پرسش :
از كجا بايد بدانيم كه پيامبران الهامات الهي را به طور كامل و بدون تغيير (متناسب با عرف جامعه خود) در كتابهاي مقدس نوشته اند؟
پاسخ :
اين سؤال در حقيقت سؤال از دليل عصمت انبياء و ائمه(ع) در حوزه گفتار مي باشد كه شيعه قائل به عصمت مطلق براي اينها است يعني هم عصمت از گناه و هم از خطاء و اشتباه و براي عصمت انبياء بعضي علماء سه حوزه ذكر كرده اند. الف) عصمت از گناه، ب) عصمت از خطاء در دريافت و ابلاغ وحي، ج) عصمت از خطا و فراموشي در ساير امور.
ابتدا به بيان دليل عقلي بر صحت گفتار انبياء مي پردازيم كه با تأمل در مقدمه سوم سؤال يك دليل اين مدعي روشن مي شود لكن جهت وضوح كامل آن مقدمه در اين مثال تأمل بفرماييد. كه اگر شخصي غرضش اين است كه پيام بسيار مهمي را به گروهي ابلاغ كنند و در ابلاغ اين خبر شخصي را انتخاب كند كه يا دروغگو است يا اهل خطاء و نسيان هر عاقلي مي گويد اين شخص اشتباه كرده و نقض غرض نموده. حال با توجه به آن مقدمه از آنجا كه خداوند حكيم، عالم و قادر علي الاطلاق است ثابت مي شود كه اين پيام ها مصون از تصرفات عمدي و سهوي خواهد بود. زيرا اگر خداي متعال نخواهد كه پيام هايش به صورت صحيح به بندگانش برسد، خلاف حكمت اوست و اگر نداند كه پيامش را به وسيله چه كسي كه پيامش را سالم ابلاغ مي كند برساند اين منافات با علم مطلق خداوند دارد و اگر نتواند واسطه شايسته انتخاب كند يا قدرت نامحدود او منافي است بنابراين اقتضاي علم و قدرت و حكمت خداوند اين است كه پيامبران را از هرگونه خطا و اشتباهي در تلقي وحي و انتقال آن به مردم محفوظ دارد دليل فوق حتي احتمال صحيح نبودن را هم از گفتار انبياء نفي مي كند چون با احتمال اشتباه پيامبران در دريافت و ابلاغ وحي اعتماد مردم سلب و اين منافي با غرض از وحي كه فراهم آورنده زمينه تكامل انسان است مي باشد لذا به حكم قطعي عقل خداوند يا به فرستادگان خود را از تصرف در وحي چه عمدي و چه سهوي مصون دارد حسن ديگر اين دليل اين است كه مصونيت پيامبران را در حوزه هاي ديگر خارج از دريافت و ابلاغ وحي نيز اثبات مي كند، چون با احتمال خطاي انبياء در حوزه هاي ديگر وثاقت آنها در نزد مردم مخدوش مي شود به گونه اي كه مردم با مشاهده كذب و يا خطاء و سهو در حوزه هاي ديگر در عصمت او در ناحيه ابلاغ رسالت نيز ترديد مي كنند كه اين ترديد با غايت مطلوب از بعثت پيامبران منافات دارد.
همان دليلي كه اثبات لزوم عصمت در پيامبران مي كنند مبين لزوم عصمت در ائمه(ع) است چون حقيقت و شؤون امام مانند پيامبر است جز در تلقي وحي و تمام وظائفي و خصائصي كه پيامبر دارد از قبيل تفسير آيات بيان وظايف ديني پاسخگويي شبهات و پاسداران از كيان آموزه هاي دين و حجت و نمونه كامل انسانيت بودن را ائمه نيز دارا هستند و از آنجا كه به عقيده شيعه ائمه منصوب از جانب خداوند متعال هستند همان ادله اي كه مقتضي عصمت انبياء است مقتضي عصمت ائمه است.
علامه حلي مي فرمايد: طائفه اماميه امامان را در لزوم معصوم بودن همانند پيامبران مي دانند زيرا امامان حافظان شرع و برپا دارندگان دين هستند و وضعيت آنان از اين جهت مانند وضعيت پيامبر است (علامه حلي، نهج الحق و كشف الصدق، ص 164).
محقق طوسي در اين جهت پنج دليل عقلي ذكر نموده (شرح تجريد، ص 364) علاوه بر اين ادله بعد از اين كه به دليل عقلي اثبات صحت گفتار پيامبر شد به صورت مطلق مي توان از آيات قرآن كريم و كلمات پيامبر اكرم(ص) عصمت ائمه را استفاده كرد چنانچه علماء شيعه به آيات زيادي تمسك كرده اند كه جهت تحقيق كافي در اين زمينه و همين طور تحقيق درباره حقيقت عصمت مي توانيد به آثار ذيل مراجعه فرماييد:
1. ترجمه بدايه المعارف الهيه، آيت الله سيد محسن خزاري، ترجمه مرتضي متقي نژاد
2. آموزش عقايد، استاد مصباح، ج 2
3. فلسفه وحي و نبوت، استاد محمدي ري شهري
4. آموزش كلام اسلامي، محمد سعيدي مهر، ج 2
www.morsalat.com
اين سؤال در حقيقت سؤال از دليل عصمت انبياء و ائمه(ع) در حوزه گفتار مي باشد كه شيعه قائل به عصمت مطلق براي اينها است يعني هم عصمت از گناه و هم از خطاء و اشتباه و براي عصمت انبياء بعضي علماء سه حوزه ذكر كرده اند. الف) عصمت از گناه، ب) عصمت از خطاء در دريافت و ابلاغ وحي، ج) عصمت از خطا و فراموشي در ساير امور.
