پرسش :
زن و شوهر چه وظايفي نسبت به يكديگر بر عهده دارند؟
پاسخ :
زندگي مشترك يك ارتباط دو سويه بين دو نفر است كه زن وشوهر در تمامي ابعاد جسماني و رواني شريك يكديگرند. اگر چه« وظايف » محدوده عمل آدم ها را مشخص مي كند ولي يك زندگي گوارا و دلنشين را نمي توان تنها بر حسب تذكر وظايف افراد، شكل داد. وظايف براي پيشگيري از تخطي افراد است نه شكل دهنده يك زندگي زيبا و دلچسب. يك زندگي مشترك مناسب، مهر و ارادت دارد، ايثار و گذشت دارد، احترام به احساس و خواهش همراه دارد، خوشرويي و خوشگويي مي خواهد، آغوش و نوازش و شور و مهر و عشق دارد. گذشتن از خواسته هاي خود در مسير رضايت و رفاه و راحتي شريك زندگي خود دارد و ... خيلي خوبي هاي ديگر.
لذا نمي شود به زن و مرد گفت: نوازش كن چون موظف به اين كار هستي، بلكه بايد گفت اساس زندگي مشترك «مودت» و «رحمت» است، سعي كن كه به چنين قدرت و عظمتي نايل شوي.توضيح بيشتر اين كه در يك تقسيم بندي اوليه مي توان وظايف همسر را به دو دسته وظايف شرعي و وظايف اخلاقي تقسيم كرد.
- وظايف شرعي: از نظر شرع بر هر يك از زن مرد واجب است كه علاوه بر قراردادهايي كه ضمن عقد دائم بين زوجين به عنوان شروط مهر و عقد ذكر مي گردد همچون مقدار مهريه و امثال اينها، بر مرد پرداخت نفقه زن واجب است و نفقه شامل خوراك، پوشاك، منزل و مأوي و همچون اينهاست .
و زن مكلف است به :
- تمكين كه عبارت است از اجازه تمتع مرد از زن و رعايت شئون لازم آن همچون پرهيز نكردن از مرد،مخالفت نكردن با دستوراتي كه حق تمتع مرد را از بين مي برد.
- اجازه براي خروج از منزل.
- بدون اجازه شوهر در مال او تصرف نكردن.
- بدون اجازه و توافق شوهر از خانه بيرون نرفتن و...
وظايف اخلاقي همسران: كه هر چند از نظر فقهي و شرعي واجب نمي باشد ولي بدون انجام آنها زندگي سرد و بي روح مي شود و معناي خود را از دست خواهد داد. لذا براي رسيدن به يك زندگي آرامش بخش و شيرين بايد به اين وظايف ملتزم بود.اين وظايف به سه گروه عمده قابل دسته بندي است :
1- وظايف مشترك زن و شوهر
2- وظايفي كه براي شوهر در اولويت است يا خاص اوست .
3- وظايفي كه براي زن در اولويت است يا خاص اوست .
1- وظايف مشترك :
اين وظايف ، آنهايي هستند كه انسجام عاطفي و معنوي بيشتري در خانواده ايجاد مي كنند. عمده ترين اين وظايف عبارت است از :
1- 1: مهر ورزي دو همسر نسبت به يكديگر ـ زن و شوهر بايد نسبت به هم مهر و محبت داشته باشند و به ويژه اين احساس را به يكديگر ابراز كنند .
2- 1 :احترام و تكريم يكديگر – همسران بايستي خود را عادت دهند در هر شرايطي ،رفتارشان از چارچوب احترام و حفظ حرمت طرف مقابل خود خارج نشود .
3- 1 :بردباري و شكيبايي در برابر ناملايمات – زندگي خانوادگي ، به ويژه در اوايل آن همراه با مشكلات و مسائل بسياري است . براي مقابله با اين مشكلات ، زوجين بايستي تدابير لازم را بينديشند و به كار ببرند . يكي از اقدامات اساسي كه در برابر همه مشكلات لازم است ، برخورداري از روحيه بردباري و صبر در مقابل محروميت ها و سختي هاست . ظرفيت روحي زوجين بايد در حدي باشد كه حتي به رغم ناتواني در حل بعضي از آنها ،تعادل روحي و رفتاري خود را از دست ندهند . هر يك از دو همسر بايد در مواقعي كه احساس مي كنندطرف مقابلشان در برابرمسائلي دچار اضطراب و نگراني است ، او را به صبر و شكيبايي دعوت كند . چنين رويه اي براي جمع كردن قواي رواني و فكري تازمان يافتن راه حل هاي مناسب براي مشكلات ، ضروري است .
