پرسش :

غاليان (غُلاة) به چه كسانى گفته مى شود و آيا آنها نيز مسلمان محسوب مى شوند؟

پاسخ :
«غلو» در لغت به معنى تجاوز از حد است، قرآن در خطاب به اهل كتاب مى فرمايد: «يا اَهْلَ الكِتابِ لا تَغْلُوا فِى دِينِكُمْ وَ لا تَقُولُوا عَلَى اللهِ إلاّ الحَقّ»[1]،
«اى اهل كتاب (مقصود مسيحيان است) در دين خود از حد تجاوز نكنيد و درباره خدا جز سخن حق نگوييد».
آنان را از اين جهت از غلو نهى مى كند كه در حق حضرت مسيح از مرز حق تجاوز كرده و او را خدا يا فرزند خدا دانسته اند.
پس از درگذشت پيامبر گرامى(صلى الله عليه وآله) گروههايى درباره آن حضرت و پيشوايان معصوم، از مرز حق تجاوز كرده و مقاماتى را براى آنان قائل شدند كه از آن خداست، از اين جهت آنان «غالى» يا «غاليان» ناميده شدند كه از مرز حق تجاوز كردند.
شيخ مفيد مى گويد: غاليان گروههايى هستند كه به اسلام تظاهر نموده ولى براى امير مؤمنان و پيشوايان از فرزندان او، الوهيت و نبوت ثابت نموده اند، و آنان را با صفاتى معرفى كرده اند كه مرز حقيقت فراتر است[2].
علامه مجلسى مى گويد: «غلو» درباره پيامبر و پيشوايان اين است كه آنها را خدا بناميم يا در عبادت و پرستش شريك خدا بينگاريم، و يا آفرينش و روزى را از آن آنها بدانيم، و يا معتقد شويم خدا در آنها حلول كرده است و يا بگوييم آنان بدون الهام از جانب خدا از غيب آگاهند و يا امامان را پيامبر بينديشيم يا تصور كنيم كه شناخت و معرفت آنان، ما را از هر نوع عبادت خدا بى نياز مى سازد و تكاليف را از ما برمى دارد[3].
امير مؤمنان و فرزندان پاك او(عليه السلام) پيوسته از غاليان دورى جسته و بر آنها لعنت فرستاده اند ما در اينجا به نقل يك حديث بسنده مى كنيم امام صادق(عليه السلام) به پيروانش چنين دستور مى دهد: «اِحذَروا عَلى شبابِكُمُ الغلاةَ لا يُفْسِدُوهُمْ فإنّ الغُلاة شَرُّ خَلْقِ الله يُصَغَّرون عظمةَ الله وَ يدّعونَ الربوبيّة لعباد الله[4]»، بر جوانان خود از غاليان بترسيد مبادا باورهاى دينى آنها را فاسد سازند حقا كه غاليان بدترين مردمند، كوشش مى كنند از عظمت خدا بكاهند و براى بندگان خدا ربوبيت ثابت كنند.
از اين جهت تظاهر آنها به اسلام بى ارزش مى باشد و بزرگان اسلام آنها را كافر مى دانند و يادآور مى شويم كه در عين اين كه بايد از غلو پرهيز نمود ولى نبايد هر نوع عقيده و انديشه درباره پيامبران و اولياء الهى را غلو انديشيد و همچنين شيخ صدوق در «اعتقادات» خود مى نويسد: اعتقاد ما درباره غاليان اين است كه آنان كافر به خدايند و بدتر از يهود و نصارى و مجوس و قدريه و حروريه اند و بدتر از كل اهل بدعتها هستند.
پی نوشتها:
[1]. نساء، 171.
[2]. تصحيح الاعتقاد، ص 109.
[3]. بحار الانوار، ج 25، ص 346.
[4]. بحار الانوار، ج 5، ص 265.
www.mazaheb.ir