پرسش :

شکل عبادت، با برنامه هاى تربیتى چه رابطه اى دارد؟

پاسخ :
در اسلام خصوصیتى هست و آن این است که با اینکه روح عبادت ارتباط و پیوند بنده با خدا و شکستن دیوار غفلت و توجه به خداست، ولى نکته جالب این است که اسلام به عبادت شکل داده و به شکل هم نهایت اهمیت را داده و در آن شکل نیز یک سلسله برنامه هاى تربیتى را در لباس عبادت وارد کرده است. مثلاً قلب انسان مى خواهد متوجه خدا باشد، [این موضوع چه ربطى] دارد که بدن انسان پاک باشد یا نباشد؟ «اِنَّ اللّهَ یَنظُرُ اِلى قُلوبِکُم وَ لایَنظُرُ اِلى صُوَرِکُم». ما که با بدن نمى خواهیم پیش خدا برویم، حالا بدنمان پاک باشد یا نباشد؛ ما با دل مى خواهیم پیش خدا برویم، دلمان باید پاک باشد. ولى اسلام وقتى که عبادت را تشریع مى کند، چون مى خواهد مخصوصا عبادت هم یک اثر خاصى از نظر تربیت داشته باشد، چیزى را که به عبادت ربط زیادى ندارد، ولى در تعلیم و تربیت مؤثر است، در [پوشش] عبادت ـ اعّم از واجب و مستحب ـ پیاده مى کند و در ضمن آن مى گنجاند، مثل: مسئله غسل، مسئله وضو، دائم الوضو بودن، دائم الطّهاره بودن. به هر حال (اسلام مى گوید) به نماز که مى ایستید، بدن و جامه تان پاک باشد. این خود یک برنامه نظافت است در ضمن عبادت.
منبع: تعلیم و تربیت در اسلام، علامه شهید مرتضی مطهری(ره)، صص 186 و 187.