پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام صادق علیه السّلام فرمودند: اِنَّما اَولیائیَ الَّذینَ سَلَّمُوا لِاَمرِنا وَ اتَّبعُوا آثارَنا و اقتَدَوا بِنا فی کُلِّ اُمُورِنا؛ دوستان من کسانی اند که تسلیم فرمان مایند و از آثار ما پیروی می کنند و در همه ی امورمان به ما اقتدا می کنند. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
امام صادق(علیه السلام) در این سخن، مرز دقیق و روشن خودی و غیرخودی را نشان می دهد و اهل ولایت راستین را معرّفی می کند.
«ولایتم، تنها دوست داشتن و محبّت نسبت به خاندان پیامبر نیست، بلکه در خطّ آنان بودن، مکتبی زیستن، ولایی عمل کردن و سرمشق قرار دادن عترت پاک آنان در همه ی امور زندگی است.
«مکتب اهل بیت»، یک «خطّ عملی» و «مرام فکری» است.
چه کسانی در این خط و پیرو این مکتبند؟ نشانه های آنان چیست؟ امام صادق(علیه السلام) سه شاخص را در این حدیث بیان فرموده است:
1- تسلیم اوامر آنان بودن.
2- تبعیّت از آثار و اخبار و احادیث آنان.
3- در همه ی امور به ائمّه اقتدا کردن.
در تاریخ گذشته، کسانی بوده اند که خود را در خط اهل بیت(علیه السلام) می دانسته اند، لیکن تسلیم و فرمانبردار نبوده و به امامان به عنوان «مقتدا» و «الگو» نگاه نمی کرده اند. پس، نمی توان آنان را «شیعه» و «مُوالی» دانست.
اولیای ائمّه، کسانی اند که ولایت آنان را پذیرفته و دوستدار خاندان عصمت و طهارت باشند.
این دوستی، محبّت و ولایت، اگر دوستدار را در مسیر ائمّه قرار ندهد و تأثیر عینی و عملی نداشته باشد، چه سودی دارد؟
معیار ولایی بودن، تسلیم و تبعیّت و اقتدا به صاحبان ولایت است.
پی نوشت:
1. تحف العقول، ص309
منبع: حکمت های صادقی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام صادق علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)