پرسش :
با توجه به اين بيان كه اعجاز قرآن، يعني آنچه كه قرآن فرموده است، در آن زمان مطرح نبوده، نمي‌توان نتيجه گرفت كه با كشف تدريجي مباحث علمي، در آينده بگوييم قرآن اعجاز علمي ندارد؟
پاسخ :
پاسخ دكتر محمد علي رضايي:
اعجاز علمي هر موضوع، با توجه به تاريخ كشف علمي و تاريخ نزولي قرآن است؛ يعني اگر قرآن هزار و چهار‌‌صد سال قبل، از نيروي جاذبه‌اي سخن گفت كه نيوتن در قرن هفدهم كشف كرد، اين اعجاز هميشه معجزه است و كهنه و تمام نمي‌شود. هر كشف تازه‌اي نيز همين گونه است.
قبل از كشف جاذبه‌ي نيوتن، اين مسئله، از طرف قرآن توسط پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) اعلان شده بود، كه اين اعجاز قرآن را اثبات مي‌كند و لازم نيست كه اين عدم اطلاع از جاذبه‌ي نيوتن، بعد از نيوتن هم استمرار داشته باشد.
پاسخ دكتر ناصر رفيعي:
قرآن كريم در سه مرحله تحدّي (به مبارزه طلبيدن) كرده است:
1. ابتدا همگان را به آوردن كتابي به مانند قرآن دعوت مي‌كند؛[1]
2. در بخشي ديگر همگان را به آوردن «ده» سوره مثل قرآن دعوت مي‌كند؛[2]
3. در نهايت از مردم مي‌خواهد كه «يك سوره به مانند قرآن بياوريد.[3]
از قديم، اين بحث بين دانشمندان علوم قرآني مطرح بوده است كه آوردن يك سوره مثل قرآن، از چه جهت است؛ فقط از جهت بلاغت و فصاحت است، يا ساير وجوه را هم در خود جاي مي‌دهد؟
اعجاز علمي، يعني آنچه كه قبلاً در نقطه‌اي از جهان مطرح نشده باشد؛ يكي از موارد اعجاز قرآن را اشتمال بر تاريخ گذشتگان مي‌دانيم؛ مانند داستان حضرت يوسف(ع)[4] و حضرت موسي(ع)[5] كه يقيناً اين داستان‌ها در گذشته، در تورات و انجيل، و بين مردم، معروف و مطرح بوده است.
ما بايد در اين جا يك اصول مبنايي را قبول كنيم، سپس وارد بحث اعجاز علمي و رابطه‌ي آن با تفسير علمي شويم، و آن اصل مبنايي عبارت است از اين كه قرآن از جانب خدا بر يك شخص اُمّي كه خواندن و نوشتن نمي‌دانسته، نازل شده است. وقتي اين اصل را مسلّم گرفتيم، رابطه‌ي تفسير علمي با اعجاز علمي روشن مي‌گردد و آن اين كه، كليه‌ي آياتي كه بيانكنندهي مطالب و اخبار و گزاره‌هاي علوم تجربي است ـ كه در حال حاضر، يا در آن زمان، هيچ مطرح نبوده يا به صورت كمرنگ و غلط در جاي ديگر مطرح بوده است ـ توسط رسول گرامي اسلام، در قالب آياتي كه بر او نازل گرديده، مطرح شده است.
مرحوم آية الله خويي(ره) در مورد اعجاز قرآن ميفرمايد:
قرآن در آيات زيادي، از قوانين هستي و رموز طبيعت، اجرام آسماني و موضوعات ديگر، بحث‌هاي زيادي نموده است؛ به طور مسلّم، اطلاع از چنين سُنَن و قوانين، جز از طريق وحي امكان نداشت.[6]
پی نوشتها:
[1] . سوره‌ي طور، آيه‌ي 34.
[2] . سوره‌ي هود، آيه‌ي 13.
[3] . سوره‌ي بقره، آيه‌ي 23.
[4] . سوره‌ي يوسف، آيات 4، 7، 9، 10، 11، 17، 29.
[5] . سوره‌ي بقره، آيه‌ي 50 ـ 248.
[6] . البيان، ص 72.
