام های شیطان پیروی مکنید. و هر کس از گام های شیطان پیروی کند، (گمراهش می سازد،) چرا که او به
[کار های] زشت و ناپسند فرمان می دهد.»(2)
به توصیه ی برخی صاحب نظران موارد ذیل در کنترل شهوت مؤثر است:(3)
الف ـ ورزش و عضویت در تیم های ورزشی؛
ب ـ مطالعه ی کتب مفید (به ویژه زندگی علما و اولیای خدا)؛
ج ـ پرهیز از غذا های محرک؛
د ـ نپوشیدن لباس های تنگ و چسبان؛
و جز این ها.
دوم: تقوا و راه های افزایش آن
«تقوا» یعنی خود نگهداری و خویشتن داری و در قرآن کریم آمده است: «در حقیقت ارجمندترین شما نزد خدا خود نگهدارترین (و پارساترین) شماست»؛ (4) «و توشه برگیرید، و در حقیقت بهترین توشه، پارسایی و (خود نگهداری) است...» (5) بله، در اهمیت تقوا همین آیات کافی است که خدا می فرماید گرامی ترین و بزرگوارترین بنده نزد من کسی است که وقتی در موقعیت گناه قرار گیرد، خویشتن داری کند و مرتکب گناه نشود. حال برای دست یابی به راهکار های افزایش تقوا، به سراغ آیات الهی می رویم و از غذا های معنوی آن بهره می بریم:
یک. عبادت
قرآن می فرماید: «ای مردم! پروردگارتان را پرستش کنید، ... تا شاید شما [خودتان را] حفظ کنید.»(6)
از این آیه فهمیده می شود که افزون بر عباداتی مانند روزه، نماز، تلاوت قرآن و ...، عباداتی مانند کمک به بینوایان، یتیم نوازی و خدمت به خلق و ... مانند این ها نیز به افزایش تقوا کمک می کند.
دو. مطالعه ی احوال اقوام گذشته و عبرت گرفتن از آن ها
«و به یقین دانستید (حال) کسانی از شما را، که در (روز) شنبه [از حد]، تجاوز کردند و به آنان گفتیم: «میمون هایی طرد شده باشید! و آن (کیفر) را عبرتی برای (مردم) در پیش رویشان (در آن عصر) و (نسل های) پشت سرشان و پندی برای پارسایان (خود نگهدار) قرار دادیم ...»(7)
سه. روزه
«ای کسانی که ایمان آورده اید! روزه بر شما مقرر شده، همان گونه که بر کسانی که پیش از شما بودند مقرر شد، تا شاید [خودتان را] حفظ کنید.»(8)
در آیه ی 21 سوره ی بقره عبادت را برای افزایش تقوا معرفی کرد، و در این آیه به طور خاص «روزه» را معرفی می نماید، با این که روزه یکی از عبادات است، بنابراین، روشن می شود که نقش روزه در افزایش تقوا بسیار مهم است.
چهار. پرهیز از راه های انحرافی
پنج. سیر در مسیر الهی
«و این راه راست من است، پس از آن پیروی کنید، و از راه ها [ی دیگر] پیروی نکنید، که شما را از راه او پراکنده می سازد، این [ها] است که [خدا] شما را به آن [ها] سفارش کرده، تا شاید شما [خود را] حفظ کنید.»(9)
شش. یادآوری نعمت های الهی و انجام وظایف (10)
هفت. توجه و تفکر در آیات معاد و آگاهی از عالم برزخ
قیامت و چگونگی حساب رسی انسان ها آیاتی مانند: «و [خودتان را] از (عذاب) روزی حفظ کنید، که هیچ کس به جای شخص (دیگری) چیزی (از عذاب) کیفر نمی شود، و از او هیچ شفاعتی پذیرفته نمی شود، و هیچ عوضی از او گرفته نمی شود، و آنان یاری نمی شوند.»(11)
هشت. باور و یقین قلبی به موارد زیر نیز باعث ایجاد انگیزه در رعایت تقوا می شود:
این که انسان بداند:
الف ـ خدا با متقین است.
(بقره / 194)
ب ـ خدا متقیان را دوست دارد.
(آل عمران/76)
ج ـ متقیان از نعمت های الهی بهشتی برخوردارند.
(حجر / 45)
د ـ تقوا عامل فلاح، رستگاری و سعادت است.
(بقره / 189)
هـ ـ تقوا عامل وسعت و زیاد شدن رزق می باشد.
