پرسش :
از نظر استعمال قرآنی، چه فرقی بین «إنّ» و «أنّ»،«مودّت» و «محبّت»، «مُلک» و «ملکوت» وجود دارد؟
پاسخ :
شرح پرسش:
1. از نظر مفردات قرآنی، فرق بین «إنّ» و «أنّ» در استعمال چیست؟ 2. فرق بین «مودّت» و «محبّت» چیست (خصوصاً در استعمال قرآنی)؟ 3. فرق بین «مُلک» و «ملکوت» چیست (خصوصاً در استعمال قرآنی)؟
پاسخ:
1. «إنّ» و «أنّ»، (به فتح و کسر) هر دو حرف تأکید اند و براى تأکید مطلب ذکر می شوند؛ [1] مانند «إِنَّ اللَّهَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ» [2] و «أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ». [3]
فرق مشهور میان این دو حرف آن است که ما بعد «إنّ» (به کسر اوّل) جمله بوده و ما بعد «أنّ» (به فتح اوّل) تأویل به مصدر رفته، در حکم مفرد است. [4] مانند آیه شریفه ذکر شده: "أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ..." که «أنّ» با اسم و خبرش تأویل به مصدر رفته، در حکم مفرد بوده و مفعولٌ به برای «تعلم» است. [5]
2. «مودّة» از «ودد» [6] (به فتح و ضمّ و کسر اوّل)، محبّت و دوست داشتن چیزی و آرزو داشتن نسبت به آن است، و یا هر دو معنا در این واژه به کار می رود. [7]
«محبّت» از «حبّ»، به معنای دوست داشتن، خواستن و میل به چیزی است. [8]
مفسّران قرآن، از جهت استعمالات قرآنی، مودّت و محبّت را به «دوستی» ترجمه نموده اند و ظاهراً فرقی بین این دو از جهت استعمالات قرآنی و مفهومی قائل نشده اند؛ [9] مانند آنچه ذیل آیه شریفه «إلا المودّة فی القربی» [10] گفته اند.
اما از جهت درجه و مقام دوستی، با توجه به روایات، شاید بتوان گفت که مودّت درجه ای بالاتر از محبت است؛ مانند روایاتی که بیانگر این است:
ألف. مودّت، برای تثبیت و تأکید محبت و دوستی، نیاز به ابراز و اظهار دارد. [11]
ب. ضدّ مودّت، عداوت و دشمنی بوده، ولی ضدّ حُبّ، بغض است؛ و بدیهی بوده که عداوت و دشمنی چیزی بالاتر از بغض است؛ در نتیجه، مودّت بالاتر از محبت خواهد بود. [12]
3. «مُلک» (بر وزن قُفل)، در استعمال قرآن به معناى حکومت و اداره امور است. [13] مانند آیه:«وَ لِلَّهِ مُلْکُ السَّماواتِ وَ الْأَرْض». [14]
درباره معنای لفظ «ملکوت» در استعمال قرآنی گفته شده است:
الف: «ملکوت» مانند مُلک (بر وزن قفل) است، ولى از مُلک رساتر و ابلغ است؛ زیرا واو و تاء براى مبالغه اضافه می شوند. [15] بنابر این معنای ملکوت، ملک بسیار بزرگ، عزت و سلطنت می باشد. [16]
ب: «ملکوت» از «مُلک» است؛ می گویند: «له ملکوت العراق» براى او است حکومت عراق. [17]
از باب نمونه، ما وقتی از کارخانهاى دیدن مىکنیم مىبینیم که در آن نظم به خصوصى حکم فرما است هم در ساختن و هم در کارانداختن آن؛ همین طور است آسمان ها و زمین؛ [18] مانند آیه شریفه «و این چنین، به ابراهیم حکومت و نظمی که در آسمان ها و زمین است نشان دادیم». [19]
اما در عرفان، «عالم ملکوت» را یکی از عوالم هستی و در مقامی بالاتر از «عالم ملک» دانسته اند. [20]
پی نوشت:
[1] . قرشى، سید على اکبر، قاموس قرآن، ج 1، ص 129، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، 1371ش؛ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 13، ص 33، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، 1414ق.
[2] . بقره، 20:«همانا خداوند بر هر چیزى تواناست».
[3] . بقره، 106:«آیا نمىدانى که خداوند بر هر چیزى تواناست؟».
[4] . قاموس قرآن، ج 1، ص 129؛ لسان العرب، ج 13، ص 33.
