پرسش :

شخصى زمین زراعى موقوفه‏اى را که با آب باران آبیارى مى‏شده به مبلغ معیّنى اجاره کرده است ولى با توجه به اینکه بر اثر اتکاء به آب باران محصول کمى داشته، مبادرت به تبدیل آن به زمین آبى نموده و براى این کار مبالغ زیادى خرج کرده است، آیا با این وضعیت، او باید اجاره زمین آبى را بپردازد یا اجاره زمین دیمى را که با آب باران آبیارى مى‏شود؟ و اگر این کار با کمک بخش دولتى انجام گرفته باشد چه حکمى دارد؟ و اگر واقف در وقف آن کیفیت مصرف اجاره را مشخص کرده باشد، به این صورت که مال الاجاره سالانه براى برپایى مجلس عزادارى حضرت سیدالشهداء(علیه‌السلام) به مدّت ده روز مصرف شود، آیا باید مال الاجاره در خصوص موردى که واقف معیّن کرده مصرف شود؟ و در صورتى که متولّى موقوفه از گرفتن اجاره زمین از مستأجر خوددارى کند، آیا جایز است آن را به اداره اوقاف بپردازد؟

پاسخ :
حفر چاه یا قنات و امثال آن براى آبیارى زراعت بجاى استفاده از آب باران، اگر بعد از تحقّق اجاره به‌طور صحیح باشد، موجب زیادى یا کمى اجرتى که تعیین شده است، نمى‏شود اعم از اینکه این کار با نفقه متولّى وقف صورت گرفته باشد و یا بخش دولتى و یا با هزینه خود مستأجر. ولى اگر قبل از عقد اجاره و یا بعد از پایان مدّت اجاره سابق و قبل از تجدید مدّت آن صورت گرفته باشد واجب است متولى زمین موقوفه با ملاحظه همه امکاناتى که براى زمین فراهم کرده، اجاره آن را به قیمت عادلانه روز مشخص کند و مال‏الاجاره باید در همان موردى که واقف، تعیین کرده صرف شود و مقدار اجاره وقف موکول به نظر متولّى شرعى است که باید با ملاحظه نفع و مصلحت وقف در هنگام اجاره دادن صورت بگیرد و تصرّف در وقف هم بدون اجاره کردن از متولى شرعى وقف و بدون تحصیل اجازه و اذن او جایز نیست و غصب محسوب مى‏شود و مجرّد پرداخت مبلغ اجاره به اداره اوقاف یا هر صندوق دیگرى براى جواز تصرّف در وقف کافى نیست ولى اگر متولّى وقف در طول مدّت اجاره از دریافت مبلغ اجاره خوددارى کند، استمرار بهره‏بردارى مستأجر از آن اشکال ندارد و در این صورت مال الاجاره با هماهنگى اداره اوقاف باید صرف جهت وقف گردد.
منبع : رساله اجوبة الاستفتائات حضرت آیت الله العظمی خامنه ای مدظله العالی