پرسش :
شبهه: دين ما مي گويد از نظر حقوقي درك و فهم و شعور هيچ تفاوتي بين زن و مرد وجود ندارد پس چرا زنان نمي توانند به درجه اجتهاد يا ولايت فقيهي برسند؟
پاسخ :
توجه شما را به چند نكته جلب مينماييم:
1 - در ايدئولوژي اسلام زن و مرد هر دو از يك گوهر آفريده شدهاند و هيچ يك بر ديگري برتري ندارند، مگر به تقوا (1)
2 - دانشطلبي و فقاهت مورد تأكيد اسلام است و در اين امر بين زن و مرد تفاوتي نيست، همان گونه كه مردان ميتوانند در دانش امروزي و فقاهت به مقامات عالي برسند، زنان نيز ميتوانند، ليكن با وجود تفاوتها در سلايق، تمايلات و استعدادها در اين دو صنف، تفاوت هايي وجود دارد.
3 - همان گونه كه در كتاب تكويني و خلقت بين زن و مرد تفاوت است و اين براساس نظام احسن در خلقت است، در كتاب تشريع، وظايف و مسئوليتها نيز بين اين دو تفاوت است.
به قول شاعر:
جهان چون خط و خال و چشم و ابرو است
كه هر خيري به جاي خويش نيكوست
حال با توجه به نكات ياد شده ميگوييم:
ايدئولوژي اسلام، رئاليستي و واقع گرايانه است. واقعيت اين است كه زنان و مردان در كتاب خلقت متفاوتند، حتي يك تار موي زن و مرد متفاوت است. (2)
زنان و مردان هم از نظر امور جسماني و فيزيولوژيك متفاوتند و هم از نظر رواني و عواطف و پيكولوژيك لازمه اين تفاوت در آفرينش، تفاوت در مسئوليتها و وظايف است. در همين راستا اسلام در برنامه ريزي زندگي ما مسؤليتها و وظايف، هماهنگ با تفاوتهاي آفرينش برنامه ريزي نموده است. برخي از مسؤليتها و وظايف در زنان و مردان يكسان و برابر، برخي متفاوت و برخي ترجيحاً به يكي از اين دو صفت واگذار شده است. خداوند حكيم از زير و بم آفرينش انسان با خبر است، با وجود تفاوتها در آفرينش اين دو بار مسؤليت را هماهنگ با آن قرار داده است.
اگر خداوند به مردان اندامي درشت و بازواني قوي و متناسب با كارهاي سخت و سنگين داده است، كارهاي سخت به مردان سپرده ميشود. اگر به زنان اندامي ظريف، و عواطف و احساساتي لطيف داده است، كارهاي ظريف و هنري و عاطفي به آنان سپرده ميشود. هيچ كس در اين مسئوليتها اعتراضي ندارد، و اين عين حكمت و براي دوام نسل بشر ضروري است. در تفاوتهاي مسئوليتي در برخي منصبهاي اجتماعي نيز چنين است. لازمه زن يا مرد بودن اين است كه هر يك با مسئوليتهاي ويژه باشد. همان گونه كه جامعه پذيرفته است تمامي كارهاي پر مشقت و خطرناك به حق بايد برعهده مردان باشد، بايد پذيرفت كه برخي از سمتهاي اجتماعي برعهده مردان باشد، چون اين تفاوتها لازمه آفرينش زنان و مردان است.
مرجعيت ديني يك حق نيست كه زنان از آن محروم شدهاند، بلكه تكليف و مسئوليت است. بسياري از بزرگان فقاهت حاضر نميشدند مرجع شوند، چون اين كار تكليف است و مسئوليت دارد. آنچه مايه ارزش آدمي است، مرجعيت نيست، بلكه فقاهت است كه در آن زن و مرد يكسانند. هر كه بخواهد ميتواند فقيه بشود. مرجعيت از شئون امامت و كارهاي اجرايي است كه با توجه به همه جوانب ايدئولوژي اسلام، از ويژگيهاي مردان است. چون در اسلام يك سري خطوط قرمز در معاشرتهاي زنان و مردان وجود دارد كه در صورت تصدي زنان به شئون امامت، چارهاي جز ناديده گرفتن اين خطوط قرمز وجود ندارد. (3)
پينوشتها:
1 - حجرات (49) آيه 13.
2 - دكتر سيد رضا پاك نژاد، اولين دانشگاه، ج 19، ص 280 - 293.