[5] . دعاس- حمیدان- قاسم، إعراب القرآن الکریم، ج 1، ص 47، دارالمنیر و دارالفارابى، دمشق، چاپ اول، 1425ق.
[6] . که ادغام آن «ودّ» است.
[7] . خسروى حسینى، سید غلامرضا، ترجمه وتحقیق مفردات الفاظ قرآن، انتشارات مرتضوى، تهران، چاپ دوم، 1375ش؛ قاموس قرآن، ج 7، ص 192.
[8] . مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی عربی – فارسی، ص 788، بی جا و بی تا؛ قاموس قرآن، ج 2، ص 93.
[9] . مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج 9، ص 211، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش.
[10] . شوری، 23.
[11] . مانند: «حسن الخلق یورث المحبة و یؤکد المودة» (تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد، غررالحکم، ص 255، دفتر تبلیغات اسلامى، قم، 1366ش)؛ «إِذَا أَحْبَبْتَ رَجُلًا فَأَخْبِرْهُ بِذَلِکَ فَإِنَّهُ أَثْبَتُ لِلْمَوَدَّةِ بَیْنَکُمَا» (کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 2، ص 644، دارالکتب الاسلامیة، تهران، 1365ش).
[12] . مانند:«... وَ الْمَوَدَّةُ وَ ضِدَّهَا الْعَدَاوَةَ... وَ الْحُبُّ وَ ضِدَّهُ الْبُغْضَ» (الکافی، ج 1، ص 22).
[13] . قاموس قرآن، ج 6، ص 273.
[14] . آل عمران، 189.
[15] . طریحى، فخر الدین، مجمع البحرین، تحقیق: حسینى، سید احمد، ج 5، ص 290، کتابفروشى مرتضوى، تهران، چاپ سوم، 1375ش.
[16] . فرهنگ ابجدی عربی – فارسی، ص 862.
[17] . لسان العرب، ج 10، ص 492.
[18] . قاموس قرآن، ج 6، ص 275.
[19] . «وَ کَذلِکَ نُری إِبْراهیمَ مَلَکُوتَ السَّماواتِ وَ الْأَرْض»، انعام، 75.
[20] .http://islamquest.net/fa/archive/question/9151 .
منبع:islamquest.net
شرح پرسش:
1. از نظر مفردات قرآنی، فرق بین «إنّ» و «أنّ» در استعمال چیست؟ 2. فرق بین «مودّت» و «محبّت» چیست (خصوصاً در استعمال قرآنی)؟ 3. فرق بین «مُلک» و «ملکوت» چیست (خصوصاً در استعمال قرآنی)؟
پاسخ:
1. «إنّ» و «أنّ»، (به فتح و کسر) هر دو حرف تأکید اند و براى تأکید مطلب ذکر می شوند؛ [1] مانند «إِنَّ اللَّهَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ» [2] و «أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ». [3]
فرق مشهور میان این دو حرف آن است که ما بعد «إنّ» (به کسر اوّل) جمله بوده و ما بعد «أنّ» (به فتح اوّل) تأویل به مصدر رفته، در حکم مفرد است. [4] مانند آیه شریفه ذکر شده: "أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ..." که «أنّ» با اسم و خبرش تأویل به مصدر رفته، در حکم مفرد بوده و مفعولٌ به برای «تعلم» است. [5]
2. «مودّة» از «ودد» [6] (به فتح و ضمّ و کسر اوّل)، محبّت و دوست داشتن چیزی و آرزو داشتن نسبت به آن است، و یا هر دو معنا در این واژه به کار می رود. [7]
«محبّت» از «حبّ»، به معنای دوست داشتن، خواستن و میل به چیزی است. [8]
مفسّران قرآن، از جهت استعمالات قرآنی، مودّت و محبّت را به «دوستی» ترجمه نموده اند و ظاهراً فرقی بین این دو از جهت استعمالات قرآنی و مفهومی قائل نشده اند؛ [9] مانند آنچه ذیل آیه شریفه «إلا المودّة فی القربی» [10] گفته اند.