منبع: آشنايي با تفسير علمي قرآن، گفتگو با دكتر ناصر رفيعي و دكتر محمد علي رضايي، مركز مطالعات و پژوهش‌‌هاي فرهنگي‌‌حوزه علميه (1381 ).
پاسخ دكتر محمد علي رضايي:
اعجاز علمي هر موضوع، با توجه به تاريخ كشف علمي و تاريخ نزولي قرآن است؛ يعني اگر قرآن هزار و چهار‌‌صد سال قبل، از نيروي جاذبه‌اي سخن گفت كه نيوتن در قرن هفدهم كشف كرد، اين اعجاز هميشه معجزه است و كهنه و تمام نمي‌شود. هر كشف تازه‌اي نيز همين گونه است.
قبل از كشف جاذبه‌ي نيوتن، اين مسئله، از طرف قرآن توسط پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) اعلان شده بود، كه اين اعجاز قرآن را اثبات مي‌كند و لازم نيست كه اين عدم اطلاع از جاذبه‌ي نيوتن، بعد از نيوتن هم استمرار داشته باشد.
پاسخ دكتر ناصر رفيعي:
قرآن كريم در سه مرحله تحدّي (به مبارزه طلبيدن) كرده است:
1. ابتدا همگان را به آوردن كتابي به مانند قرآن دعوت مي‌كند؛[1]
2. در بخشي ديگر همگان را به آوردن «ده» سوره مثل قرآن دعوت مي‌كند؛[2]
3. در نهايت از مردم مي‌خواهد كه «يك سوره به مانند قرآن بياوريد.[3]
از قديم، اين بحث بين دانشمندان علوم قرآني مطرح بوده است كه آوردن يك سوره مثل قرآن، از چه جهت است؛ فقط از جهت بلاغت و فصاحت است، يا ساير وجوه را هم در خود جاي مي‌دهد؟
اعجاز علمي، يعني آنچه كه قبلاً در نقطه‌اي از جهان مطرح نشده باشد؛ يكي از موارد اعجاز قرآن را اشتمال بر تاريخ گذشتگان مي‌دانيم؛ مانند داستان حضرت يوسف(ع)[4] و حضرت موسي(ع)[5] كه يقيناً اين داستان‌ها در گذشته، در تورات و انجيل، و بين مردم، معروف و مطرح بوده است.
ما بايد در اين جا يك اصول مبنايي را قبول كنيم، سپس وارد بحث اعجاز علمي و رابطه‌ي آن با تفسير علمي شويم، و آن اصل مبنايي عبارت است از اين كه قرآن از جانب خدا بر يك شخص اُمّي كه خواندن و نوشتن نمي‌دانسته، نازل شده است. وقتي اين اصل را مسلّم گرفتيم، رابطه‌ي تفسير علمي با اعجاز علمي روشن مي‌گردد و آن اين كه، كليه‌ي آياتي كه بيانكنندهي مطالب و اخبار و گزاره‌هاي علوم تجربي است ـ كه در حال حاضر، يا در آن زمان، هيچ مطرح نبوده يا به صورت كمرنگ و غلط در جاي ديگر مطرح بوده است ـ توسط رسول گرامي اسلام، در قالب آياتي كه بر او نازل گرديده، مطرح شده است.
مرحوم آية الله خويي(ره) در مورد اعجاز قرآن ميفرمايد:
قرآن در آيات زيادي، از قوانين هستي و رموز طبيعت، اجرام آسماني و موضوعات ديگر، بحث‌هاي زيادي نموده است؛ به طور مسلّم، اطلاع از چنين سُنَن و قوانين، جز از طريق وحي امكان نداشت.[6]
پی نوشتها:
[1] . سوره‌ي طور، آيه‌ي 34.
[2] . سوره‌ي هود، آيه‌ي 13.
[3] . سوره‌ي بقره، آيه‌ي 23.
[4] . سوره‌ي يوسف، آيات 4، 7، 9، 10، 11، 17، 29.
[5] . سوره‌ي بقره، آيه‌ي 50 ـ 248.
[6] . البيان، ص 72.
منبع: آشنايي با تفسير علمي قرآن، گفتگو با دكتر ناصر رفيعي و دكتر محمد علي رضايي، مركز مطالعات و پژوهش‌‌هاي فرهنگي‌‌حوزه علميه (1381 ).
