پرسش :
در هنگام سوگواری امام حسین علیه السّلام، نماز مقدم‌تر است یا عزاداری؟
پاسخ :
آنچه که در مورد سؤال باید گفت این است که اول از هر چیز باید ببینیم عزاداری و سوگواری برای سرور و سالار شهیدان امام حسین ـ علیه السّلام ـ یعنی چه و منظور چیست و بعد باید بدانیم هدف از عزاداری برای امام حسین ـ علیه السّلام ـ چیست. آن وقت می‌توان به این سؤال که آیا نماز مقدم بر عزاداری است یا نه پاسخ صحیح داد.
حال باید این سؤال برای ما روشن شود که آیا عزاداری فقط به معنای برپاکردن مجالس مرثیه خوانی و نوحه‌سرایی و سینه زنی است یا معنای وسیع تری دارد؟
آنچه که از ائمه معصومین علیهم السلام به ما سفارش شده است این می‌باشد که در شادی های ائمه علیهم السلام شاد باشیم و در مصیبت های آنها محزون باشیم.[1]
حال این حزن و اندوه را با برپاکردن مجالس سوگواری نشان دهیم یا با نصب پرچم سیاه بر در منزل و یا با لباس سیاه برتن کردن و یا هرچیز دیگری که نشانه عزاداری برای امام ـ علیه السّلام ـ باشد به هرحال باید شکل حزن و اندوه و مصیبت در ظاهر و باطن و چهره و زندگی ما نمایان باشد این معنا و مفهوم عزاداری است.
و لذا شخصی که آش نذری درست می‌کند یا از عزاداران پذیرائی می‌کند هر چند لباس سیاه برتن ندارد یا دستی بر سینه نمی زند و یا در موقع نماز مهیای نماز می‌شود هر کدام به نوبه خود عزادار است و ثواب می‌برد و برعکس کسی که در مجلس عزاداری امام حسین ـ علیه السّلام ـ حضور دارد و لباس سیاه بر تن پوشیده ولی غافلانه می‌خندد و رفتار شخص اندوهگین و محزون را ندارد به او عزادار گفته نمی‌شود.
اما هدف از عزاداری این است که نشان دهیم ما پیرو ائمه معصومین علیهم السلام هستیم و هر چه آنان فرموده‌اند اطاعت می‌کنیم و اهداف آنها را دنبال می‌نماییم و با دوستان آنها دوست هستیم و با دشمنان آنان دشمن، چنانکه در زیارت عاشورا می‌خوانیم اِنّی سِلْمٌ لِمَنْ سالمکم و حَربٌ لِمَن حاربکم (با دوستان شما دوست هستیم و با دشمنان شما دشمن»[2]
به هر حال تمام سعی خود را به کار می‌گیریم تا اعمال ما مورد رضایت آنها واقع شود. حال با توجه به اینکه از سفارشات مهم ائمه معصومین علیهم السلام از جمله امام حسین ـ علیه السّلام ـ بر پاداشتن نماز است و حتی یکی از اهداف قیام امام حسین ـ علیه السّلام ـ همین اقامه نماز بوده است همانطور که در زیارت ایشان می‌خوانیم اشهد انک قد اقمت الصلوه یعنی اقرار می‌کنم که شما نماز را برپا داشتید. آیا شایسته است شخصی که عزادار و سوگوار امام است به این هدف و سفارش ایشان جامه عمل نپوشاند و آن را نادیده بگیرد. و مراسم عزاداری را ادامه دهد؟ آیا امام ـ علیه السّلام ـ به این روش و رفتار ما راضی است.
در تاریخ عاشورا ذکر شده است که موقع ظهر عاشورا یکی از یاران امام حسین ـ علیه السّلام ـ در آن گیرودار و بحبوحه جنگ وقتی به امام اطلاع می‌دهد که وقت نماز شده چقدر امام ـ علیه السّلام ـ خوشحال می‌شود و او را مورد لطف قرار می‌دهد و برای او دعای خیر می‌نماید و سپس نماز جماعت را برپا می‌دارند و چندین شهید هم در این راه نماز تقدیم اسلام می‌نماید.
و یا در تاریخ زندگانی حضرت امیرالمؤمنین علی ـ علیه السّلام ـ آمده که در جنگ صفین وقتی حضرت علی ـ علیه السّلام ـ سرگرم نبرد بود گاهی نگاه به آسمان می‌کرد تا ببیند کی ظهر می‌شود تا نماز ظهر را بخواند یکی از یاران عرض کرد یا امیرالمؤمنین این چه کاری است؟ فرمود آفتاب را می‌نگرم که اگر وقت نماز رسید نماز بخوانم آن یار امام گفت آیا حالا وقت نماز است با این سرگرمی جنگ؟ امام ـ علیه السّلام ـ فرمودند: اصلاً ما برای چه با این گروه می‌جنگیم؟ مگر برای غیر نماز است؟ تنها به خاطر نماز با آنان نبرد می‌کنیم و می‌خواهیم نماز برپا شود و پا برجا بماند.[3]
اینها تنها نمونه‌ای از روش امامان علیهم السلام ماست که ما باید از آنها پیروی نماییم.
