پرسش :

با فرض اینکه ایران مجبور به ادامه جنگ بوده است، آیا حصول پیروزی کامل نظامی در جهان امروز (به ویژه با توجه به نقش سازمان ملل و قدرت‌های بزرگ)، امکان وقوع خارجی داشت یا تنها یک آرمان بود؟

پاسخ :
پیروزی کامل نظامی دارای مفهوم دقیق و کاملاً مشخصی نیست. جنگ ما در راستای اهداف سیاسی جمهوری اسلامی و در خدمت آن بود، هر موقع این اهداف سیاسی که همانا تعیین متجاوز و تنبیه آن بود، تأمین می‌شد، لاجرم جنگ نیز پایان می‌یافت کشوری که دشمن شعار تصرف پایتخت آن را می‌داد و تصمیم داشت حداقل یک استان آن را پس از اشغال به عنوان یک کشور مستقل از خاک آن جدا کند و تمامی قوانین و مقررات بین‌المللی را زیر پا بگذارد، چنین کشوری اگر خواسته خود را مبنی بر تعیین و تنبیه متجاوز و دریافت غرامت مطرح کند، آیا این یک آرمان‌خواهی بلندپروازانه است؟ مگر نظام بین‌الملل هیتلر را به دلیل اقدامات مشابه صدام حسین به محاکمه نکشید؟ مگر یوگسلاوی به خاطر تجاوز به حقوق مردم بوسنی تنبیه نشد؟ و مگر عراق در تجاوز به کویت مجبور به پرداخت غرامت نشد؟ پس چرا این خواسته که طبق مقررات بین‌المللی است و روش جاری در حقوق بین‌المللی و عرف دیپلماتیک است، وقتی ایران مطرح می‌کند "آرمان" تلقی می‌شود؟
منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