4- 1 :احترام به وابستگان همسر : هر زن و شوهر جواني قبل از ازدواج،با آشنايان و نزديكان زيادي ارتباط و وابستگي فاميلي و عاطفي دارند . اين روابط بعد از ازدواج به صورت هاي مختلف حفظ مي شود و ادامه مي يابد . بخشي از روابط خانوادگي زوج هاي جوان در ارتباط با بستگان آنها تنظيم مي شود و به صورت سنت ها و آداب و رسوم اجتماعي ، احترامات متقابل ، پذيرايي ها ، دعوت ها و ديد و بازديدها نمود مي يابد . از وظايف بسيار مهم همسران آن است كه وابستگان همسرخود را احترام كنند و آنها را در نظر داشته باشند . بعضي مواقع ديده مي شود كه مردي اظهار مي كند زن خود را دوست دارد يا زن اظهار علاقه به شوهر مي كند ، ولي در مقابلِ بستگان وي واكنش منفي و حاكي از عدم استقبال و محبت نشان مي دهد و توجه ندارد كه همسرش به خاطر دارا بودن اين روابط فاميلي ممكن است در مقابل هر نوع بي توجهي و يا توهين احتمالي نسبت به آنان ، حتي اگر از طرف همسرش باشد ، آزرده دل و ناراحت شود .
ساير وظايف نيز به صورت مختصر از اين قرار است:
- تأمين نياز جنسي و روحي و رواني يكديگر.
- اجتناب از سوء ظنهاي بيمورد.
- پرهيز از تندخويي، بدزباني، درشت گفتاري، ترشرويي ؛و سرسنگين نبودن در برابر يكديگر.
- اجتناب از تمجيد ديگران در مقابل يكديگر.
- تندخويي و گاهي بداخلاقي همديگر را تحمل نمودن.
- هرگز به هم دروغ نگفتن و رعايت صداقت، امانت، فداكاري و گذشت.
- بازگو نكردن عيوب يكديگر نزد ديگران و به رخ هم نكشيدن
- در حق همديگر دعا كردن
2 - وظايف شوهر نسبت به زن :
1-2: محبت ابتدايي نسبت به همسر – محبت بين زن و مرد در صورتي مطلوب و كامل است كه ابتدا توسط شوهر اظهار شود . در مقابل اين اظهار محبت ، معمولاً عكس العمل زن، يك ارتباط متقابل توأم با محبت فراوان و گسترده است . اگر شوهري انتظار داشته باشد كه همسرش نسبت به او ابراز محبت و علاقه بكند ، بدون آنكه خود او در اين كار پيشقدم شود ، در ايجاد يك زندگي مطلوب و توأم با صميميت عاطفي موفق نخواهدبود .
2-2: احترام به همسر – مرد بايستي به همسر خود ، بخصوص در حضور ديگران احترام بگذارد.اين احترام بايد توأم با صميميت و مهرباني باشد . زن نيازمند دريافت محبت و احترام از شوهر است ، به ويژه هنگامي كه در حضور دوستان و آشنايان قرار داشته باشد . اين امر باعث مي شود كه زن از داشتن شوهر احساس افتخار و سربلندي كند و اين احساس ، شوق او را به زندگي زناشويي،و آمادگي وي را براي گذشت و بردباري در برابر محروميت ها و سختي هاي احتمالي بيشترميكند .
