پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام جواد علیه السلام فرمودند: کَفی بِالمَرءِ خیَانَةً اَن یَکُونَ أمیناً لِلخَوَنَةِ؛ در خیانت یک شخص، همین بس که امین خیانتکاران باشد. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
عملکرد انسانها در گذشته، معیاری برای وضع حال و آینده آنان است. برای انتخاب افراد برای کار، می کوشند کسانی را برگزینند که «سوء سابقه» نداشته باشند و پرونده زندگی شان پاک از آلودگیها و خیانت و شرارت باشد، ‌تا اطمینان بیشتری به آنان شود.
این یک معیار منطقی و عقلی است و رعایت آن مفید است.
حضرت علی علیه السلام به مالک اشتر توصیه می کند در انتخاب وزیران به این نکته دقت کند. می فرماید:
«بدترین وزیران تو کسی است که قبل از تو، وزیر اشرار و بدان بوده، ‌یا در گناهان و بدیهای بدکاران قبلی، شریک آنان بوده است. »(2)
این یک اصل مدیریتی در گزینش همکاران یا مهره های اجرایی مسؤولان کلیدی است.
وقتی در کشوری انقلابی می شود(مثل انقلاب اسلامی ایران)مهره های رژیم سابق و عناصر کلیدی دولتهای جور و افرادی که بد سابقه باشند، ‌به کار گرفته نمی شوند، زیرا چندان قابل اعتماد نیستند.
اگر کسی در دوره ی حکومت طاغوت، شغل و پستی داشته، می تواند پس از انقلاب هم به کار گرفته شود. ولی آنان که مهره های مهم و چهره های مورد اعتماد طاغوت و رژیم گذشته بوده اند و به تعبیر امام جواد علیه السلام، ‌«امین خائنان» بوده اند، صلاحیت به کارگیری ندارند، ‌چون ممکن است خیانت کنند و در نقش «عامل نفوذی» عمل کرده و به انقلاب ضربه بزنند.
این نکته، در مسائل اجتماعی و سیاسی بسیار آموزنده و ارزشمند است و توجه به آن، ‌سبب مصونیت از ضربه های جاسوسان و عوامل ضدّ انقلاب می شود.
ساده لوحانه به هر کس اعتماد نکنیم.
بویژه به افراد بد سابقه که پرونده ی شرارت و خیانت دارند.
پی نوشت:
1. بحارالأنوار، ‌ج75، ص 363
2. نهج البلاغه، نامه ی 53 به مالک اشتر.
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)