پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام رضا علیه السلام فرمودند: مَن قَصَدَ الَیهِ رَجُلُ مِن إخوانهِ مُستَجیراً بهِ فی بَعضِ اَحواِلهِ، فَلَم یُجِرهُ بَعدَ اَن یَقدِرَ عَلیهِ، فَقَد قَطَعَ وِلایهَ اللهِ عزّ و جلّ؛ کسی که یکی از برادران دینی اش برای کاری به او پناه آورد، ولی او با آن که می تواند، پناهش ندهد و کاری برایش نکند، رشته ی ولایت خدای متعال را گسسته است. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
نعمتهای الهی برای آزمون بشری است.
داشتن موقعیت مالی و شغلی و اجتماعی یکی از آنهاست و از نحوه عملکرد صاحبان نعمت و قدرت سؤال خواهد شد.
یکی از سؤالها این است که آیا از قدرت خود، به سود مظلومان بی پناه بهره گرفتی؟ آیا از توانایی مالی که داشتی، در کمک به مستمندان استفاده کردی؟ از نفوذ و اعتباری که داشتی برای رفع نیازها یا جلوگیری از ظلم و حق کشی کاری کردی؟
مؤمنان بر گردن ما حق دارند.
یکی از این حقوق، فریادرسی هنگام کمک خواهیِ آنان است.
اگر کسی قدرت و امکاناتی نداشته یاشد، مؤاخذه نمی شود؛ چون تکلیف بر اساس قدرت و توان است. امّا اگر می توانسته است کمک کند و نکرده است و درخواست یاری یک مسلمان را بی جواب گذاشته، کار ناپسندی انجام داده و رشته ی ولایت او و خدا گسسته می شود.
خداوند، بندگانش را دوست می دارد، کسی که به بندگان خدا بی مهری و بی اعتنایی کند و به درد دل آنان نرسد، بی مهری خدا نصیبش می شود.
دانی که چرا خدا تو را داده دو دست؟
من معتقدم که اندر آن سرّی هست
یک دست به کار خویشتن پردازی
با دست دگر ز بی کسان گیری دست(2)
با کمک به بندگان خدا، پیوند خویش را با خدا محکم تر کنیم.
پی نوشت:
1. بحارالانوار، ج 72، ص 181
2. یحیی برقعی، چکیده ی اندیشه ها، ج 1، ص 133.
منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1391).