3-2 : خوشرويي و خوش خلقي – مرد چون از قدرت جسمي و فيزيكي بيشتري نسبت به زن برخوردار است بايد مراقبت كند در مواقع ناراحتي و خشم ، تندي ها و سخت گيري هاي بيجا نداشته باشد . بر عكس،او بايد در ايجاد يك فضاي آرام ، صميمي و اطمينان بخش در محيط خانواده خود بكوشد . بدخلقي شوهر در خانواده باعث دلزدگي همسر و ديگر اعضاي خانواده خواهد شد . اين امر كاهش نفوذ گفته ها و دستورهاي مرد بر روي آنان را به همراه دارد و در روند شكل گيري خصوصيات رواني و تربيتي كه از وظايف بسيار مهم خانواده است ، ايجاد اختلال و مشكل مي كند .
4-2 :ايجاد آسايش و توجه به نيازهاي خانواده ـ از وظايف مهم شوهر آن است كه نسبت به وسع و توان خود براي اعضاي خانواده گشايش ايجاد كند . شوهر بايستي روحيه توجه به نيازهاي زن و فرزندان را در محيط خانه داشته باشد و در بين كارهاي خود براي رسيدگي به امور مختلف خانه برنامه ريزي كند . توجه به امور خانه از قبيل تهيه مايحتاج و خواسته هاي احتمالي همسر يا فرزندان از خصوصياتي است كه هم حكايت از توجه شوهر به كانون خانواده دارد و هم در همسر اطميناني نسبت به شوهر به وجود مي آورد كه حتي در مواقع تنگدستي و مشكلات مالي او وظيفه خود مي داند مراعات حال شوهر را بكند ، چون از اين نكته آگاه است كه اگر چيزي در دسترس شوهر باشد از خانه و خانواده دريغ نخواهد كرد .
5-2 :احساس غيرت نسبت به همسر ـ مرد بايد همچون حصاري زن را در حمايت و مراقبت قرار دهد . اين حالت، همبايد در مراقبت نسبت به عفاف و پاكدامني زن باشد و هم در توجهبه نيازهاي عاطفي او . توجه مرد به عفاف همسر خويش شرط اوليه حفظ حريم خانواده و حفظ سلامت اخلاقي آن است . حالت غيرت و حميت مرد اثر ديگري نيز در روحيه و رفتار زن دارد ، به اين صورت كه در او احساس امنيت و اعتماد در پناه شوهر به وجود مي آورد كه يك احساس لذت بخش و مطلوب براي اوست و در افزايش عشق و محبت وي به شوهر مؤثر است .
6-2 . عدالت را در همة شئون زندگي رعايت كند، به خصوص در آن‌جا كه مرد داراي دو همسر باشد.
7-2 . از اشتباه‌ها و لغزش‌هاي زن صرف نظر كند; و او را مورد عفو قرار دهد; زن را احترام و تجليل كند; در كارهاي خانه به وي كمك نمايد و هرگز او را مورد اذيت و آزار قرار ندهد، قرآن در اين‌باره مي‌فرمايد: "فَأَمْسِكُوهُن‌َّ بِمَعْرُوف‌ٍ أَوْ سَرِّحُوهُن‌َّ بِمَعْرُوف‌ٍ وَلاَ تُمْسِكُوهُن‌َّ ضِرَارًا;(1) يا به نيكي و خوشي آنان را نگه‌داريد و يا به نيكي رها كنيد و روا نيست كه آنان را آزار دهيد."
3- وظايف زن نسبت به شوهر
وظايف نيز وجود دارد كه از طرف زن بايستي مورد توجه خاص قرار گيرد . در صورتي كه زن نسبت به اين وظايف توجه داشته باشد و آنها را انجام دهد ،به ايجاد استحكام در خانواده كمك كرده است. اين وظايف عبارت است از :
1- 3:احترام و تكريم شوهر ـ با توجه به اين كه در زندگي زناشويي نقش محبت و اظهار عواطف بيشتر مناسب ساختار رواني و جسمي زن است و احساس دلگرمي و اطمينان خاطر را شوهر بايد در فضاي خانواده ايجاد كند ، زن بايستي دقت داشته باشد كه احترام او نسبت به شوهر هم يك نياز رواني و عامل علاقه و محبت بيشتر شوهر نسبت به اوست .
