پرسش :
بیشترین آیات در شأن حضرت علی (ع) در کدام ماه نازل شده است؟
پاسخ :
قبل از بیان پاسخ توجّه به چند نکته به عنوان مقدّمه ضروری به نظر می رسد:
1. به طور کلّی، روایاتی که درباره اسباب نزول آیات قرآن وارد شده؛ یا بیانگر حوادث تاریخی بوده که در زمان پیامبر اکرم (ص) اتفاق افتاده، و آیه یا آیاتی متناسب با همان حادثه بر آن حضرت نازل شد. و یا فقط اشاره به نزول آیات درباره اشخاص دارند بدون این که حادثه مربوط به آن را بیان کنند؛ مانند برخی از آیاتی که در شأن و منزلت امام علی (ع) و دیگر امامان (ع) نازل شده اند. [1]
2. آیات قرآن کریم که به صورت تدریجى و به مناسبت ها و در زمان ها و مکان هاى مختلف بر پیامبر اکرم (ص) نازل مىشده، برخى از این مناسبت ها و زمان ها و مکان ها براى ما روایت شده است، ولى همه آنها براى ما نقل نشده و یا به دست ما نرسیده است.
3. آیات متعددی در شأن و منزلت امام علی (ع) و سایر معصومین (ع) نازل شده که هر کدام از آنان در صدد اثبات و بیان اصولی همانند امامت هستند.
وقتی به موارد نزول برخی از آن آیات می نگریم و با کاوشی که در این باره انجام گرفت، در ماه ذی الحجّه بیشتر از دیگر ماه ها در منزلت و امامت امام علی (ع) آیه نازل شده است؛ مانند آیات زیر:
یک. «یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرینَ»؛ ای پیامبر! آنچه را از سوی پروردگارت نازل شده است به طور کامل (به مردم) برسان، و اگر انجام ندهی، رسالت او را انجام نداده ای، و خداوند تو را از (خطرهای احتمالی) مردم نگاه می دارد، و خداوند جمعیت کافران لجوج را هدایت نمی کند». [2]
دو. «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دیناً»؛ [3] امروز، دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان آیین (جاودان) شما پذیرفتم.
این دو آیه، در 18ماه ذی حجّه در باره امامت امام علی (ع) نقل شده است. [4]
سه. سوره «الانسان» نیز در روز بیست و پنجم ذى حجّه نازل شده است؛ یعنی، روز همان شبى که اسیر را اطعام کردند. [5]
چهار. «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُون»؛ [6] سرپرست و ولىّ شما، تنها خداست و پیامبر او و آنها که ایمان آوردهاند همان ها که نماز را برپا مىدارند، و در حال رکوع، زکات مى دهند.
آیه شریفه مزبور، نیز در بیست و چهارم ماه ذی حجّه نازل شده است، [7] که به آیه ولایت معروف است. [8]
همچنین درباره دیگر آیاتی که در ماه ذی حجه نازل شده و مناسبت های این ماه به کتاب «مسار الشیعة» شیخ مفید مراجعه شود. [9]
بنابراین، با کاوشی که در این باره انجام گرفت، بیشترین آیات در شأن و امامت حضرت امام علی (ع) در ماه ذی حجّه نازل شده است.
پی نوشت:
[1] . حیدر، حسن محسن، أسباب النزول القرآنی تاریخ و حقائق، ص 113 و 114، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیة، قم، چاپ اول، 1385ش/1427ق.
[2]. مائده، 67؛ برگرفته از نمایه «امامت حضرت علی (ع)»، http://islamquest.net/fa/archive/question/7554.
[3] . مائده، 3.
[4] . ر.ک: داور پناه، ابوالفضل، انوار العرفان فی تفسیر القرآن، ج 10، ص 55 و 56، انتشارات صدر، تهران، چاپ اول، 1375 ش؛ همچنین نمایه های «ادله ولایت معصومان (ع)»، http://islamquest.net/fa/archive/question/218 ؛ « دلایل اعتقاد به امامت و امامان »، http://islamquest.net/fa/archive/question/2707؛ «اثبات امامت امام علی(ع) از قرآن»، http://islamquest.net/fa/archive/question/1817.
[5] . حجتى، سید محمد باقر، اسباب نزول، ص 36، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، چاپ ششم، 1377ش.
[6] .http://islamquest.net/fa/archive/question/7554.
[7] . شیخ مفید، مسار الشیعة، ص 41، کنگره شیخ مفید، قم، چاپ اول، 1413ق.
[8] . ر.ک: نمایه های «ادله ولایت معصومان (ع)»،http://islamquest.net/fa/archive/question/218؛ « دلایل اعتقاد به امامت و امامان »، http://islamquest.net/fa/archive/question/2707؛ «اثبات امامت امام علی(ع) از قرآن»،http://islamquest.net/fa/archive/question/1817 .
