پرسش :
غربی ها می گویند که در جامعه ی ما شادی و نشاط است ولی ما می گوییم که در جامعه ی اسلامی باید شادی و امید باشد . انسان پیشرفت خودش را با مدرنتیه هماهنگ نکرده است و مشکل از مدرنیته نیست که آسایش را فراهم کرده است بلکه ضعف انسان است که همراه با تکنولوژی روح خودش را ارتقاء نداده است . راهنمایی بفرمایید .
پاسخ :
تکنولوژی یک ره آوردهایی داشته که مربوط به ذات تکنولوژی است مثل نابودی محیط زیست آلودگی ، صوتی و آب که الان پنجاه درصد آب های دنیا قابل شنا کردن نیستند . این تکنولوژی مدرن که مواد خام را می بلعد و یک مصرف کاذبی را فراتر از نیاز مردم بوجود می آورد و محیط زیست را از بشر گرفته است ، محیط را بشدت آلوده و نابسامان کرده است و این پدیده ذات تکنولوژی است . ولی یک سری چیزها پدیده ی ذات تکنولوژی نیست مثل ناآرامی ها و بحران های روانی که این پدیده ی نوع نگرش و رفتار انسانهاست . این رفتار برای کسانی است که تکنولوژی را بجای دین و فلسفه پذیرفته اند و علم و تکنولوژی را جایگزین دین ساخته اند . این مشکل این گونه افراد است . پس این پدیده ی ذات تکنولوژی نیست بلکه پدیده ی رفتار و نگرش کسانی است که با تکنولوژی درست برخورد نکرده اند یا با تکنولوژی بعنوان یک جایگزین مولفه ی دین و اخلاق برخورد کرده اند .
ما یک وقت می گوییم که واقعیت هایی در بین مسلمین است و ما باید بین اسلام و مسلمین فرق بگذاریم و تا این فرق گذاشته نشود حقایق نشان داده نمی شود . اسلام دین صلح ، تکامل ، اخلاق و عقلانیت است ولی ماعده ای از مسلمانان را می بینیم که نه تکامل دارند و نه عقلانیت . باید بین مکتب اسلام و واقعیت هایی که در جامعه ی اسلامی است فرق گذاشته بشود . بحران روانی انسانها چند چیز ریشه دارد . یکی عذاب وجدان است . عذاب وجدان یک بحران روانی بین المللی و تاریخی است، یکی از شاخصه های بحران روانی است . یکی از ریشه های بحران روانی رذایل اخلاقی است که گفتیم . یکی دیگر از ریشه های بحران روانی ترس است . ترس از دشمن و واقعیت های دیگر . یکی دیگر از ریشه های بحران روانی ناامیدی است . در دین اسلام ما یک امید مقدس داریم که بشدت موثر ، کارساز ، نیروبخش و سعادت آفرین است که این امید مقدس ، امید به خدای متعال است که به آن بسیار سفارش شده است . در دعای کمیل داریم که سرمایه ی زندگی ما امید به خداست . قرآن می فرماید : در سخت ترین شرایط از رحمت خدا ناامید نشوید . این امید زندگی ساز و نشاط آور است و این پشتوانه ی بزرگی برای رسیدن انسان به آرزوهایش است که امیرالمومنین از آن تعبیر به سرمایه کرده اند. ماشین و تکنولوژی دستمایه است ، سرمایه چیز دیگری است .