2- 3 :همدلي و همراهي با شوهر ـ زن بايستي در مسائل و مشكلاتي كه شوهر در اداره زندگي در پيش روي خود دارد با او همدلي كند و اين همدلي را به صورت هاي مختلف ابراز نمايد . احساس همدلي كه شوهر در همسر خود مشاهده مي كند ، جرئت و شهامت براي مقابله با سختي ها و نيروي رواني او را افزايش مي دهد .
3- 3 :شاكر بودن و قناعت پيشگي ـ معمولاً تأمين زندگي به عهده مرد است و گاه اتفاق مي افتد كه كمبودها و نارسايي هايي از اين نظر در زندگيبهوجودآيد . اين كه زن در ضمن همراهي با شوهر،براي بهبود وضع زندگي ، روحيه شكر ، قناعت و سپاسگزاري داشته باشد ، در بناي خانواده اي صميمي و مستحكم بسيار مؤثر خواهد بود .
4- 3 :پرهيز از عيب جويي زن و شوهر در عين حال كه بايستي عيوب و نارسايي هاي يكديگر را شناسايي كرده به يكديگر تذكر دهند و براي رفع آنها تلاش مشترك داشته باشند ، بايستي مراقب باشند روحيه عيب جويي نسبت به يكديگر را پيدا نكنند . اين حالت به ويژه براي زن در مقابل شوهر بايستي مد نظر باشد .زيرا زن ممكن است به واسطه محدوديت هايي كه در زندگي خانوادگي دارد ، گاه به صورت عيب و ايراد گرفتن از شوهر عكس العمل نشان دهد . چنين روشي باعث ايجاد تنش و كشمكش مستمر در زندگي خانواده و تزلزل در بنيان آن خواهد شد .
5- 3 :عفت و چشم پوشي از غير ـ يكي از وظايف اساسي زن، كه هم از نظر حساسيت و نياز روحي شوهر حائز اهميت است و هم با توجه به موازين شرعي و اجتماعي بايستي آن را رعايت كرد عفت زن ، حفظ خويش در مقابل افراد نامحرم و وفاداري كامل نسبت به شوهر است . در زندگي خانوادگي ، كمال روحي شوهر غيرت،و كمال روحي زن، عفت است و اين دو صفت در كنار يكديگر،خانواده را در درون به سوي وحدت روحي ، صميميت و عشق دو جانبه سوق مي دهد و از آلودگي هاي اخلاقي خانواده و جامعه جلوگيري مي كند . وظيفه اساسي خويشتنداري و عفت به عهده زن است و بايستي در زندگي مشترك ، حتي در روابط معمول با آشنايان و افراد فاميل كه نامحرم هستند ، مورد توجه باشد .
6- 3 :مديريت و تدبير امور خانه ـ مديريت و اداره خانواده بيشتر به عهده زن است . اين مديريت،هم در جنبه عاطفي و رواني است و هم در اداره امور جاري منزل . هر چند شوهر نيز در هر دو جنبه بايد شريك و سهيم باشد ، ليكن ابتكار عمل و تدبير اساسي را بايد زن به عهده گيرد. زن بايد براي ايجاد فضاي مناسب عاطفي و رواني و نيز ايجاد محيط زيبا و نشاط بخش در خانه ، برنامه ريزي كند و حتي در صورت نياز ، آموزش هاي لازم را ببيند تا بهتر بتواند در خانه يك" مدير" خوب و موفق باشد .
ساير وظايف نيز به صورت مختصر عبارتند از:
- توجه داشتن به مسائل محرم و نامحرم در نزد شوهر.
- خود را براي شوهر آرايش كردن.
- هنگامي كه همسرتان ميخواهد از خانه خارج شود او را تا دم در همراهي كنيد.
- هنگام ورود او به خانه سعي كنيد خود را از قبل آماده و مهيا نموده و با خونسردي و خوشبويي به استقبال او برويد.
البته بحث وظايف و حقوق همسران بسيار گسترده است كه براي آگاهي بيشتر مي توانيد به اين كتابها رجوع كنيد.
