پرسش :
چه كنم تا لذت عبادتم افزايش يابد؟
پاسخ :
عواملى كه مىتواند عبادت را براى انسان لذت بخش كند چند چيز است:
الف) قبل از عبادت انسان خود را مستعد و مهيا سازد؛ يعنى، قدرى به خود تلقين كند من در صدد نيايش و نماز هستم و سعى كند افكار متفرق را از ذهنش دور كند.
ب) حتى الامكان در بهترين وقت عبادت كند؛ مثلاً، با كسالت - خستگى و خواب آلودگى - وارد نماز نشود. «لاتقربوا الصلوة و انتم كسالى».
ج) در محيط پر سر و صدا و آشوب به مناجات نايستد، بلكه محيط آرام و با فراغتى را انتخاب كند.
د) در حين عبادت مصمّم بر مراقبت باشد و اگر احياناً افكار ديگرى به او هجوم آورد، همين كه متوجه شد، سعى كند خود را از دام آن افكار برهاند.
يكى از عواملى كه باعث صفاى دل و زدون حالت قساوت مىشود همين دعاها و نيايشها و نمازهاى سازنده است. البته اگر با شرائط ويژهاش ادا گردد.
1ـ يعنى در وقت نشاط،
2ـ با توجه كامل به خدا،
3ـ در محيطى با فراغت و دور از سر و صدا و جنجال،
4ـ گريه از خوف خدا و اهوال قيامت عامل ديگرى است كه در صفاى دل مؤثر است،
5- نشست و برخاست با علماء و شخصيتهاى بر جسته و وزينى كه خود مظهر صفا و تقوا هستند. همچنين تلاوت قرآن با توجه به آيات الهى نيز مؤثر است،
6- و نيز عامل ديگر طلب صفاى دل از خداست. در اين زمينه بسيار به جا است كه شما نيز با امام سجاد(ع) هم نوا گشته و مناجات شاكين را بخوانيد (مفاتيح الجنان، مناجات خمسه عشر).
انسان حالات گوناگونى دارد. در نهجالبلاغه از اميرالمؤمنين(ع) نقل شده: «ان للقلوب شهوه واقبالا و ادبارا» بنابراين قلب انسان گاه اقبال به خدا و معنويات دارد و گاه پشت مىكند. در اين رابطه فرمودهاند: در هنگام اقبال دل به مستحبات و مندوبات بپردازيد و در صورت ادبار به واجبات اكتفا كنيد. البته هر قدر انسان مجاهده نفس بيشترى كند و با خدا و قرآن و اهلبيت(ع) انس بيشترى گرفته و دل از هواهاى نفسانى تخليه كند به تدريج اقبالش بيشتر شده و به صورت ملكه راسخه در مىآيد. آن گاه است كه در همه حالات به ياد خدا و متوجه اوست و هيچ چيز نمىتواند او را از محبوب حقيقى باز دارد. اين همان حالتى است كه ازآن تعبير به «نماز دائم» شده است:
خوشا آنان كه الله يارشان بى به حمد و قل هوالله كارشان بى
خوشا آنان كه دايم در نمازن بهشت جاودان ماوايشان بى
براى لذت بردن از نماز و انس با آن راهكارهاى زيرا را دقيق عمل كنيد:
1. باور كردن اهميت نماز: بايد يك مطالعهى مستمرى را دربارهى اهميت نماز پيش بگيريد و كتابهاى مختلفى را كه در اين باره نگاشته شده پيوسته مطالعه كنيد تا با تكرار اين مطالعه به اهميت نماز برسيد و از اعتقاد صرف به باور و ايمان دست يابيد. لذا كتب زير سفارش مىشود: الف. «اسرار الصلوة» اثر ميرزا جواد ملكى تبريزى.
ب. «پرواز در ملكوت يا اسرار الصلوة»، اثر امام خمينى(ره). البته اگر شروع مطالعات با كتابهاى آقاى محسن قرائتى در باب نماز باشد بهتر است.
2. باور كردن عتاب تارك نماز: وعيد و عذابهاى الهى دربارهى تارك نماز هميشه بايد مدّ نظر باشد تا انسان به خود بباوراند كه چنين عذابهايى واقعا وجود دارد كتابهايى مثل «گناهان كبيره» اثر شهيد دستغيب در اين باره مفيد است.
3. تفكر در مرگ روزى نيم ساعت، در زود گذشتن دوران زندگى خود، خاطرات تلخ و شيرين و خلاصه انتهاى عمر و ورود به عالم قبر و قيامت و رسيدن عذابهاى الهى و سرافكندگى و روسياهى و... اين فكر بايد در مكانى خلوت باشد تا دل شما متأثر گردد و تا تحريك براى نماز و هر توشه اخروى گرديد. اگر اين تفكر اثر خود را بخشيد هفتهاى نيم ساعت كفايت مىكند.