ابتدا به بيان دليل عقلي بر صحت گفتار انبياء مي پردازيم كه با تأمل در مقدمه سوم سؤال يك دليل اين مدعي روشن مي شود لكن جهت وضوح كامل آن مقدمه در اين مثال تأمل بفرماييد. كه اگر شخصي غرضش اين است كه پيام بسيار مهمي را به گروهي ابلاغ كنند و در ابلاغ اين خبر شخصي را انتخاب كند كه يا دروغگو است يا اهل خطاء و نسيان هر عاقلي مي گويد اين شخص اشتباه كرده و نقض غرض نموده. حال با توجه به آن مقدمه از آنجا كه خداوند حكيم، عالم و قادر علي الاطلاق است ثابت مي شود كه اين پيام ها مصون از تصرفات عمدي و سهوي خواهد بود. زيرا اگر خداي متعال نخواهد كه پيام هايش به صورت صحيح به بندگانش برسد، خلاف حكمت اوست و اگر نداند كه پيامش را به وسيله چه كسي كه پيامش را سالم ابلاغ مي كند برساند اين منافات با علم مطلق خداوند دارد و اگر نتواند واسطه شايسته انتخاب كند يا قدرت نامحدود او منافي است بنابراين اقتضاي علم و قدرت و حكمت خداوند اين است كه پيامبران را از هرگونه خطا و اشتباهي در تلقي وحي و انتقال آن به مردم محفوظ دارد دليل فوق حتي احتمال صحيح نبودن را هم از گفتار انبياء نفي مي كند چون با احتمال اشتباه پيامبران در دريافت و ابلاغ وحي اعتماد مردم سلب و اين منافي با غرض از وحي كه فراهم آورنده زمينه تكامل انسان است مي باشد لذا به حكم قطعي عقل خداوند يا به فرستادگان خود را از تصرف در وحي چه عمدي و چه سهوي مصون دارد حسن ديگر اين دليل اين است كه مصونيت پيامبران را در حوزه هاي ديگر خارج از دريافت و ابلاغ وحي نيز اثبات مي كند، چون با احتمال خطاي انبياء در حوزه هاي ديگر وثاقت آنها در نزد مردم مخدوش مي شود به گونه اي كه مردم با مشاهده كذب و يا خطاء و سهو در حوزه هاي ديگر در عصمت او در ناحيه ابلاغ رسالت نيز ترديد مي كنند كه اين ترديد با غايت مطلوب از بعثت پيامبران منافات دارد.
همان دليلي كه اثبات لزوم عصمت در پيامبران مي كنند مبين لزوم عصمت در ائمه(ع) است چون حقيقت و شؤون امام مانند پيامبر است جز در تلقي وحي و تمام وظائفي و خصائصي كه پيامبر دارد از قبيل تفسير آيات بيان وظايف ديني پاسخگويي شبهات و پاسداران از كيان آموزه هاي دين و حجت و نمونه كامل انسانيت بودن را ائمه نيز دارا هستند و از آنجا كه به عقيده شيعه ائمه منصوب از جانب خداوند متعال هستند همان ادله اي كه مقتضي عصمت انبياء است مقتضي عصمت ائمه است.
علامه حلي مي فرمايد: طائفه اماميه امامان را در لزوم معصوم بودن همانند پيامبران مي دانند زيرا امامان حافظان شرع و برپا دارندگان دين هستند و وضعيت آنان از اين جهت مانند وضعيت پيامبر است (علامه حلي، نهج الحق و كشف الصدق، ص 164).
محقق طوسي در اين جهت پنج دليل عقلي ذكر نموده (شرح تجريد، ص 364) علاوه بر اين ادله بعد از اين كه به دليل عقلي اثبات صحت گفتار پيامبر شد به صورت مطلق مي توان از آيات قرآن كريم و كلمات پيامبر اكرم(ص) عصمت ائمه را استفاده كرد چنانچه علماء شيعه به آيات زيادي تمسك كرده اند كه جهت تحقيق كافي در اين زمينه و همين طور تحقيق درباره حقيقت عصمت مي توانيد به آثار ذيل مراجعه فرماييد:
1. ترجمه بدايه المعارف الهيه، آيت الله سيد محسن خزاري، ترجمه مرتضي متقي نژاد
2. آموزش عقايد، استاد مصباح، ج 2
3. فلسفه وحي و نبوت، استاد محمدي ري شهري
4. آموزش كلام اسلامي، محمد سعيدي مهر، ج 2
www.morsalat.com