- آيين همسرداري , ابراهيم اميني , انتشارات سازمان تبليغات اسلامي
- جوانان و انتخاب همسر, علي اكبر مظاهري , انتشارات پارسايان
- اخلاق در خانواده، نوشته حسين مظاهري
- بهشت خانواده، مصطفوي
پی نوشت:
1- بقره،231
www.morsalat.com
زندگي مشترك يك ارتباط دو سويه بين دو نفر است كه زن وشوهر در تمامي ابعاد جسماني و رواني شريك يكديگرند. اگر چه« وظايف » محدوده عمل آدم ها را مشخص مي كند ولي يك زندگي گوارا و دلنشين را نمي توان تنها بر حسب تذكر وظايف افراد، شكل داد. وظايف براي پيشگيري از تخطي افراد است نه شكل دهنده يك زندگي زيبا و دلچسب. يك زندگي مشترك مناسب، مهر و ارادت دارد، ايثار و گذشت دارد، احترام به احساس و خواهش همراه دارد، خوشرويي و خوشگويي مي خواهد، آغوش و نوازش و شور و مهر و عشق دارد. گذشتن از خواسته هاي خود در مسير رضايت و رفاه و راحتي شريك زندگي خود دارد و ... خيلي خوبي هاي ديگر.
لذا نمي شود به زن و مرد گفت: نوازش كن چون موظف به اين كار هستي، بلكه بايد گفت اساس زندگي مشترك «مودت» و «رحمت» است، سعي كن كه به چنين قدرت و عظمتي نايل شوي.توضيح بيشتر اين كه در يك تقسيم بندي اوليه مي توان وظايف همسر را به دو دسته وظايف شرعي و وظايف اخلاقي تقسيم كرد.
- وظايف شرعي: از نظر شرع بر هر يك از زن مرد واجب است كه علاوه بر قراردادهايي كه ضمن عقد دائم بين زوجين به عنوان شروط مهر و عقد ذكر مي گردد همچون مقدار مهريه و امثال اينها، بر مرد پرداخت نفقه زن واجب است و نفقه شامل خوراك، پوشاك، منزل و مأوي و همچون اينهاست .
و زن مكلف است به :
- تمكين كه عبارت است از اجازه تمتع مرد از زن و رعايت شئون لازم آن همچون پرهيز نكردن از مرد،مخالفت نكردن با دستوراتي كه حق تمتع مرد را از بين مي برد.
- اجازه براي خروج از منزل.
- بدون اجازه شوهر در مال او تصرف نكردن.
- بدون اجازه و توافق شوهر از خانه بيرون نرفتن و...
وظايف اخلاقي همسران: كه هر چند از نظر فقهي و شرعي واجب نمي باشد ولي بدون انجام آنها زندگي سرد و بي روح مي شود و معناي خود را از دست خواهد داد. لذا براي رسيدن به يك زندگي آرامش بخش و شيرين بايد به اين وظايف ملتزم بود.اين وظايف به سه گروه عمده قابل دسته بندي است :
1- وظايف مشترك زن و شوهر
2- وظايفي كه براي شوهر در اولويت است يا خاص اوست .
3- وظايفي كه براي زن در اولويت است يا خاص اوست .
1- وظايف مشترك :
اين وظايف ، آنهايي هستند كه انسجام عاطفي و معنوي بيشتري در خانواده ايجاد مي كنند. عمده ترين اين وظايف عبارت است از :
1- 1: مهر ورزي دو همسر نسبت به يكديگر ـ زن و شوهر بايد نسبت به هم مهر و محبت داشته باشند و به ويژه اين احساس را به يكديگر ابراز كنند .
2- 1 :احترام و تكريم يكديگر – همسران بايستي خود را عادت دهند در هر شرايطي ،رفتارشان از چارچوب احترام و حفظ حرمت طرف مقابل خود خارج نشود .
3- 1 :بردباري و شكيبايي در برابر ناملايمات – زندگي خانوادگي ، به ويژه در اوايل آن همراه با مشكلات و مسائل بسياري است . براي مقابله با اين مشكلات ، زوجين بايستي تدابير لازم را بينديشند و به كار ببرند . يكي از اقدامات اساسي كه در برابر همه مشكلات لازم است ، برخورداري از روحيه بردباري و صبر در مقابل محروميت ها و سختي هاست . ظرفيت روحي زوجين بايد در حدي باشد كه حتي به رغم ناتواني در حل بعضي از آنها ،تعادل روحي و رفتاري خود را از دست ندهند . هر يك از دو همسر بايد در مواقعي كه احساس مي كنندطرف مقابلشان در برابرمسائلي دچار اضطراب و نگراني است ، او را به صبر و شكيبايي دعوت كند . چنين رويه اي براي جمع كردن قواي رواني و فكري تازمان يافتن راه حل هاي مناسب براي مشكلات ، ضروري است .