[9] . مسار الشیعة، ص 36 – 42.
منبع:islamquest.net
قبل از بیان پاسخ توجّه به چند نکته به عنوان مقدّمه ضروری به نظر می رسد:
1. به طور کلّی، روایاتی که درباره اسباب نزول آیات قرآن وارد شده؛ یا بیانگر حوادث تاریخی بوده که در زمان پیامبر اکرم (ص) اتفاق افتاده، و آیه یا آیاتی متناسب با همان حادثه بر آن حضرت نازل شد. و یا فقط اشاره به نزول آیات درباره اشخاص دارند بدون این که حادثه مربوط به آن را بیان کنند؛ مانند برخی از آیاتی که در شأن و منزلت امام علی (ع) و دیگر امامان (ع) نازل شده اند. [1]
2. آیات قرآن کریم که به صورت تدریجى و به مناسبت ها و در زمان ها و مکان هاى مختلف بر پیامبر اکرم (ص) نازل مىشده، برخى از این مناسبت ها و زمان ها و مکان ها براى ما روایت شده است، ولى همه آنها براى ما نقل نشده و یا به دست ما نرسیده است.
3. آیات متعددی در شأن و منزلت امام علی (ع) و سایر معصومین (ع) نازل شده که هر کدام از آنان در صدد اثبات و بیان اصولی همانند امامت هستند.
وقتی به موارد نزول برخی از آن آیات می نگریم و با کاوشی که در این باره انجام گرفت، در ماه ذی الحجّه بیشتر از دیگر ماه ها در منزلت و امامت امام علی (ع) آیه نازل شده است؛ مانند آیات زیر:
یک. «یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرینَ»؛ ای پیامبر! آنچه را از سوی پروردگارت نازل شده است به طور کامل (به مردم) برسان، و اگر انجام ندهی، رسالت او را انجام نداده ای، و خداوند تو را از (خطرهای احتمالی) مردم نگاه می دارد، و خداوند جمعیت کافران لجوج را هدایت نمی کند». [2]
دو. «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دیناً»؛ [3] امروز، دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان آیین (جاودان) شما پذیرفتم.
این دو آیه، در 18ماه ذی حجّه در باره امامت امام علی (ع) نقل شده است. [4]
سه. سوره «الانسان» نیز در روز بیست و پنجم ذى حجّه نازل شده است؛ یعنی، روز همان شبى که اسیر را اطعام کردند. [5]
چهار. «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُون»؛ [6] سرپرست و ولىّ شما، تنها خداست و پیامبر او و آنها که ایمان آوردهاند همان ها که نماز را برپا مىدارند، و در حال رکوع، زکات مى دهند.
آیه شریفه مزبور، نیز در بیست و چهارم ماه ذی حجّه نازل شده است، [7] که به آیه ولایت معروف است. [8]
همچنین درباره دیگر آیاتی که در ماه ذی حجه نازل شده و مناسبت های این ماه به کتاب «مسار الشیعة» شیخ مفید مراجعه شود. [9]
بنابراین، با کاوشی که در این باره انجام گرفت، بیشترین آیات در شأن و امامت حضرت امام علی (ع) در ماه ذی حجّه نازل شده است.
پی نوشت:
[1] . حیدر، حسن محسن، أسباب النزول القرآنی تاریخ و حقائق، ص 113 و 114، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیة، قم، چاپ اول، 1385ش/1427ق.
[2]. مائده، 67؛ برگرفته از نمایه «امامت حضرت علی (ع)»، http://islamquest.net/fa/archive/question/7554.
[3] . مائده، 3.
[4] . ر.ک: داور پناه، ابوالفضل، انوار العرفان فی تفسیر القرآن، ج 10، ص 55 و 56، انتشارات صدر، تهران، چاپ اول، 1375 ش؛ همچنین نمایه های «ادله ولایت معصومان (ع)»، http://islamquest.net/fa/archive/question/218 ؛ « دلایل اعتقاد به امامت و امامان »، http://islamquest.net/fa/archive/question/2707؛ «اثبات امامت امام علی(ع) از قرآن»، http://islamquest.net/fa/archive/question/1817.
[5] . حجتى، سید محمد باقر، اسباب نزول، ص 36، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، چاپ ششم، 1377ش.
[6] .http://islamquest.net/fa/archive/question/7554.
[7] . شیخ مفید، مسار الشیعة، ص 41، کنگره شیخ مفید، قم، چاپ اول، 1413ق.
[8] . ر.ک: نمایه های «ادله ولایت معصومان (ع)»،http://islamquest.net/fa/archive/question/218؛ « دلایل اعتقاد به امامت و امامان »، http://islamquest.net/fa/archive/question/2707؛ «اثبات امامت امام علی(ع) از قرآن»،http://islamquest.net/fa/archive/question/1817 .
[9] . مسار الشیعة، ص 36 – 42.
منبع:islamquest.net
