پرسش :

چرا پیامبر در آخرین حج خود حضرت علی را در کنار خانه کعبه به عنوان جانشین خود معرفی نکرد؟ و در غدیر خم معرفی کرد؟

پاسخ :
اولین و اصلی ترین دلیل بر این مسئله آیه 67 سوره مائده می باشد، و روایات که در شأن نزول آیه آمده است و مطلب را تفسیر کرده و توضیح می دهد.
در تفسیر نور الثقلین از امام باقر ـ علیه السلام ـ نقل می کند: وقتی رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ به غدیر خم رسید، جبرئیل نازل شد در حالی که پنج ساعت از اول روز گذشته بود و این آیه را برای رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ قرائت نمود: «یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک فان لم تفعل فما بلغت رسالته...».[1]
به همین مضمون در تفسیر کنزالدقائق از امام باقر ـ علیه السلام ـ و امام صادق ـ علیه السلام ـ روایاتی آمده است.[2]
و در کتاب های حدیثی و تفسیری و تاریخی دانشمندان و نویسندگان اهل تسنن نیز روایاتی در این مورد وجود دارد و صریح است در این که آیه مبارکه مائده درباره علی ـ علیه السلام ـ است، تعدادی از این منابع در تفسیر نمونه ج5 در مباحث مربوط به آیه مبارکه آمده است.[3]
و هم چنین علامه امینی در جلد اول کتاب شریف الغدیر بعضی از مطالبی که علمای تفسیر و حدیث و تاریخ گفته اند در رابطه با این مسئله آورده است.[4]
بنابراین دلیل اصلی مسئله همان نزول وحی است، و رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ طبق راهنمای وحی قافله حجاج را متوقف نمود.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1ـ ترجمه المراجعات.
2ـ تفسیر نمونه.
3ـ ترجمه الغدیر.
4ـ نور الثقلین.
5ـ دارالمنثور سیوطی.
پاورقی ها:
[1]. تفسیر نور الثقلین، ج1،ص 654، تصحیح سید هاشم رسول محلاتی، موسسه اسماعیلیان، ط 4، تاریخ 137.
[2]. کنزالدقائق، ج4، ص169 ـ 172، تحقیق حسین درگاهی، طبع اولی، از موسسه و نشر.
[3]. تفسیر نمونه، ج5، ص9، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، چاپ 12، ص1369ش.
[4]. ترجمه الغدیر، ج1، ص30، ترجمه محمد نقی واحدی چاپ 5، ص1368ش.