4- 1 :احترام به وابستگان همسر : هر زن و شوهر جواني قبل از ازدواج،با آشنايان و نزديكان زيادي ارتباط و وابستگي فاميلي و عاطفي دارند . اين روابط بعد از ازدواج به صورت هاي مختلف حفظ مي شود و ادامه مي يابد . بخشي از روابط خانوادگي زوج هاي جوان در ارتباط با بستگان آنها تنظيم مي شود و به صورت سنت ها و آداب و رسوم اجتماعي ، احترامات متقابل ، پذيرايي ها ، دعوت ها و ديد و بازديدها نمود مي يابد . از وظايف بسيار مهم همسران آن است كه وابستگان همسرخود را احترام كنند و آنها را در نظر داشته باشند . بعضي مواقع ديده مي شود كه مردي اظهار مي كند زن خود را دوست دارد يا زن اظهار علاقه به شوهر مي كند ، ولي در مقابلِ بستگان وي واكنش منفي و حاكي از عدم استقبال و محبت نشان مي دهد و توجه ندارد كه همسرش به خاطر دارا بودن اين روابط فاميلي ممكن است در مقابل هر نوع بي توجهي و يا توهين احتمالي نسبت به آنان ، حتي اگر از طرف همسرش باشد ، آزرده دل و ناراحت شود .
ساير وظايف نيز به صورت مختصر از اين قرار است:
- تأمين نياز جنسي و روحي و رواني يكديگر.
- اجتناب از سوء ظنهاي بيمورد.
- پرهيز از تندخويي، بدزباني، درشت گفتاري، ترشرويي ؛و سرسنگين نبودن در برابر يكديگر.
- اجتناب از تمجيد ديگران در مقابل يكديگر.
- تندخويي و گاهي بداخلاقي همديگر را تحمل نمودن.
- هرگز به هم دروغ نگفتن و رعايت صداقت، امانت، فداكاري و گذشت.
- بازگو نكردن عيوب يكديگر نزد ديگران و به رخ هم نكشيدن
- در حق همديگر دعا كردن
2 - وظايف شوهر نسبت به زن :
1-2: محبت ابتدايي نسبت به همسر – محبت بين زن و مرد در صورتي مطلوب و كامل است كه ابتدا توسط شوهر اظهار شود . در مقابل اين اظهار محبت ، معمولاً عكس العمل زن، يك ارتباط متقابل توأم با محبت فراوان و گسترده است . اگر شوهري انتظار داشته باشد كه همسرش نسبت به او ابراز محبت و علاقه بكند ، بدون آنكه خود او در اين كار پيشقدم شود ، در ايجاد يك زندگي مطلوب و توأم با صميميت عاطفي موفق نخواهدبود .
2-2: احترام به همسر – مرد بايستي به همسر خود ، بخصوص در حضور ديگران احترام بگذارد.اين احترام بايد توأم با صميميت و مهرباني باشد . زن نيازمند دريافت محبت و احترام از شوهر است ، به ويژه هنگامي كه در حضور دوستان و آشنايان قرار داشته باشد . اين امر باعث مي شود كه زن از داشتن شوهر احساس افتخار و سربلندي كند و اين احساس ، شوق او را به زندگي زناشويي،و آمادگي وي را براي گذشت و بردباري در برابر محروميت ها و سختي هاي احتمالي بيشترميكند .