اصولاً تمام رنج و زحمتی که امامان ما در طول زندگی به جان و دل خریدند برای برپا داشتن احکام دین از جمله نماز بوده است و اگر ما برای شهادت آنها عزاداری و سوگواری می‌کنیم پیام ما این است که در راستای اهداف و روش امامان علیهم السلام قدم بر می‌داریم و ثابت قدم ایستاده‌ایم و از آنها پیروی می‌کنیم و لذا شایسته است و وظیفه ماست که هنگام نماز، آن را بر هر چیز دیگر مقدم بدانیم چه عزاداری چه کار چه ورزش چه درس و غیره..
خلاصه: ما طبق سفارشات ائمه معصومین علیهم السلام و روش آنها در زندگی که به ما رسیده است موظف هستیم که اقامه نماز که یک تکلیف الهی و سفارش و هدف انبیاء و امامان علیهم السلام است بر هر چیز دیگر مقدم بدانیم و شعار و عمل ما این باشد که به کار و عزاداری و ورزش باید گفت وقت نماز است نه به نماز بگوییم وقت کار یا عزاداری یا ورزش است.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. نماز و عبادت امام حسین ـ علیه السّلام ـ ، عباس عزیزی، انتشارات صلاة، چ دوم، 1381، ص 36 و 77.
2. امام حسین از قبله گاه تا قتلگاه، رضی الدین صبا، انتشارات سلسله.
3. حسین بن علی را بهتر بشناسیم، محمد یزدی، انتشارات اسوه، چ سوم، 1377، ص 55 و 69.
پاورقی ها:
[1] . علامه مجلسی ، بحار الانوار، ج 44، روایت26، باب 24،ص 287.
[2] . مفاتیح الجنان، زیارت عاشورا.
[3] . سفینة البحار، ج2، ص44، شیخ عباس قمی، انتشارات فراهانی.
منبع : اندیشه قم
آنچه که در مورد سؤال باید گفت این است که اول از هر چیز باید ببینیم عزاداری و سوگواری برای سرور و سالار شهیدان امام حسین ـ علیه السّلام ـ یعنی چه و منظور چیست و بعد باید بدانیم هدف از عزاداری برای امام حسین ـ علیه السّلام ـ چیست. آن وقت می‌توان به این سؤال که آیا نماز مقدم بر عزاداری است یا نه پاسخ صحیح داد.
حال باید این سؤال برای ما روشن شود که آیا عزاداری فقط به معنای برپاکردن مجالس مرثیه خوانی و نوحه‌سرایی و سینه زنی است یا معنای وسیع تری دارد؟
آنچه که از ائمه معصومین علیهم السلام به ما سفارش شده است این می‌باشد که در شادی های ائمه علیهم السلام شاد باشیم و در مصیبت های آنها محزون باشیم.[1]
حال این حزن و اندوه را با برپاکردن مجالس سوگواری نشان دهیم یا با نصب پرچم سیاه بر در منزل و یا با لباس سیاه برتن کردن و یا هرچیز دیگری که نشانه عزاداری برای امام ـ علیه السّلام ـ باشد به هرحال باید شکل حزن و اندوه و مصیبت در ظاهر و باطن و چهره و زندگی ما نمایان باشد این معنا و مفهوم عزاداری است.
و لذا شخصی که آش نذری درست می‌کند یا از عزاداران پذیرائی می‌کند هر چند لباس سیاه برتن ندارد یا دستی بر سینه نمی زند و یا در موقع نماز مهیای نماز می‌شود هر کدام به نوبه خود عزادار است و ثواب می‌برد و برعکس کسی که در مجلس عزاداری امام حسین ـ علیه السّلام ـ حضور دارد و لباس سیاه بر تن پوشیده ولی غافلانه می‌خندد و رفتار شخص اندوهگین و محزون را ندارد به او عزادار گفته نمی‌شود.