3 - براي توضيح بيشتر مراجعه شود، به: زن در آينه جمال و جلال، اثر آية الله جوادي آملي، فصل چهارم رحل شبهات و روايات معارض.
eporsesh.com
توجه شما را به چند نكته جلب مينماييم:
1 - در ايدئولوژي اسلام زن و مرد هر دو از يك گوهر آفريده شدهاند و هيچ يك بر ديگري برتري ندارند، مگر به تقوا (1)
2 - دانشطلبي و فقاهت مورد تأكيد اسلام است و در اين امر بين زن و مرد تفاوتي نيست، همان گونه كه مردان ميتوانند در دانش امروزي و فقاهت به مقامات عالي برسند، زنان نيز ميتوانند، ليكن با وجود تفاوتها در سلايق، تمايلات و استعدادها در اين دو صنف، تفاوت هايي وجود دارد.
3 - همان گونه كه در كتاب تكويني و خلقت بين زن و مرد تفاوت است و اين براساس نظام احسن در خلقت است، در كتاب تشريع، وظايف و مسئوليتها نيز بين اين دو تفاوت است.
به قول شاعر:
جهان چون خط و خال و چشم و ابرو است
كه هر خيري به جاي خويش نيكوست
حال با توجه به نكات ياد شده ميگوييم:
ايدئولوژي اسلام، رئاليستي و واقع گرايانه است. واقعيت اين است كه زنان و مردان در كتاب خلقت متفاوتند، حتي يك تار موي زن و مرد متفاوت است. (2)
زنان و مردان هم از نظر امور جسماني و فيزيولوژيك متفاوتند و هم از نظر رواني و عواطف و پيكولوژيك لازمه اين تفاوت در آفرينش، تفاوت در مسئوليتها و وظايف است. در همين راستا اسلام در برنامه ريزي زندگي ما مسؤليتها و وظايف، هماهنگ با تفاوتهاي آفرينش برنامه ريزي نموده است. برخي از مسؤليتها و وظايف در زنان و مردان يكسان و برابر، برخي متفاوت و برخي ترجيحاً به يكي از اين دو صفت واگذار شده است. خداوند حكيم از زير و بم آفرينش انسان با خبر است، با وجود تفاوتها در آفرينش اين دو بار مسؤليت را هماهنگ با آن قرار داده است.
اگر خداوند به مردان اندامي درشت و بازواني قوي و متناسب با كارهاي سخت و سنگين داده است، كارهاي سخت به مردان سپرده ميشود. اگر به زنان اندامي ظريف، و عواطف و احساساتي لطيف داده است، كارهاي ظريف و هنري و عاطفي به آنان سپرده ميشود. هيچ كس در اين مسئوليتها اعتراضي ندارد، و اين عين حكمت و براي دوام نسل بشر ضروري است. در تفاوتهاي مسئوليتي در برخي منصبهاي اجتماعي نيز چنين است. لازمه زن يا مرد بودن اين است كه هر يك با مسئوليتهاي ويژه باشد. همان گونه كه جامعه پذيرفته است تمامي كارهاي پر مشقت و خطرناك به حق بايد برعهده مردان باشد، بايد پذيرفت كه برخي از سمتهاي اجتماعي برعهده مردان باشد، چون اين تفاوتها لازمه آفرينش زنان و مردان است.
مرجعيت ديني يك حق نيست كه زنان از آن محروم شدهاند، بلكه تكليف و مسئوليت است. بسياري از بزرگان فقاهت حاضر نميشدند مرجع شوند، چون اين كار تكليف است و مسئوليت دارد. آنچه مايه ارزش آدمي است، مرجعيت نيست، بلكه فقاهت است كه در آن زن و مرد يكسانند. هر كه بخواهد ميتواند فقيه بشود. مرجعيت از شئون امامت و كارهاي اجرايي است كه با توجه به همه جوانب ايدئولوژي اسلام، از ويژگيهاي مردان است. چون در اسلام يك سري خطوط قرمز در معاشرتهاي زنان و مردان وجود دارد كه در صورت تصدي زنان به شئون امامت، چارهاي جز ناديده گرفتن اين خطوط قرمز وجود ندارد. (3)
پينوشتها:
1 - حجرات (49) آيه 13.
2 - دكتر سيد رضا پاك نژاد، اولين دانشگاه، ج 19، ص 280 - 293.
3 - براي توضيح بيشتر مراجعه شود، به: زن در آينه جمال و جلال، اثر آية الله جوادي آملي، فصل چهارم رحل شبهات و روايات معارض.
eporsesh.com
