پرسش :

آیا اینکه می ‏گویند آمریکا خود شاه را از ایران بیرون کرد چون احتیاج به او نداشت صحت دارد؟

پاسخ :
«چرا انقلاب رخ می‏دهد؟» سؤالی است که ذهن همه را مشغول می‏کند و جوابهای متفاوتی برای آن مطرح می شود و چون انقلاب ، کلان‏ترین و نادرترین پدیده سیاسی است لذا ابعاد و زوایای متفاوت و کلانی نیز خواهد داشت که انقلاب اسلامی نیز از این قاعده استثناء نمی‏شود . بنابر این فرضیه‏ها و نظریه‏هایی در زمینه وقوع انقلابها وجود دارد که عمومی هستند و فرضیه‏هایی هم هستند که مخصوص به انقلابات خاصی می‏شود . در مورد انقلاب اسلامی چند فرضیه و نظریه وجود دارد که عبارتند از:
1) فرضیه توطئه؛ 2) نظریه اقتصادی؛ 3) نظریه مذهب؛ 4) مدرنیزه کردن به عنوان عامل انقلاب و... که سؤال مذکور فرضیه اول را طرح کرده یعنی توطئه . این فرضیه غالباً از سوی خاندان سلطنتی، سلطنت‏طلبها و سرمایه‏داران مطرح شده که می‏گویند انقلاب یک حادثه طراحی شده از سوی غربی‏ها بویژه انگلیس و آمریکا بوده و در برخی موارد پای شوروی را نیز به میان می‏کشند . طرفداران این نظریه علت توطئه را ملی شدن نفت و عدم تمدید قرارداد کنسرسیوم با انگلیس و پیشرفت ایران و صنعتی شدن آن در اثر بحران نفتی و بالا رفتن قیمت نفت که منجر به افزایش ذخایر ارزی گرید می دانند که آمریکا می‏خواسته با وقوع انقلاب جلوی این ترقی را بگیرد . عده‏ای نیز می‏گویند اسرائیل توطئه کرد تا انقلاب پیروز شود و ارتش ایران از اقتدار و تجهیزات تهی گردد و چون جنگ را نیز قبلاً طراحی کرده بودند عراق و ایران را با هم ساقط می‏کردند و تهدیدی برای اسرائیل باقی نمی‏ماند. توده‏ای‏ها می‏گویند آمریکا دید که سوسیالیسم می‏خواهد در ایران پیروز شود لذا تصمیم گرفت انقلاب دلخواه خود و ضد سوسیالیسم را پدید بیاورد و... اما همه اینها حرف بدون دلیل هستند و هیچکدام از این مدعیان حتی یک سند که بتوان به آن اعتماد کرد ارائه نمی‏دهند . اگر امریکا می‏خواست جلوی پیشرفت و به اصطلاح خود این مدعیان ژاپن شدن ایران را بگیرد باید نخست کشورهایی که به سرعت در حال پیشرفت اقتصادی بودند همچون کره جنوبی ، مالزی و اندونزی را کنترل کرده و در آن کشورها انقلاب به پا می داشت . ضمن اینکه اساسا کسی در آمریکا بر این عقیده نبود که ایران بزودی ژاپن می‏شود بلکه قضیه برعکس بود آمریکایی‏ها عقیده داشتند که طرح‏های ایران بلندپروازانه است و در اثر شوک نفتی برنامه‏ریزی شده و در کوتاه مدت متوقف خواهد شد. اما این تفکر که تمام مسائل داخلی را به خارج نسبت بدهیم و مثل معروف که "کار، کار انگلیسی‏هاست" تفکر غلطی است که در دو قرن اخیر دامن کشور گرفته و همه چیز را از عینک توطئه تماشا می‏کند حتی در انقلاب مشروطه که بیشتر از ده هزار نفر از اهالی تهران در سفارت انگلیس بست نشسته بودند حکومت وقت آنها را خائن خواند که از ناحیه انگلیس اجیر شده‏اند.(1)
با توجه به مقدمه فوق برای روشن شدن بی اساسی این ادعا مطالبی را بطور مختصر بیان می‏کنیم:
هیچ عاقلی بر سرشاخه نشسته و ته شاخه را قطع نمی‏کند و هیچ سیاستمداری بدون محاسبه عمل سیاسی نمی‏کند. تمام افراد سیاسی دنبال کوچکترین جا پا برای نفوذ هستند و عقل سلیم حکم می‏کند اگر از جائی درآمد کمتری عاید کسی ‏شود بهتر است که چیزی بدستش نیاید و این در بین افراد معمولی قابل لمس است تا چه رسد به قدرتی مثل آمریکا که منافع سرشاری از ایران داشته باشد و بخواهد از دست بدهد و حکومت تحت سیطره خود را رها کند و ژاندارم منطقه را بردارد و بجای او کسی را بنشاند که یا هیچ شناختی از او ندارد و یا دشمن بودن آن کاملاً واضح است . پیروزی هر کسی در ایران منطقه را برای آمریکا و یا غربی‏ها ناامن می‏کرد و برای ملت‏های منطقه و حتی جهان جرأت مبارزه می‏داد و این قطعاً به نفع هیچ یک از قدرتهای بزرگ نبود و از سوی دیگر خاندان پهلوی صداقت و فرمانبری خود را به آمریکا ثابت کرده بودند و در عرصه‏های مختلف برای آمریکا خدمات فراوانی داشتند . شاه مجری انقلاب سفید بود ، کاپیتالاسیون را پذیرفته و به آمریکا حق توحش (وحشی بودن ملت ایران) را می‏پرداخت ، آمریکا را وطن خود