پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام علی (علیه السلام) فرمودند: قَلیلُ العِلمِ مَعَ العَمَلِ خَیرُ مِن کَثیرهِ بِلاعَمَلٍ؛ دانش اندک همراه با عمل بهتر از علم بسیار بدون عمل است. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
هر درختی را از میوه اش می توان شناخت.
درخت علم و دانش اگر میوه ی عمل ندهد، درخت بی ثمر است.
آنچه «جوهر وجودی» انسان و «ارزش معنوی» او را آشکار می سازد، رفتار و اعمال اوست. تا کسی عمل خویش را بروز نداده باشد، قضاوت صحیح و دقیقی درباره ی او نمی توان داشت.
بعضی در پی افزودن دانسته های خویشند، اما به آن عمل نمی کنند. بعضی هم به کمترین چیزی که دانا می شوند، عمل می کنند. کدام یک برترند؟
آنچه به علم ارزش می دهد و دانا را از نادان ممتاز می سازد «عمل» است.
علم و عمل دو بال پروازند و هر کدام ناقص و آسیب دیده باشد، پرواز به نتیجه نمی رسد.
حرف زیاد می توان زد، ادعا هم بسیار می توان داشت، امّا آنچه گواه صدق سخن و درستی ادعّاست، «عمل» است. صفحات شناسنامه ی «هویّت انسان» با حروفی از عمل و کلماتی از رفتار نگاشته می شود.
حقیقت هر کس همان است که عمل می کند.
فاصله ی «بود» و «نمود» را از همین جا می توان شناخت.
پی نوشت:
(1) غررالحکم، ج 7، ص 281
منبع: حکمت های علوی و ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام علی ع)، جواد محدثی، انتشارات آستانه قدس رضوی، چاپ سوم (1391)