اما از جهت درجه و مقام دوستی، با توجه به روایات، شاید بتوان گفت که مودّت درجه ای بالاتر از محبت است؛ مانند روایاتی که بیانگر این است:
ألف. مودّت، برای تثبیت و تأکید محبت و دوستی، نیاز به ابراز و اظهار دارد. [11]
ب. ضدّ مودّت، عداوت و دشمنی بوده، ولی ضدّ حُبّ، بغض است؛ و بدیهی بوده که عداوت و دشمنی چیزی بالاتر از بغض است؛ در نتیجه، مودّت بالاتر از محبت خواهد بود. [12]
3. «مُلک» (بر وزن قُفل)، در استعمال قرآن به معناى حکومت و اداره امور است. [13] مانند آیه:«وَ لِلَّهِ مُلْکُ السَّماواتِ وَ الْأَرْض». [14]
درباره معنای لفظ «ملکوت» در استعمال قرآنی گفته شده است:
الف: «ملکوت» مانند مُلک (بر وزن قفل) است، ولى از مُلک رساتر و ابلغ است؛ زیرا واو و تاء براى مبالغه اضافه می شوند. [15] بنابر این معنای ملکوت، ملک بسیار بزرگ، عزت و سلطنت می باشد. [16]
ب: «ملکوت» از «مُلک» است؛ می گویند: «له ملکوت العراق» براى او است حکومت عراق. [17]
از باب نمونه، ما وقتی از کارخانهاى دیدن مىکنیم مىبینیم که در آن نظم به خصوصى حکم فرما است هم در ساختن و هم در کارانداختن آن؛ همین طور است آسمان ها و زمین؛ [18] مانند آیه شریفه «و این چنین، به ابراهیم حکومت و نظمی که در آسمان ها و زمین است نشان دادیم». [19]
اما در عرفان، «عالم ملکوت» را یکی از عوالم هستی و در مقامی بالاتر از «عالم ملک» دانسته اند. [20]
پی نوشت:
[1] . قرشى، سید على اکبر، قاموس قرآن، ج 1، ص 129، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، 1371ش؛ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 13، ص 33، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، 1414ق.
[2] . بقره، 20:«همانا خداوند بر هر چیزى تواناست».
[3] . بقره، 106:«آیا نمىدانى که خداوند بر هر چیزى تواناست؟».
[4] . قاموس قرآن، ج 1، ص 129؛ لسان العرب، ج 13، ص 33.
[5] . دعاس- حمیدان- قاسم، إعراب القرآن الکریم، ج 1، ص 47، دارالمنیر و دارالفارابى، دمشق، چاپ اول، 1425ق.
[6] . که ادغام آن «ودّ» است.
[7] . خسروى حسینى، سید غلامرضا، ترجمه وتحقیق مفردات الفاظ قرآن، انتشارات مرتضوى، تهران، چاپ دوم، 1375ش؛ قاموس قرآن، ج 7، ص 192.
[8] . مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی عربی – فارسی، ص 788، بی جا و بی تا؛ قاموس قرآن، ج 2، ص 93.
[9] . مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج 9، ص 211، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش.
[10] . شوری، 23.
[11] . مانند: «حسن الخلق یورث المحبة و یؤکد المودة» (تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد، غررالحکم، ص 255، دفتر تبلیغات اسلامى، قم، 1366ش)؛ «إِذَا أَحْبَبْتَ رَجُلًا فَأَخْبِرْهُ بِذَلِکَ فَإِنَّهُ أَثْبَتُ لِلْمَوَدَّةِ بَیْنَکُمَا» (کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 2، ص 644، دارالکتب الاسلامیة، تهران، 1365ش).
[12] . مانند:«... وَ الْمَوَدَّةُ وَ ضِدَّهَا الْعَدَاوَةَ... وَ الْحُبُّ وَ ضِدَّهُ الْبُغْضَ» (الکافی، ج 1، ص 22).
[13] . قاموس قرآن، ج 6، ص 273.
[14] . آل عمران، 189.
[15] . طریحى، فخر الدین، مجمع البحرین، تحقیق: حسینى، سید احمد، ج 5، ص 290، کتابفروشى مرتضوى، تهران، چاپ سوم، 1375ش.
[16] . فرهنگ ابجدی عربی – فارسی، ص 862.
[17] . لسان العرب، ج 10، ص 492.
[18] . قاموس قرآن، ج 6، ص 275.
[19] . «وَ کَذلِکَ نُری إِبْراهیمَ مَلَکُوتَ السَّماواتِ وَ الْأَرْض»، انعام، 75.
[20] .http://islamquest.net/fa/archive/question/9151 .
منبع:islamquest.net
.jpg "معنی اسم ابوطالب و نام های هم آوا با آن + میزان فراوانی در ثبت احوال")