3-2 : خوشرويي و خوش خلقي – مرد چون از قدرت جسمي و فيزيكي بيشتري نسبت به زن برخوردار است بايد مراقبت كند در مواقع ناراحتي و خشم ، تندي ها و سخت گيري هاي بيجا نداشته باشد . بر عكس،او بايد در ايجاد يك فضاي آرام ، صميمي و اطمينان بخش در محيط خانواده خود بكوشد . بدخلقي شوهر در خانواده باعث دلزدگي همسر و ديگر اعضاي خانواده خواهد شد . اين امر كاهش نفوذ گفته ها و دستورهاي مرد بر روي آنان را به همراه دارد و در روند شكل گيري خصوصيات رواني و تربيتي كه از وظايف بسيار مهم خانواده است ، ايجاد اختلال و مشكل مي كند .
4-2 :ايجاد آسايش و توجه به نيازهاي خانواده ـ از وظايف مهم شوهر آن است كه نسبت به وسع و توان خود براي اعضاي خانواده گشايش ايجاد كند . شوهر بايستي روحيه توجه به نيازهاي زن و فرزندان را در محيط خانه داشته باشد و در بين كارهاي خود براي رسيدگي به امور مختلف خانه برنامه ريزي كند . توجه به امور خانه از قبيل تهيه مايحتاج و خواسته هاي احتمالي همسر يا فرزندان از خصوصياتي است كه هم حكايت از توجه شوهر به كانون خانواده دارد و هم در همسر اطميناني نسبت به شوهر به وجود مي آورد كه حتي در مواقع تنگدستي و مشكلات مالي او وظيفه خود مي داند مراعات حال شوهر را بكند ، چون از اين نكته آگاه است كه اگر چيزي در دسترس شوهر باشد از خانه و خانواده دريغ نخواهد كرد .
5-2 :احساس غيرت نسبت به همسر ـ مرد بايد همچون حصاري زن را در حمايت و مراقبت قرار دهد . اين حالت، همبايد در مراقبت نسبت به عفاف و پاكدامني زن باشد و هم در توجهبه نيازهاي عاطفي او . توجه مرد به عفاف همسر خويش شرط اوليه حفظ حريم خانواده و حفظ سلامت اخلاقي آن است . حالت غيرت و حميت مرد اثر ديگري نيز در روحيه و رفتار زن دارد ، به اين صورت كه در او احساس امنيت و اعتماد در پناه شوهر به وجود مي آورد كه يك احساس لذت بخش و مطلوب براي اوست و در افزايش عشق و محبت وي به شوهر مؤثر است .
6-2 . عدالت را در همة شئون زندگي رعايت كند، به خصوص در آن‌جا كه مرد داراي دو همسر باشد.
7-2 . از اشتباه‌ها و لغزش‌هاي زن صرف نظر كند; و او را مورد عفو قرار دهد; زن را احترام و تجليل كند; در كارهاي خانه به وي كمك نمايد و هرگز او را مورد اذيت و آزار قرار ندهد، قرآن در اين‌باره مي‌فرمايد: "فَأَمْسِكُوهُن‌َّ بِمَعْرُوف‌ٍ أَوْ سَرِّحُوهُن‌َّ بِمَعْرُوف‌ٍ وَلاَ تُمْسِكُوهُن‌َّ ضِرَارًا;(1) يا به نيكي و خوشي آنان را نگه‌داريد و يا به نيكي رها كنيد و روا نيست كه آنان را آزار دهيد."
3- وظايف زن نسبت به شوهر
وظايف نيز وجود دارد كه از طرف زن بايستي مورد توجه خاص قرار گيرد . در صورتي كه زن نسبت به اين وظايف توجه داشته باشد و آنها را انجام دهد ،به ايجاد استحكام در خانواده كمك كرده است. اين وظايف عبارت است از :
1- 3:احترام و تكريم شوهر ـ با توجه به اين كه در زندگي زناشويي نقش محبت و اظهار عواطف بيشتر مناسب ساختار رواني و جسمي زن است و احساس دلگرمي و اطمينان خاطر را شوهر بايد در فضاي خانواده ايجاد كند ، زن بايستي دقت داشته باشد كه احترام او نسبت به شوهر هم يك نياز رواني و عامل علاقه و محبت بيشتر شوهر نسبت به اوست .
2- 3 :همدلي و همراهي با شوهر ـ زن بايستي در مسائل و مشكلاتي كه شوهر در اداره زندگي در پيش روي خود دارد با او همدلي كند و اين همدلي را به صورت هاي مختلف ابراز نمايد . احساس همدلي كه شوهر در همسر خود مشاهده مي كند ، جرئت و شهامت براي مقابله با سختي ها و نيروي رواني او را افزايش مي دهد .
