پرسش :
در روایات آمده که شیطان در ماه مبارک رمضان در غُل و زنجیراست . پس چرا در جامعه شاهد گناهان بسیاری و از همه مهم‌تر روزه خواری در ملأ عام هستیم ؟
پاسخ :
این‌گونه بیان‌ها که در آیات و فرمایشات معصومین وارد شده بحث اقتضا است یعنی ماه رمضان با فضای معنوی که ایجاد می کند اقتضای این را دارد که دست و پای شیاطین بسته شود نه این‌که ماه رمضان به عنوان قطعه‌ای از زمان علت تامه زنجیر شدن شیطان است. بسیاری از تعابیر در قرآن و روایات که در آثار اعمال خیر و شر در زمان‌های خاص بیان می‌شود اقتضا یعنی زمینه است، بین علت تامه و مقتضی تفاوت وجود دارد. علت تامه یعنی چیزی که وقتی پیدا شود ظهور معلول آن حتمی و قطعی است مثلاً در کنار آتش، حرارت وجود دارد اما گاهی چیزی زمینه است که این زمینه برای نشان دادن مقتضی و ثمره خود به عوامل دیگر نیاز دارد مثلاً یک دوست خوب زمینه‌ی هدایت است اما ممکن است که من با داشتن چندین دوست خوب باز هم به سمت گناه بروم.
این‌گونه بیان‌ها که در آیات و فرمایشات معصومین وارد شده بحث اقتضا است یعنی ماه رمضان با فضای معنوی که ایجاد می کند اقتضای این را دارد که دست و پای شیاطین بسته شود نه این‌که ماه رمضان به عنوان قطعه‌ای از زمان علت تامه زنجیر شدن شیطان است. بسیاری از تعابیر در قرآن و روایات که در آثار اعمال خیر و شر در زمان‌های خاص بیان می‌شود اقتضا یعنی زمینه است، بین علت تامه و مقتضی تفاوت وجود دارد. علت تامه یعنی چیزی که وقتی پیدا شود ظهور معلول آن حتمی و قطعی است مثلاً در کنار آتش، حرارت وجود دارد اما گاهی چیزی زمینه است که این زمینه برای نشان دادن مقتضی و ثمره خود به عوامل دیگر نیاز دارد مثلاً یک دوست خوب زمینه‌ی هدایت است اما ممکن است که من با داشتن چندین دوست خوب باز هم به سمت گناه بروم.