4. گزيدن دوستانِ نماز دوست و گريز از دشمنان بىنماز به ظاهر دوست: اثر همنشين بر كسى پوشيده نيست.
5. پرهيز از گناه: گناه دل انسان را سياه مىكند و او را نسبت به اعمال عبادى كم رغبت و گاهى بى رغبت مىكند.
6. انس با محيطهاى معنوى: مساجد و كلاً محافل نشاط بخش معنوى، دل را به سمت عبادت و نماز مىكشاند. حتى شنيدن و ديدن مثل دعاى ندبه و كميل به وسيلهى صدا و سيما مفيد و روح بخش هستند.
7. استقامت و پافشارى عملى بر نماز در محيطهاى ملامتگر نماز: نماز را به هيچ قيمتى ترك نكنيد هر چند در محيط و موقعيتى قرار گيريد كه ديگران شما را سرزنش كنند.
8. پرهيز از نمازهاى طولانى تحميلى: نماز واجب را خلاصه بخوانيد. فقط هر وقت قلب شما به طولانى كردن نماز اقبال و تمايل نشان داد به همان اندازه نماز را طولانى كنيد.
9. انجام مستحبات نشاطآور: در بين مستحبات چه نماز، چه ذكر چه دعا آن را كه بيش از همه به شما حال خوش و لذّت روحى مىبخشد، انتخاب كرده و بيشتر انجام دهيد.
10. دعا و توسل: رغبت به نماز را هم با دعا و توسل به ائمه معصومين(ع) از خداوند تعالى بخواهيد.
11. عزم جزم: تصميم جدى بگيريد كه هيچ گاه نماز را ترك نكنيد و اگر احيانا به خاطر عذر شرعى مثل فراموشى ترك شد حتما قضاى آن را به جا آوريد.
12. مطالعه احوال علما: شرح حال بزرگان را دانستن و مطالعه كردن بسيار مفيد است.
براى آگاهى بيشتر ر.ك:
گلشن ابرار، جمعى از پژوهشگران حوزه علميه قم
مفاخر اسلام، آقاى على دوانى
www.morsalat.com
عواملى كه مىتواند عبادت را براى انسان لذت بخش كند چند چيز است:
الف) قبل از عبادت انسان خود را مستعد و مهيا سازد؛ يعنى، قدرى به خود تلقين كند من در صدد نيايش و نماز هستم و سعى كند افكار متفرق را از ذهنش دور كند.
ب) حتى الامكان در بهترين وقت عبادت كند؛ مثلاً، با كسالت - خستگى و خواب آلودگى - وارد نماز نشود. «لاتقربوا الصلوة و انتم كسالى».
ج) در محيط پر سر و صدا و آشوب به مناجات نايستد، بلكه محيط آرام و با فراغتى را انتخاب كند.
د) در حين عبادت مصمّم بر مراقبت باشد و اگر احياناً افكار ديگرى به او هجوم آورد، همين كه متوجه شد، سعى كند خود را از دام آن افكار برهاند.
يكى از عواملى كه باعث صفاى دل و زدون حالت قساوت مىشود همين دعاها و نيايشها و نمازهاى سازنده است. البته اگر با شرائط ويژهاش ادا گردد.
1ـ يعنى در وقت نشاط،
2ـ با توجه كامل به خدا،
3ـ در محيطى با فراغت و دور از سر و صدا و جنجال،
4ـ گريه از خوف خدا و اهوال قيامت عامل ديگرى است كه در صفاى دل مؤثر است،
5- نشست و برخاست با علماء و شخصيتهاى بر جسته و وزينى كه خود مظهر صفا و تقوا هستند. همچنين تلاوت قرآن با توجه به آيات الهى نيز مؤثر است،
6- و نيز عامل ديگر طلب صفاى دل از خداست. در اين زمينه بسيار به جا است كه شما نيز با امام سجاد(ع) هم نوا گشته و مناجات شاكين را بخوانيد (مفاتيح الجنان، مناجات خمسه عشر).