3- 3 :شاكر بودن و قناعت پيشگي ـ معمولاً تأمين زندگي به عهده مرد است و گاه اتفاق مي افتد كه كمبودها و نارسايي هايي از اين نظر در زندگيبهوجودآيد . اين كه زن در ضمن همراهي با شوهر،براي بهبود وضع زندگي ، روحيه شكر ، قناعت و سپاسگزاري داشته باشد ، در بناي خانواده اي صميمي و مستحكم بسيار مؤثر خواهد بود .
4- 3 :پرهيز از عيب جويي زن و شوهر در عين حال كه بايستي عيوب و نارسايي هاي يكديگر را شناسايي كرده به يكديگر تذكر دهند و براي رفع آنها تلاش مشترك داشته باشند ، بايستي مراقب باشند روحيه عيب جويي نسبت به يكديگر را پيدا نكنند . اين حالت به ويژه براي زن در مقابل شوهر بايستي مد نظر باشد .زيرا زن ممكن است به واسطه محدوديت هايي كه در زندگي خانوادگي دارد ، گاه به صورت عيب و ايراد گرفتن از شوهر عكس العمل نشان دهد . چنين روشي باعث ايجاد تنش و كشمكش مستمر در زندگي خانواده و تزلزل در بنيان آن خواهد شد .
5- 3 :عفت و چشم پوشي از غير ـ يكي از وظايف اساسي زن، كه هم از نظر حساسيت و نياز روحي شوهر حائز اهميت است و هم با توجه به موازين شرعي و اجتماعي بايستي آن را رعايت كرد عفت زن ، حفظ خويش در مقابل افراد نامحرم و وفاداري كامل نسبت به شوهر است . در زندگي خانوادگي ، كمال روحي شوهر غيرت،و كمال روحي زن، عفت است و اين دو صفت در كنار يكديگر،خانواده را در درون به سوي وحدت روحي ، صميميت و عشق دو جانبه سوق مي دهد و از آلودگي هاي اخلاقي خانواده و جامعه جلوگيري مي كند . وظيفه اساسي خويشتنداري و عفت به عهده زن است و بايستي در زندگي مشترك ، حتي در روابط معمول با آشنايان و افراد فاميل كه نامحرم هستند ، مورد توجه باشد .
6- 3 :مديريت و تدبير امور خانه ـ مديريت و اداره خانواده بيشتر به عهده زن است . اين مديريت،هم در جنبه عاطفي و رواني است و هم در اداره امور جاري منزل . هر چند شوهر نيز در هر دو جنبه بايد شريك و سهيم باشد ، ليكن ابتكار عمل و تدبير اساسي را بايد زن به عهده گيرد. زن بايد براي ايجاد فضاي مناسب عاطفي و رواني و نيز ايجاد محيط زيبا و نشاط بخش در خانه ، برنامه ريزي كند و حتي در صورت نياز ، آموزش هاي لازم را ببيند تا بهتر بتواند در خانه يك" مدير" خوب و موفق باشد .
ساير وظايف نيز به صورت مختصر عبارتند از:
- توجه داشتن به مسائل محرم و نامحرم در نزد شوهر.
- خود را براي شوهر آرايش كردن.
- هنگامي كه همسرتان ميخواهد از خانه خارج شود او را تا دم در همراهي كنيد.
- هنگام ورود او به خانه سعي كنيد خود را از قبل آماده و مهيا نموده و با خونسردي و خوشبويي به استقبال او برويد.
البته بحث وظايف و حقوق همسران بسيار گسترده است كه براي آگاهي بيشتر مي توانيد به اين كتابها رجوع كنيد.
- آيين همسرداري , ابراهيم اميني , انتشارات سازمان تبليغات اسلامي
- جوانان و انتخاب همسر, علي اكبر مظاهري , انتشارات پارسايان
- اخلاق در خانواده، نوشته حسين مظاهري
- بهشت خانواده، مصطفوي
پی نوشت:
1- بقره،231
www.morsalat.com