ـ «و اگر (بر فرض) اهل آبادی ها ایمان می آوردند و خود نگهداری (و پارسایی) می کردند، حتماً برکاتی از آسمان و زمین بر آنان می گشودیم، ولیکن (آنان حق را) تکذیب کردند، پس به خاطر آنچه همواره کسب می کردند، گرفتارشان کردیم.»(12)
ـ «... و هر کس [خودش] را از [عذاب] خدا حفظ کند، برایش محل خارج شدن (از مشکلات) قرار می دهد، و او را از جایی که نمی پندارد روزی می دهد؛ ...»(13)
ـ «... و هرکس [خود را] از [عذاب] خدا حفظ کند برای او کارش را آسان قرار می دهد.»(14)
ـ در پایان یادآور می شویم که ملاقات و دیدار با علمای ربانی و اولیای خدا و مطالعه ی احوال و زندگی نامه ی بزرگان، بسیار مؤثر و راهگشا می باشد.
معرفی کتاب
برای مطالعه ی بیشتر در این باره به کتاب های زیر رجوع فرمایید:
1. تفسیر نمونه، زیر نظر آیت الله العظمی مکارم شیرازی مباحث مربوط به آیاتی که در پاسخ آمده؛
2. گناهان کبیره آیت الله شهید دستغیب (ره)؛
3. کنترل غرایز جنسی، آیت الله العظمی مکارم شیرازی، انتشارات مدنی؛
4. جوانان در توفان غرایز، همت سهراب پور، چاپ دفتر تبلیغات اسلامی؛
5. آنچه یک جوان باید بداند [ویژه ی پسران]، رضا فرهادیان، چاپ دفتر تبلیغات اسلامی؛
6. چشم چرانی ـ به قلم دوشیزگان ـ انتشارات الزهرا.
پی نوشت:
1. نساء، 27.
2.نور، 21.
3.آنچه يک جوان بايد بداند، رضا فرهاديان.
4.حجرات، 13.
5.بقره، 197.
6.بقره، 21.
7.بقره،66 ـ 65.
8.بقره، 183.
9.انعام، 153.
10.بقره، 63.
11.بقره، بقره، 48.
12.اعراف، 96.
13.طلاق، 3 و 2.
14.طلاق، 4.
منبع: رضایی اصفهانی، محمد علی؛ (1387) پرسش های قرآنی جوانان: روابط دختر و پسر، قم، ا نتشارات پژوهش های تفسیر و علوم، چاپ سوم.
Rasekhoon.net
اول: شهوت و راه های کنترل آن
واژه ی «شهوت» در موارد مختلفی مانند شهوت مال، شهوت پست و مقام، شهوت کار، شهوت جنسی و ... کاربرد دارد، ولی از آن جا که پرسش به «غریزه ی جنسی» اشاره دارد، در پاسخ باید گفت خداوند تمایل و غریزه ی جنسی را مانند غرایز و تمایلات دیگر در وجود انسان به امانت گذاشته و ما در قبال آن سه راه داریم:
1. سرکوب کردن یا از بین بردن غریزه ی جنسی؛
2. رها کردن افسار شهوت و غریزه ی جنسی؛
3. تحت برنامه ی دین در آوردن شهوت.
راه اول، یعنی سرکوب کردن، باعث نقص جسمانی می شود و به دنبال آن بسیاری از استعداد های درونی انسان را نابود می کند و اجازه ی شکوفایی و رشد نمی دهد و دین اسلام با این راه مخالف است.
راه دوم، یعنی رها کردن افسار شهوت نیز موجب هلاکت انسان و بروز بیماری های روحی و جسمی می شود که امروزه در بسیاری از کشور های غربی شاهد آن می باشیم و اسلام با این راه نیز مخالف است.
راه سوم، این که نه این غریزه و نعمت الهی را سرکوب کنیم و نه آن را رها نماییم، بلکه طبق دستور های شرع آن را مدیریت نماییم. اینک به برخی از این دستور ها توجه می نماییم:
یک. ازدواج
یکی از بهترین راهکارهایی که در قرآن و روایات بدان سفارش شده «ازدواج» است و حتی در قرآن دستور بسیج همگانی برای فراهم کردن اسباب ازدواج جوانان داده شده است. در سوره ی نور آیه ی 32 به مومنان دستور می دهد: «وانکحوا الایامی منکم ...؛ و افراد بی همسرتان، و شایستگان از بندگانتان، و کنیزانتان را به ازدواج (یکدیگر) در آورید؛ ...»
در آیه ی بعد می فرماید: «و کسانی که (وسایل) ازدواج نمی یابند، باید خویشتن داری کنند تا خدا از بخشش خود آنان را توانگر سازد.»