اما هدف از عزاداری این است که نشان دهیم ما پیرو ائمه معصومین علیهم السلام هستیم و هر چه آنان فرموده‌اند اطاعت می‌کنیم و اهداف آنها را دنبال می‌نماییم و با دوستان آنها دوست هستیم و با دشمنان آنان دشمن، چنانکه در زیارت عاشورا می‌خوانیم اِنّی سِلْمٌ لِمَنْ سالمکم و حَربٌ لِمَن حاربکم (با دوستان شما دوست هستیم و با دشمنان شما دشمن»[2]
به هر حال تمام سعی خود را به کار می‌گیریم تا اعمال ما مورد رضایت آنها واقع شود. حال با توجه به اینکه از سفارشات مهم ائمه معصومین علیهم السلام از جمله امام حسین ـ علیه السّلام ـ بر پاداشتن نماز است و حتی یکی از اهداف قیام امام حسین ـ علیه السّلام ـ همین اقامه نماز بوده است همانطور که در زیارت ایشان می‌خوانیم اشهد انک قد اقمت الصلوه یعنی اقرار می‌کنم که شما نماز را برپا داشتید. آیا شایسته است شخصی که عزادار و سوگوار امام است به این هدف و سفارش ایشان جامه عمل نپوشاند و آن را نادیده بگیرد. و مراسم عزاداری را ادامه دهد؟ آیا امام ـ علیه السّلام ـ به این روش و رفتار ما راضی است.
در تاریخ عاشورا ذکر شده است که موقع ظهر عاشورا یکی از یاران امام حسین ـ علیه السّلام ـ در آن گیرودار و بحبوحه جنگ وقتی به امام اطلاع می‌دهد که وقت نماز شده چقدر امام ـ علیه السّلام ـ خوشحال می‌شود و او را مورد لطف قرار می‌دهد و برای او دعای خیر می‌نماید و سپس نماز جماعت را برپا می‌دارند و چندین شهید هم در این راه نماز تقدیم اسلام می‌نماید.
و یا در تاریخ زندگانی حضرت امیرالمؤمنین علی ـ علیه السّلام ـ آمده که در جنگ صفین وقتی حضرت علی ـ علیه السّلام ـ سرگرم نبرد بود گاهی نگاه به آسمان می‌کرد تا ببیند کی ظهر می‌شود تا نماز ظهر را بخواند یکی از یاران عرض کرد یا امیرالمؤمنین این چه کاری است؟ فرمود آفتاب را می‌نگرم که اگر وقت نماز رسید نماز بخوانم آن یار امام گفت آیا حالا وقت نماز است با این سرگرمی جنگ؟ امام ـ علیه السّلام ـ فرمودند: اصلاً ما برای چه با این گروه می‌جنگیم؟ مگر برای غیر نماز است؟ تنها به خاطر نماز با آنان نبرد می‌کنیم و می‌خواهیم نماز برپا شود و پا برجا بماند.[3]
اینها تنها نمونه‌ای از روش امامان علیهم السلام ماست که ما باید از آنها پیروی نماییم.
اصولاً تمام رنج و زحمتی که امامان ما در طول زندگی به جان و دل خریدند برای برپا داشتن احکام دین از جمله نماز بوده است و اگر ما برای شهادت آنها عزاداری و سوگواری می‌کنیم پیام ما این است که در راستای اهداف و روش امامان علیهم السلام قدم بر می‌داریم و ثابت قدم ایستاده‌ایم و از آنها پیروی می‌کنیم و لذا شایسته است و وظیفه ماست که هنگام نماز، آن را بر هر چیز دیگر مقدم بدانیم چه عزاداری چه کار چه ورزش چه درس و غیره..
خلاصه: ما طبق سفارشات ائمه معصومین علیهم السلام و روش آنها در زندگی که به ما رسیده است موظف هستیم که اقامه نماز که یک تکلیف الهی و سفارش و هدف انبیاء و امامان علیهم السلام است بر هر چیز دیگر مقدم بدانیم و شعار و عمل ما این باشد که به کار و عزاداری و ورزش باید گفت وقت نماز است نه به نماز بگوییم وقت کار یا عزاداری یا ورزش است.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. نماز و عبادت امام حسین ـ علیه السّلام ـ ، عباس عزیزی، انتشارات صلاة، چ دوم، 1381، ص 36 و 77.
2. امام حسین از قبله گاه تا قتلگاه، رضی الدین صبا، انتشارات سلسله.
3. حسین بن علی را بهتر بشناسیم، محمد یزدی، انتشارات اسوه، چ سوم، 1377، ص 55 و 69.
پاورقی ها:
[1] . علامه مجلسی ، بحار الانوار، ج 44، روایت26، باب 24،ص 287.
[2] . مفاتیح الجنان، زیارت عاشورا.
[3] . سفینة البحار، ج2، ص44، شیخ عباس قمی، انتشارات فراهانی.
منبع : اندیشه قم
