پرسش :

آیا در یک جامعه گناهکار، این امکان وجود دارد که به خاطر وجود چند نیکوکار یا پرهیزکار، عذاب از آن جامعه به تأخیر بیفتد و یا دور شود؟

پاسخ :
از آیات قرآن کریم و روایات استفاده می شود که برخی از علل و عوامل باعث دور شدن و به تأخیر افتادن عذاب از جامعه می شود. در این فرصت به عنوان نمونه مواردی را یاد آور می شویم.
1. وجود پیامبر و استغفار کنندگان در میان آنان: "وَ ما کانَ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فیهِمْ وَ ما کانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ یَسْتَغْفِرُون"؛ (اى پیامبر!) تا تو در میان آنها هستى، خداوند آنها را مجازات نخواهد کرد و (نیز) تا استغفار مى‏ کنند، خدا عذابشان نمى‏ کند.[1]‏
این آیه در باره نضر بن حرث نازل شد که از خداوند به جای طلب هدایت درخواست نزول سنگ کرد.[2] این آیه به صراحت دلالت دارد که به جهت وجود دو چیز در میان مردم (پیامبر، وجود استغفار کنندگان) خداوند از عذاب آنان چشم پوشی کرده است.
2. محافظت از جان مؤمنان: "لَوْ تَزَیَّلُوا لَعَذَّبْنَا الَّذینَ کَفَرُوا مِنْهُمْ عَذاباً أَلیما"؛ اگر مؤمنان و کفّار (در مکّه) از هم جدا مى‏شدند کافران را عذاب دردناکى مى‏کردیم.[3]
3. وجود افراد ضعیف در میان مردم: امام رضا (ع) فرمود: همانا پروردگار را در هر روز و شب، فرشته‏ اى است که ندا مى‏دهد، اى بندگان خدا! آرام بگیرید و از گناهان پرهیز کنید و اگر حرمت چهار پایان چرنده و کودکان شیرخوار و پیران در حال رکوع نباشد، همانا چنان عذابى بر شما فرو ریزد که نرم و کوبیده شوید.[4]
4. دوستى براى خداوند و آباد کردن مساجد، و استغفار در سحرگاهان: امام صادق (ع) به نقل از پدرشان امام باقر (ع) فرمود: همانا خداوند هنگامى که اراده فرماید که اهل زمین را به عذاب (خود) گرفتار کند، مى‏گوید: اگر نبودند کسانى که براى من با یک دیگر دوستى مى‏کنند، و مساجد مرا آباد مى‏سازند، و در سحرگاهان از (پیشگاه) من طلب آمرزش مى‏کنند، مسلّما عذابم را بر آنان نازل مى‏کردم.[5]
پی نوشت:
[1] أنفال، 33.
[2] طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ج 8، ص 453، انتشارات ناصر خسرو، تهران، 1372ش.
[3] فتح، 25.
[4] کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 2، ص 276، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1365ش.
[5] ابن بابویه، محمد بن على، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال‏، ص 177، دار الشریف الرضی للنشر، قم، 1406 ق.‏
منبع:islamquest.net