پرسش :

تعبیر یوم الفرقان در چه سوره‌ای آمده و به چه معنا است؟

پاسخ :
از نظر قرآن کریم، «فرقان» عبارت است از: هر چیزی که موجب جدایی بین حق و باطل باشد؛ لذا یکى از اسامى قرآن مجید فرقان است: «تَبارَکَ الَّذِی نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلى‏ عَبْدِهِ لِیَکُونَ لِلْعالَمِینَ نَذِیراً».[1] اگر خداوند قرآن کریم را فرقان نامید؛ از آن جهت است که آیاتش بین حق و باطل جدایى مى‌‏اندازد.[2]
این‌که در آیه 41 سوره انفال می‌فرماید: «وَ ما أَنْزَلْنا عَلى‏ عَبْدِنا یوْمَ الْفُرْقانِ یوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ»،[3] منظور از «یوم الفرقان» روز بدر است؛ به دلیل این‌که در پی آن فرمود: «یَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ»؛ زیرا آن روزى که خداوند حق و باطل را رو در روى هم قرار داد و آن‌دو را از هم جدا کرد - حق را با نصرت و یاری خویش احقاق، و باطل را با خوار و ذلیل کردن ابطال نمود- روز بدر بود.[4]
در جنگ بدر، خداوند میان مسلمانان و مشرکان جدا کرد. مسلمانان را عزت بخشید و مشرکان را به دست مسلمانان خوار و ذلیل نمود. در آن روز عده مسلمان‌ها سی‌صد و سیزده نفر، اما تعداد کفار که از بزرگان قریش بودند، بین نه‌صد، تا هزار نفر بود. بیش از هفتاد تن از آنها کشته و بیش از هفتاد نفر اسیر شدند و بقیه پا به فرار گذاشتند. جنگ بدر، در روز جمعه هفدهم ماه رمضان سال دوم هجرت و در هیجدهمین ماه اتفاق افتاد.[5]
پی نوشت:
[1]. فرقان، 1، «بزرگ است و بزرگوار آن کس که این فرقان را بر بنده خود نازل کرد، تا جهانیان را بیم‏دهنده‏اى باشد».
[2]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏15، ص 173، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1417ق.
[3]. أنفال، 41، «اگر به خدا و آنچه بر بنده خود در روز جدایى حق از باطل، روز درگیرى دو گروه (باایمان و بى‌‏ایمان) [روز جنگ بدر] نازل کردیم، ایمان آورده‌‏اید و...»!
[4]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏4، ص 836، ناصر خسرو، تهران، 1372ش؛ المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏9، ص 90؛ آلوسى، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، ج ‏5، ص 203، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1415ق؛ بیضاوى، عبدالله بن عمر، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، ج ‏3، ص 60، دار احیاء التراث العربى، بیروت، 1418ق؛ و...
[5]. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏4، ص 836.
منبع:
islamquest.net