می‏دانست ، قبل از همه اسرائیل را بصورت دو فاکتو به رسمیت شناخته بود و آمریکا برای تقویت و حفظ او کودتای 28 مرداد 1332 را طراحی و اجرا کرد . شاه قیامهای تهران، تبریز، قم و... را با سکوت معنی دار آمریکا سرکوب کرد و آمریکا نیز کودتای نوژه را با هدف به شکست کشاندن انقلاب اسلامی ضد شاهنشاهی راه اندازی کرد و در تمام این مدت لانه جاسوسی (سفارت آمریکا) برای براندازی نظام تلاش می‏کرد . لذا با توجه به این پرونده ها توجیهی نداریم این سؤال را حتی از ذهن خود بگذرانیم که آمریکا شاه را برداشته و ملت ایران کاری نکردند. آمریکا امام را از اول مبارزه (1342) شناخته بود و خوب می‏دانست که این رهبر اهل سازش با هیچ ظالمی نیست . با این احوال آیا دست زدن به این کار عقلائی بود که کسی را جایگزین شاه کند که دقیقاً نقطه مقابل اهداف و منافع ملی آمریکا قرار دارد؟ شاید این سؤال به ذهن برسد که آمریکا فقط در سرنگونی شاه تلاشی داشت و فرد جایگزین ، امام نبود و این کار اتفاقی بوده است. برای پاسخ به این پرسش یک بیان مختصری از احزاب و یا گروههای غیر دولتی زمان شاه ارائه می‏دهیم:
فعالان سیاسی آن زمان عبارت بودند از: اسلام‏گرایان، ملی‏گرایان و توده‏ای‏ها. گروه اول که تقریباً مشخص بود که هیچ سر سازشی با شاه و آمریکا و... ندارند پس آمریکا از اینطور افراد حمایتی ندارد. ملی‏گرایان هم چند دسته بودند که بعداً انشعاباتی داشتند که نهضت آزادی از آن جمله بود . این گروه در بین طبقه متوسط مردم ، بازاریان و روحانیون جایگاهی نداشتند و فقط در جمع روشنفکری و دانشگاهها فعالیت‏هایی داشتند و عدم رسیدن به پیروزی آنها معلوم بود و تنها راه پیروزی آنها ائتلاف با نیروهای مذهبی بود که در اینصورت باز به درد آمریکا نمی‏خورد و گروه دیگر حزب توده و گروه های سیاسی مشابه بود که با توجه به بلوک بندی‏های جهانی و رو در رو بودن شرق و غرب هیچ وقت آمریکا از آن حمایت نمی‏کرد بلکه حزب توده و گروه های مشابه را تا جائی که امکان داشت سرکوب می‏کرد . لذا آمریکا جایگزینی بهتر از شاه نداشت تا خودش شاه را بردارد و اینها قضایائی هستند که شاید زیاد ملموس نباشد اما اگر تاریخ انقلاب را مرور کنیم و تعداد شهداء ، جانبازان و ایثارگری‏های مردم ایران را در طی این دوران بررسی کنیم خواهیم یافت که این حرف درست نیست و جفا به مردم است که با این همه تلاش و ایثار ، آنها را بی نقش بدانیم . ملت ایران هیچوقت فراموش نخواهد کرد که در جلوی دانشگاه تهران نظامیان شاه با طراحی فرماندهان آمریکا و اسرائیلی چه خونهایی ریختند هیچ وقت فراموش نخواهد کرد که ساواک با کمک سیا و موساد چه کارهایی در زندانها انجام داد و با شکنجه‏های بسیار وحشتناک افرادی همچون آیت‏الله غفاری‏ها را شهید کرد و از یاد نمی‏بریم که شاه تمامی مراکز مذهبی را با ترفند تعطیل کرد ، علماء را تبعید و ممنوع المنبر نمود و حتی اجازه سخنرانی‏های ساده و مراسم مذهبی بدست دولت و شاه بود پس مردم اگر بی نقش بوده‏اند چرا شاه اعلام نمی‏کرد مردم آمریکا می‏خواهد مرا براندازد؟ و چرا آمریکا مثل کودتای 28 مرداد و سرنگونی دکتر مصدق شاه را بی سر و صدا سرنگون نکرد؟
بنابر این آمریکا شاه را بیرون نکرد. بلکه همت والای ملت ایران و رهبری پیامبرگونه امام‏رحمه الله و خون شهداء و جانبازان و آزادگان این انقلاب را به ثمر رسانده است . البته نباید فراموش کرد که شاید دکترین حقوق بشر کارتر فضای سیاسی ایران را باز کرد و یا شوک نفتی از نظر اقتصادی توقعات مردم را بالا برد و در سال 1357 شاه عاجز از تأمین و برآوردن این توقعات گشت لذا مردم نارضایتی بیشتری را ابراز کردند اما اینها عوامل جانبی و تسریع یا کند کننده هستند. با توجه به آثار و شعارهای انقلاب این نظام یک نظام اسلامی و انقلاب یک انقلاب اسلامی بوده و مردم بر این اساس قیام کردند و رهبری اسلامی و قوانین اسلامی را پذیرفتند و شاه ، سلطنت و دیکتاتوری را برای همیشه به زباله‏دان تاریخ سپردند.
پاورقی ها:
1) صادق زیبا کلام، مقدمه‏ای بر انقلاب اسلامی، )تهران: انتشارات روزنه، دوم، زمستان 1375)، چکیده مطالب )از صفحه 23 تا صفحه 32).