یکی از سرمایه ها راس ماله الرجا یعنی امید به خدای متعال است . یک امید نامقدس هم داریم و آن امید به غیر از خدای متعال است، چه امید به خودمان باشد چه امید به دیگران باشد . این غیر مقدس است زیرا هر چیزی غیر از خدا در حال افول و در معرض سقوط است. پس اگر ما دل به چیزهایی ببندیم که در معرض افول هستند ( حضرت ابراهیم گفت که من غروب کنندگان را دوست ندارم ) با افول آنها امید ما هم با شکست مواجه می شود . در حدیث قدسی ، خدا چند قسم خورده و بعد فرموده است که هر کس به غیر از من دل ببندد من امید او را قطع می کنم . دستور اسلام است که به غیر از خدا دل نبندید . عارفی دید که کسی گریه می کند . از او علت گریه را پرسید . فرد گفت که محبوب من مرده است .عارف گفت : چه احمق ! که دل به محبوبی داده است که می میرد . پس ما آرمان های شخصی و اجتماعی و ملی داشته باشیم و در تمام این آرمان ها ، امیدمان به خدا باشد . اما الان جامعه ی ما این طور نیست . این دستور اسلام است . این امید مقدس آرمان ها را تقویت می کند و انسان با امید به قدرت لایزال الهی می تواند به آرمان هایش برسد . اسلام می گوید که ریشه ی امید به انسانها را ببندید زیرا انسانها بی وفا هستند و شما احساس شکست می کنید و افسرده می شوید و خودکشی می کنید . حضرت علی (ع) می فرماید : ناامیدی از بندگان خدا آزادگی و آزادی است . اگر ما امیدمان به خودمان و بندگان باشد ، چون افول پذیر هستیم دائم در معرض شکست و افسردگی و ناامید هستیم ولی اگر امیدمان به خدای شکست ناپذیر باشد هیچ وقت شکست نمی خوریم . عبدالله بن بزاز نیشابوری پیش یکی از حکام عباسی رفتم و دیدم که در ماه رمضان دارد روزه خواری می کند . او گفت که من در یک شب شصت سید بیگناه را کشته ام ، دیگر روزه برای من چه فایده ای دارد ؟ من این را شنیدم و پیش امام رضا (ع) رفتم و داستان را گفتم . امام رضا (ع) فرمود : گناه ناامیدی از خدا بیشتر از گناه کشتن شصت سید بی گناه است . ما در ژاپن خودکشی زیاد داریم و دولت خودشان اعلام کرده است که در سال ، سی و شش میلیارد دلار هزینه ی خودکشی می شود . در ایران در بم زلزله شد و ما حتی یک خودکشی بخاطر زلزله و از دست دادن عزیران نداشته ایم . ( طبق آمار میدانی ) این اثر اسلام در مردم است . این زلزله یک تراژدی بود .
تکنولوژی یک ره آوردهایی داشته که مربوط به ذات تکنولوژی است مثل نابودی محیط زیست آلودگی ، صوتی و آب که الان پنجاه درصد آب های دنیا قابل شنا کردن نیستند . این تکنولوژی مدرن که مواد خام را می بلعد و یک مصرف کاذبی را فراتر از نیاز مردم بوجود می آورد و محیط زیست را از بشر گرفته است ، محیط را بشدت آلوده و نابسامان کرده است و این پدیده ذات تکنولوژی است . ولی یک سری چیزها پدیده ی ذات تکنولوژی نیست مثل ناآرامی ها و بحران های روانی که این پدیده ی نوع نگرش و رفتار انسانهاست . این رفتار برای کسانی است که تکنولوژی را بجای دین و فلسفه پذیرفته اند و علم و تکنولوژی را جایگزین دین ساخته اند . این مشکل این گونه افراد است . پس این پدیده ی ذات تکنولوژی نیست بلکه پدیده ی رفتار و نگرش کسانی است که با تکنولوژی درست برخورد نکرده اند یا با تکنولوژی بعنوان یک جایگزین مولفه ی دین و اخلاق برخورد کرده اند .
