پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام رضا علیه السلام فرمودند: مَن غابَ عَن اَمرٍ فَرَضِیَ بهِ، کانَ کَمَن شَهِدَهُ وَ اَتاهُ؛ کسی که از صحنه ی کاری غایب باشد، اما به آن کار (چه نیک و چه بد) راضی باشد، همچون کسی است که در صحنه ی عمل حاضر بوده و آن را انجام داده است. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
رضایت قلبی به کاری، چه نیک چه بد، انسان را از ثواب یا عقوبت آن برخوردار می کند. مثلاً اگر جایی جنایتی انجام گیرد و ما حضور نداشته باشیم، ولی در دل به آن ظلم راضی باشیم، ما هم شریک آن ظلم هستیم. اگر کسی در جایی عمل صالحی را انجام دهد و ما بشنویم و از کار او خشنود شویم، ما هم در ثواب آن شریکیم.
در زیارت امام حسین علیه السلام ضمن آن که بر قاتلان آن حضرت و ظالمان به اهل بیت علیهم السلام لعنت می فرستیم، می گوییم:
«وَ لَعنَ اللهُ اُمَّةً سَمِعَت بِذلِکَ فَرَضِیَت بِه(2)»
خدا لعنت کند امت و جماعتی را که آن ظلم ها و کشتارها را شنیدند و به آنها راضی بودند.
وقتی چنین است، به مرحله ی قلبی تولّی و تبرّی بی توجه نباشیم. هر جا که انسانهای صالحی کارهای خوب و خداپسندانه را انجام می دهند، هم خوشحال و راضی باشیم و تشویق کنیم، و هر جا ستمی و شکری و کار خلافی انجام می گیرد، قلباً از آن بیزار باشیم. به زبان هم اعتراض کنیم، و اگر می توانیم در عمل از آن جلوگیری کنیم.
حضرت امیر علیه السلام درباره ی کسانی که نسبت به منکرات، نه بیزاری قلبی دارند، نه اعتراض زبانی و نه اقدام عملی برای جلوگیری می کنند، فرموده است: آنان مرده های زنده نمایند(3).
پیوسته باید مواظب حالات قلبی خودمان باشیم.
نکند خدای ناکرده از تبهکاران و گنهکاران خوشمان آید و به کارهای زشت آنان در دل راضی باشیم و در پیشگاه خدا از آنان به شمار آییم!
پی نوشت:
1. التوحید، ص 392
2. عباس قمی، مفاتیح الجنان، زیارت وارث.
3. فذلک میّت الاحیاء، ر. ک: سید رضی، نهج البلاغه، حکمت 374.
منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1391).