انسان حالات گوناگونى دارد. در نهجالبلاغه از اميرالمؤمنين(ع) نقل شده: «ان للقلوب شهوه واقبالا و ادبارا» بنابراين قلب انسان گاه اقبال به خدا و معنويات دارد و گاه پشت مىكند. در اين رابطه فرمودهاند: در هنگام اقبال دل به مستحبات و مندوبات بپردازيد و در صورت ادبار به واجبات اكتفا كنيد. البته هر قدر انسان مجاهده نفس بيشترى كند و با خدا و قرآن و اهلبيت(ع) انس بيشترى گرفته و دل از هواهاى نفسانى تخليه كند به تدريج اقبالش بيشتر شده و به صورت ملكه راسخه در مىآيد. آن گاه است كه در همه حالات به ياد خدا و متوجه اوست و هيچ چيز نمىتواند او را از محبوب حقيقى باز دارد. اين همان حالتى است كه ازآن تعبير به «نماز دائم» شده است:
خوشا آنان كه الله يارشان بى به حمد و قل هوالله كارشان بى
خوشا آنان كه دايم در نمازن بهشت جاودان ماوايشان بى
براى لذت بردن از نماز و انس با آن راهكارهاى زيرا را دقيق عمل كنيد:
1. باور كردن اهميت نماز: بايد يك مطالعهى مستمرى را دربارهى اهميت نماز پيش بگيريد و كتابهاى مختلفى را كه در اين باره نگاشته شده پيوسته مطالعه كنيد تا با تكرار اين مطالعه به اهميت نماز برسيد و از اعتقاد صرف به باور و ايمان دست يابيد. لذا كتب زير سفارش مىشود: الف. «اسرار الصلوة» اثر ميرزا جواد ملكى تبريزى.
ب. «پرواز در ملكوت يا اسرار الصلوة»، اثر امام خمينى(ره). البته اگر شروع مطالعات با كتابهاى آقاى محسن قرائتى در باب نماز باشد بهتر است.
2. باور كردن عتاب تارك نماز: وعيد و عذابهاى الهى دربارهى تارك نماز هميشه بايد مدّ نظر باشد تا انسان به خود بباوراند كه چنين عذابهايى واقعا وجود دارد كتابهايى مثل «گناهان كبيره» اثر شهيد دستغيب در اين باره مفيد است.
3. تفكر در مرگ روزى نيم ساعت، در زود گذشتن دوران زندگى خود، خاطرات تلخ و شيرين و خلاصه انتهاى عمر و ورود به عالم قبر و قيامت و رسيدن عذابهاى الهى و سرافكندگى و روسياهى و... اين فكر بايد در مكانى خلوت باشد تا دل شما متأثر گردد و تا تحريك براى نماز و هر توشه اخروى گرديد. اگر اين تفكر اثر خود را بخشيد هفتهاى نيم ساعت كفايت مىكند.
4. گزيدن دوستانِ نماز دوست و گريز از دشمنان بىنماز به ظاهر دوست: اثر همنشين بر كسى پوشيده نيست.
5. پرهيز از گناه: گناه دل انسان را سياه مىكند و او را نسبت به اعمال عبادى كم رغبت و گاهى بى رغبت مىكند.
6. انس با محيطهاى معنوى: مساجد و كلاً محافل نشاط بخش معنوى، دل را به سمت عبادت و نماز مىكشاند. حتى شنيدن و ديدن مثل دعاى ندبه و كميل به وسيلهى صدا و سيما مفيد و روح بخش هستند.
7. استقامت و پافشارى عملى بر نماز در محيطهاى ملامتگر نماز: نماز را به هيچ قيمتى ترك نكنيد هر چند در محيط و موقعيتى قرار گيريد كه ديگران شما را سرزنش كنند.
8. پرهيز از نمازهاى طولانى تحميلى: نماز واجب را خلاصه بخوانيد. فقط هر وقت قلب شما به طولانى كردن نماز اقبال و تمايل نشان داد به همان اندازه نماز را طولانى كنيد.
9. انجام مستحبات نشاطآور: در بين مستحبات چه نماز، چه ذكر چه دعا آن را كه بيش از همه به شما حال خوش و لذّت روحى مىبخشد، انتخاب كرده و بيشتر انجام دهيد.
10. دعا و توسل: رغبت به نماز را هم با دعا و توسل به ائمه معصومين(ع) از خداوند تعالى بخواهيد.
11. عزم جزم: تصميم جدى بگيريد كه هيچ گاه نماز را ترك نكنيد و اگر احيانا به خاطر عذر شرعى مثل فراموشى ترك شد حتما قضاى آن را به جا آوريد.
12. مطالعه احوال علما: شرح حال بزرگان را دانستن و مطالعه كردن بسيار مفيد است.
براى آگاهى بيشتر ر.ك:
گلشن ابرار، جمعى از پژوهشگران حوزه علميه قم
مفاخر اسلام، آقاى على دوانى
www.morsalat.com