دو. کنترل چشم
پرهیز از چشم چرانی و حاضر نشدن در مجالس و محل هایی که نامحرمان حضور بیشتری دارند و تماشا نکردن فیلم ها و عکس های مبتذل، از این رو در آیه ی 30 و 31 سوره ی نور می فرماید: (ای پیامبر) به مردان مومن بگو: «چشم هایشان را (از نگاه حرام) فرو کاهند، و دامانشان را (در امور جنسی) حفظ کنند.» که این برای آنان [پاک کننده تر و] رشدآورتر است، [چرا] که خدا به آنچه با زیرکی انجام می دهند آگاه است.
«و به زنان مومن بگو: چشمانشان را (از نگاه حرام) فرو کاهند، و دامان (عفت) شان را حفظ کنند؛ ...»
سه. دوری از ناپاکان
برخی افراد نا اهل و منحرف در لباس دوست ظاهر می شوند و انسان را از مسیر صحیح خارج می کنند، از این رو، قرآن خطر همنشینی با این افراد را چنین گوشزد می کند: «خدا می خواهد توبه ی شما را بپذیرد، و[لی] کسانی که پیرو شهواتند، می خواهند که [شما] با انحرافی بزرگ منحرف شوید.» (1)
چهار. روزه
روزه گرفتن در فرو نشاندن آتش شهوت بسیار مؤثر است.
پنج. دوری از تخیلات شیطانی
تخیلات شیطانی همچون «طوفانی» بر «تلاطم امواج شهوت» می افزاید، از این رو، توصیه می شود:
الف ـ لحظات قبل از خواب، با قرائت قرآن یا دعا و یا مطالعه ی کتابی سودمند در بستر سپری شود.
ب ـ تا خسته نشده ایم به رختخواب نرویم. [پیش از خواب با کار یا ورزش یا مطالعه و یا جز این ها خود را آماده ی خواب کنیم.]
ج ـ نماندن در محلی که تنها هستیم و کسی حضور ندارد.
افزون بر این ها هر مورد دیگری را که باعث حرکت «پرنده ی خیال» ما می شود، باید مورد توجه قرار داد، از این رو قرآن در مورد دوری از خیالات شیطانی می فرماید: «ای کسانی که ایمان آوردید! از گام های شیطان پیروی مکنید. و هر کس از گام های شیطان پیروی کند، (گمراهش می سازد،) چرا که او به
[کار های] زشت و ناپسند فرمان می دهد.»(2)
به توصیه ی برخی صاحب نظران موارد ذیل در کنترل شهوت مؤثر است:(3)
الف ـ ورزش و عضویت در تیم های ورزشی؛
ب ـ مطالعه ی کتب مفید (به ویژه زندگی علما و اولیای خدا)؛
ج ـ پرهیز از غذا های محرک؛
د ـ نپوشیدن لباس های تنگ و چسبان؛
و جز این ها.
دوم: تقوا و راه های افزایش آن
«تقوا» یعنی خود نگهداری و خویشتن داری و در قرآن کریم آمده است: «در حقیقت ارجمندترین شما نزد خدا خود نگهدارترین (و پارساترین) شماست»؛ (4) «و توشه برگیرید، و در حقیقت بهترین توشه، پارسایی و (خود نگهداری) است...» (5) بله، در اهمیت تقوا همین آیات کافی است که خدا می فرماید گرامی ترین و بزرگوارترین بنده نزد من کسی است که وقتی در موقعیت گناه قرار گیرد، خویشتن داری کند و مرتکب گناه نشود. حال برای دست یابی به راهکار های افزایش تقوا، به سراغ آیات الهی می رویم و از غذا های معنوی آن بهره می بریم:
یک. عبادت
قرآن می فرماید: «ای مردم! پروردگارتان را پرستش کنید، ... تا شاید شما [خودتان را] حفظ کنید.»(6)
از این آیه فهمیده می شود که افزون بر عباداتی مانند روزه، نماز، تلاوت قرآن و ...، عباداتی مانند کمک به بینوایان، یتیم نوازی و خدمت به خلق و ... مانند این ها نیز به افزایش تقوا کمک می کند.
