پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام صادق علیه السّلام فرمودند: اَلغَضَبُ مِفتاحُ کُلِّ شَرّ؛ خشم، کلید هر بدی است. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
روزی کسی نزد حضرت رسول(ص) آمد و گفت: یا رسول الله! مرا موعظه ای کن تا از آن پند گیرم. حضرت فرمودند: «برو و خشمگین مشو». آن شخص دوباره نصیحت خواست، حضرت فرمودند: «برو و غضبناک مشو.» بار سوم پرسید. پیامبر خدا(ص) باز هم او را به خودداری از خشم و غضب توصیه فرمود.(2)
این توصیه ی مؤکّد نشان می دهد که ریشه بسیاری از ناهنجاریها، گناهان، حق کشیها و ستمها، خشم است و اگر کسی بتواند خشم خود را مهار کند، جلوی بسیاری از آن آفتها را می گیرد.
در روایات، تعابیر و آثار و پیامدهای گوناگونی برای غضب بیان شده است. از جمله این که:
غضب، مرکبی سرکش و چموش است؛
غضب، شعله ای از شیطان است؛
غضب، آتشی در درون دلهاست؛
غضب، اوّلش جنون و آخرش پشیمانی است.
شدّت غضب، گفتار انسان را تغییر می دهد، حجّت و دلیل انسان را قطع می کند و فهم انسان را پراکنده می سازد.
امام صادق(علیه السلام) فرموده است: «کسی که غضب خود را نتواند کنترل کند، مالک عقل و خرد خود هم نیست».(3)
پس، برای اینکه این کلید بدیها، در جهنّم را به روی انسان نگشاید و او را بدبخت نکند، باید مهار شود و هر که بر خشم خود غلبه نکند و هیجانهای شیطانی را در خود نتواند فرو بنشاند، پشیمان می گردد.
پی نوشت:
1. کافی، ج2، ص303
2. کافی، ج2، ص303.
3. کافی، ج2، ص305.
منبع: حکمت های صادقی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام صادق علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)