پرسش :
چگونه حضرت فاطمه علیها السلام، الگوى امام زمان علیه السلام است؟
پاسخ :
شرح پرسش:
لطفا این حدیث را شرح دهید. امام زمان(علیه السلام) می فرمایند: «وَفی إِبْنَةِ رَسُولِ اللّهِ صلى الله علیه و آله لی أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ؛ دختر رسول خدا صلى الله علیه و آله (فاطمه زهرا علیها السلام) براى من، اسوه و الگویى نیکو است.»[1]
شرح حدیث:
شیخ طوسى(رحمه الله)، در کتاب الغیبة خویش، قصّه ى مشاجره ى ابن ابى غانم قزوینى با جماعتى از شیعه درباره ى امر جانشینى امام عسکرى(علیه السلام) را نقل کرده است. ابن ابى غانم، به جانشینى براى حضرت امام عسکرى(علیه السلام) اعتقادى نداشت. عدّه اى از شیعیان نامه اى به حضرت مى نویسند و در آن مشاجره اى را که میان ابن ابى غانم و جماعت شیعه ایجاد شد، یادآور مى شوند.
حضرت، در جواب نامه، به خطّ مبارک خود، بعد از دعا براى عافیت شیعیان از ضلالت و فتنه ها و درخواست روح یقین و عاقبت به خیرى آنان و تذکر به امورى چند، مى فرماید:
فاطمه ى زهرا، دختر رسول خدا، براى من، در این مسئله، الگوى خوبى است.
در این که حضرت کدام گفتار یا رفتار حضرت زهرا(علیها السلام) را سرمشق خویش قرار داده اند، احتمال هاى مختلفى بیان شده است. که در این جا به سه مورد از آن ها اشاره مى شود:
1. حضرت زهرا(علیها السلام) تا پایان عمر شریفش، با هیچ حاکم ظالمى بیعت نکرد. حضرت مهدى(علیه السلام) هم بیعت هیچ سلطان ستمگرى را بر گردن ندارد.
2. شأن صدور این نامه این است که برخى از شیعیان، امامت ایشان را نپذیرفته اند. حضرت مى فرمایند:
اگر مى توانستم و مُجاز بودم، آن چنان مى کردم که حق بر شما کاملاً آشکار شود به گونه اى که هیچ شکّى براى شما باقى نماند؛ ولى مقتداى من حضرت زهرا(علیها السلام) است. ایشان، با این که حق حکومت از حضرت على(علیه السلام) سلب شد، هیچ گاه براى بازگرداندن خلافت، از اسباب غیرعادى استفاده نکرد. من نیز از ایشان پیروى مى کنم، و براى احقاق حقّم در این دوران، راه هاى غیرعادى را نمى پیمایم.
3. حضرت در پاسخ نامه فرموده است:
اگر علاقه و اشتیاق فراوان ما به هدایت و دست گیرى از شما نبود، به سبب ظلم هایى که دیده ایم از شما مردمان روى گردان مى شدیم.
حضرت، با اشاره به حضرت زهرا(علیها السلام) مى خواهند بفرمایند، همان طورى که اذیت و آزارى که دشمنان نسبت به حضرت فاطمه(علیها السلام) روا داشتند و سکوتى که مسلمانان پیشه کردند، هیچ کدام سبب نشد که ایشان از دعا براى مسلمانان دست بکشد، بلکه دیگران را بر خود مقدم مى داشت، من نیز این ظلم ها و انکارها را تحمّل مى کنم و از دل سوزى و راهنمایى و دعا و ... براى شما، چیزى فرو نمى گذارم.
پی نوشت:
[1]. الغیبة طوسى، ص286، ح245 ؛ احتجاج، ج2، ص279 ؛ بحارالأنوار، ج53، ص180، ح9.
منبع: شرح چهل حدیث از حضرت مهدى(علیه السلام)، على اصغر رضوانى، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم (1382).
شرح پرسش:
لطفا این حدیث را شرح دهید. امام زمان(علیه السلام) می فرمایند: «وَفی إِبْنَةِ رَسُولِ اللّهِ صلى الله علیه و آله لی أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ؛ دختر رسول خدا صلى الله علیه و آله (فاطمه زهرا علیها السلام) براى من، اسوه و الگویى نیکو است.»[1]
شرح حدیث:
شیخ طوسى(رحمه الله)، در کتاب الغیبة خویش، قصّه ى مشاجره ى ابن ابى غانم قزوینى با جماعتى از شیعه درباره ى امر جانشینى امام عسکرى(علیه السلام) را نقل کرده است. ابن ابى غانم، به جانشینى براى حضرت امام عسکرى(علیه السلام) اعتقادى نداشت. عدّه اى از شیعیان نامه اى به حضرت مى نویسند و در آن مشاجره اى را که میان ابن ابى غانم و جماعت شیعه ایجاد شد، یادآور مى شوند.
حضرت، در جواب نامه، به خطّ مبارک خود، بعد از دعا براى عافیت شیعیان از ضلالت و فتنه ها و درخواست روح یقین و عاقبت به خیرى آنان و تذکر به امورى چند، مى فرماید:
فاطمه ى زهرا، دختر رسول خدا، براى من، در این مسئله، الگوى خوبى است.
در این که حضرت کدام گفتار یا رفتار حضرت زهرا(علیها السلام) را سرمشق خویش قرار داده اند، احتمال هاى مختلفى بیان شده است. که در این جا به سه مورد از آن ها اشاره مى شود:
1. حضرت زهرا(علیها السلام) تا پایان عمر شریفش، با هیچ حاکم ظالمى بیعت نکرد. حضرت مهدى(علیه السلام) هم بیعت هیچ سلطان ستمگرى را بر گردن ندارد.
2. شأن صدور این نامه این است که برخى از شیعیان، امامت ایشان را نپذیرفته اند. حضرت مى فرمایند:
اگر مى توانستم و مُجاز بودم، آن چنان مى کردم که حق بر شما کاملاً آشکار شود به گونه اى که هیچ شکّى براى شما باقى نماند؛ ولى مقتداى من حضرت زهرا(علیها السلام) است. ایشان، با این که حق حکومت از حضرت على(علیه السلام) سلب شد، هیچ گاه براى بازگرداندن خلافت، از اسباب غیرعادى استفاده نکرد. من نیز از ایشان پیروى مى کنم، و براى احقاق حقّم در این دوران، راه هاى غیرعادى را نمى پیمایم.
3. حضرت در پاسخ نامه فرموده است:
اگر علاقه و اشتیاق فراوان ما به هدایت و دست گیرى از شما نبود، به سبب ظلم هایى که دیده ایم از شما مردمان روى گردان مى شدیم.
حضرت، با اشاره به حضرت زهرا(علیها السلام) مى خواهند بفرمایند، همان طورى که اذیت و آزارى که دشمنان نسبت به حضرت فاطمه(علیها السلام) روا داشتند و سکوتى که مسلمانان پیشه کردند، هیچ کدام سبب نشد که ایشان از دعا براى مسلمانان دست بکشد، بلکه دیگران را بر خود مقدم مى داشت، من نیز این ظلم ها و انکارها را تحمّل مى کنم و از دل سوزى و راهنمایى و دعا و ... براى شما، چیزى فرو نمى گذارم.
پی نوشت:
[1]. الغیبة طوسى، ص286، ح245 ؛ احتجاج، ج2، ص279 ؛ بحارالأنوار، ج53، ص180، ح9.
منبع: شرح چهل حدیث از حضرت مهدى(علیه السلام)، على اصغر رضوانى، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم (1382).