دو. مطالعه ی احوال اقوام گذشته و عبرت گرفتن از آن ها
«و به یقین دانستید (حال) کسانی از شما را، که در (روز) شنبه [از حد]، تجاوز کردند و به آنان گفتیم: «میمون هایی طرد شده باشید! و آن (کیفر) را عبرتی برای (مردم) در پیش رویشان (در آن عصر) و (نسل های) پشت سرشان و پندی برای پارسایان (خود نگهدار) قرار دادیم ...»(7)
سه. روزه
«ای کسانی که ایمان آورده اید! روزه بر شما مقرر شده، همان گونه که بر کسانی که پیش از شما بودند مقرر شد، تا شاید [خودتان را] حفظ کنید.»(8)
در آیه ی 21 سوره ی بقره عبادت را برای افزایش تقوا معرفی کرد، و در این آیه به طور خاص «روزه» را معرفی می نماید، با این که روزه یکی از عبادات است، بنابراین، روشن می شود که نقش روزه در افزایش تقوا بسیار مهم است.
چهار. پرهیز از راه های انحرافی
پنج. سیر در مسیر الهی
«و این راه راست من است، پس از آن پیروی کنید، و از راه ها [ی دیگر] پیروی نکنید، که شما را از راه او پراکنده می سازد، این [ها] است که [خدا] شما را به آن [ها] سفارش کرده، تا شاید شما [خود را] حفظ کنید.»(9)
شش. یادآوری نعمت های الهی و انجام وظایف (10)
هفت. توجه و تفکر در آیات معاد و آگاهی از عالم برزخ
قیامت و چگونگی حساب رسی انسان ها آیاتی مانند: «و [خودتان را] از (عذاب) روزی حفظ کنید، که هیچ کس به جای شخص (دیگری) چیزی (از عذاب) کیفر نمی شود، و از او هیچ شفاعتی پذیرفته نمی شود، و هیچ عوضی از او گرفته نمی شود، و آنان یاری نمی شوند.»(11)
هشت. باور و یقین قلبی به موارد زیر نیز باعث ایجاد انگیزه در رعایت تقوا می شود:
این که انسان بداند:
الف ـ خدا با متقین است.
(بقره / 194)
ب ـ خدا متقیان را دوست دارد.
(آل عمران/76)
ج ـ متقیان از نعمت های الهی بهشتی برخوردارند.
(حجر / 45)
د ـ تقوا عامل فلاح، رستگاری و سعادت است.
(بقره / 189)
هـ ـ تقوا عامل وسعت و زیاد شدن رزق می باشد.
ـ «و اگر (بر فرض) اهل آبادی ها ایمان می آوردند و خود نگهداری (و پارسایی) می کردند، حتماً برکاتی از آسمان و زمین بر آنان می گشودیم، ولیکن (آنان حق را) تکذیب کردند، پس به خاطر آنچه همواره کسب می کردند، گرفتارشان کردیم.»(12)
ـ «... و هر کس [خودش] را از [عذاب] خدا حفظ کند، برایش محل خارج شدن (از مشکلات) قرار می دهد، و او را از جایی که نمی پندارد روزی می دهد؛ ...»(13)
ـ «... و هرکس [خود را] از [عذاب] خدا حفظ کند برای او کارش را آسان قرار می دهد.»(14)
ـ در پایان یادآور می شویم که ملاقات و دیدار با علمای ربانی و اولیای خدا و مطالعه ی احوال و زندگی نامه ی بزرگان، بسیار مؤثر و راهگشا می باشد.
معرفی کتاب
برای مطالعه ی بیشتر در این باره به کتاب های زیر رجوع فرمایید:
1. تفسیر نمونه، زیر نظر آیت الله العظمی مکارم شیرازی مباحث مربوط به آیاتی که در پاسخ آمده؛
2. گناهان کبیره آیت الله شهید دستغیب (ره)؛
3. کنترل غرایز جنسی، آیت الله العظمی مکارم شیرازی، انتشارات مدنی؛
4. جوانان در توفان غرایز، همت سهراب پور، چاپ دفتر تبلیغات اسلامی؛
5. آنچه یک جوان باید بداند [ویژه ی پسران]، رضا فرهادیان، چاپ دفتر تبلیغات اسلامی؛
6. چشم چرانی ـ به قلم دوشیزگان ـ انتشارات الزهرا.
پی نوشت:
1. نساء، 27.
2.نور، 21.
3.آنچه يک جوان بايد بداند، رضا فرهاديان.
4.حجرات، 13.
5.بقره، 197.
6.بقره، 21.
7.بقره،66 ـ 65.
8.بقره، 183.
9.انعام، 153.
10.بقره، 63.
11.بقره، بقره، 48.
12.اعراف، 96.
13.طلاق، 3 و 2.
14.طلاق، 4.
منبع: رضایی اصفهانی، محمد علی؛ (1387) پرسش های قرآنی جوانان: روابط دختر و پسر، قم، ا نتشارات پژوهش های تفسیر و علوم، چاپ سوم.
Rasekhoon.net