ما یک وقت می گوییم که واقعیت هایی در بین مسلمین است و ما باید بین اسلام و مسلمین فرق بگذاریم و تا این فرق گذاشته نشود حقایق نشان داده نمی شود . اسلام دین صلح ، تکامل ، اخلاق و عقلانیت است ولی ماعده ای از مسلمانان را می بینیم که نه تکامل دارند و نه عقلانیت . باید بین مکتب اسلام و واقعیت هایی که در جامعه ی اسلامی است فرق گذاشته بشود . بحران روانی انسانها چند چیز ریشه دارد . یکی عذاب وجدان است . عذاب وجدان یک بحران روانی بین المللی و تاریخی است، یکی از شاخصه های بحران روانی است . یکی از ریشه های بحران روانی رذایل اخلاقی است که گفتیم . یکی دیگر از ریشه های بحران روانی ترس است . ترس از دشمن و واقعیت های دیگر . یکی دیگر از ریشه های بحران روانی ناامیدی است . در دین اسلام ما یک امید مقدس داریم که بشدت موثر ، کارساز ، نیروبخش و سعادت آفرین است که این امید مقدس ، امید به خدای متعال است که به آن بسیار سفارش شده است . در دعای کمیل داریم که سرمایه ی زندگی ما امید به خداست . قرآن می فرماید : در سخت ترین شرایط از رحمت خدا ناامید نشوید . این امید زندگی ساز و نشاط آور است و این پشتوانه ی بزرگی برای رسیدن انسان به آرزوهایش است که امیرالمومنین از آن تعبیر به سرمایه کرده اند. ماشین و تکنولوژی دستمایه است ، سرمایه چیز دیگری است .یکی از سرمایه ها راس ماله الرجا یعنی امید به خدای متعال است . یک امید نامقدس هم داریم و آن امید به غیر از خدای متعال است، چه امید به خودمان باشد چه امید به دیگران باشد . این غیر مقدس است زیرا هر چیزی غیر از خدا در حال افول و در معرض سقوط است. پس اگر ما دل به چیزهایی ببندیم که در معرض افول هستند ( حضرت ابراهیم گفت که من غروب کنندگان را دوست ندارم ) با افول آنها امید ما هم با شکست مواجه می شود . در حدیث قدسی ، خدا چند قسم خورده و بعد فرموده است که هر کس به غیر از من دل ببندد من امید او را قطع می کنم . دستور اسلام است که به غیر از خدا دل نبندید . عارفی دید که کسی گریه می کند . از او علت گریه را پرسید . فرد گفت که محبوب من مرده است .عارف گفت : چه احمق ! که دل به محبوبی داده است که می میرد . پس ما آرمان های شخصی و اجتماعی و ملی داشته باشیم و در تمام این آرمان ها ، امیدمان به خدا باشد . اما الان جامعه ی ما این طور نیست . این دستور اسلام است . این امید مقدس آرمان ها را تقویت می کند و انسان با امید به قدرت لایزال الهی می تواند به آرمان هایش برسد . اسلام می گوید که ریشه ی امید به انسانها را ببندید زیرا انسانها بی وفا هستند و شما احساس شکست می کنید و افسرده می شوید و خودکشی می کنید . حضرت علی (ع) می فرماید : ناامیدی از بندگان خدا آزادگی و آزادی است . اگر ما امیدمان به خودمان و بندگان باشد ، چون افول پذیر هستیم دائم در معرض شکست و افسردگی و ناامید هستیم ولی اگر امیدمان به خدای شکست ناپذیر باشد هیچ وقت شکست نمی خوریم . عبدالله بن بزاز نیشابوری پیش یکی از حکام عباسی رفتم و دیدم که در ماه رمضان دارد روزه خواری می کند . او گفت که من در یک شب شصت سید بیگناه را کشته ام ، دیگر روزه برای من چه فایده ای دارد ؟ من این را شنیدم و پیش امام رضا (ع) رفتم و داستان را گفتم . امام رضا (ع) فرمود : گناه ناامیدی از خدا بیشتر از گناه کشتن شصت سید بی گناه است . ما در ژاپن خودکشی زیاد داریم و دولت خودشان اعلام کرده است که در سال ، سی و شش میلیارد دلار هزینه ی خودکشی می شود . در ایران در بم زلزله شد و ما حتی یک خودکشی بخاطر زلزله و از دست دادن عزیران نداشته ایم . ( طبق آمار میدانی ) این اثر اسلام در مردم است . این زلزله یک تراژدی بود .
