پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام صادق علیه السّلام فرمودند: مَن اَرادَ عِزّاً بِلا عَشیرَهٍ وَ غِنیً بِلا مالِ وَ هَیبَهً بِلا سُلطانٍ فَلیَنتَقِل عَن ذُلِّ مَعصِیَهِ اللهِ اِلی عِزِّ طاعَتِهِ؛ هر کس عزّت بدون عشیره و فامیل و ثروتِ بدون مال و هیبتِ بدون حکومت و قدرت می خواهد، پس، از ذلّت معصیت خدا بیرون آید و به عزّت اطاعت خدا وارد شود. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
افراد در دنیا به دنبال «عزّت»، «ثروت» و «قدرت» اند.
عزّت را در سایه قوم و قبیله، فامیل و دوست و آشنا می جویند؛ ثروت را، تنها ثروت مالی می دانند و هیبت و قدرت را نیز از راه حکومت و ریاست می طلبند.
امّا عزّت واقعی در دست خداست. اوست که عزّت می بخشد یا ذلیل می کند.
از طرف دیگر، تجربه ثابت کرده است، کسانی که با خدا باشند و فقط از خدا بترسند و بر او توکّل کنند، خود پروردگار، زمینه رشد، قوّت و عظمت آنان را فراهم می کند و عزّتی به آنان می بخشد که فراتر از ثروت، سلطنت و خویشاوندان است.
با خدا باش و پادشاهی کن.
گناه انسان را حقیر، پست و زبون می سازد.
خداوند اگر تا حدّی با معصیت کاران نیز مدارا کند، ولی فرجام زشت گناه و عواقب بد نافرمانی خدا، دامنگیر آنان می شود و رسوا می شوند و از چشمها می افتند، پس، گناه خوار می سازد و طاعت، عزّت می آورد.
بندگان مطیع خدا، حتی اگر گرفتار و دچار سختیها باشند، ولی در دلها جا دارند. موسی بن جعفر(علیه السلام) با آن که در دست مأموران هارون الرشید، اسیر و زندانی بود، امّا عزّت داشت. خود هارون از هیبت و موقعیت آن امام هراسان بود و می گفت: «من پیشوای اجسادم و او پیشوای قلوب!»
خدا را بنده باشیم تا از بردگی بندگان آزاد شویم.
پی نوشت:
1. بحارالانوار، ج75، ص192
منبع: حکمت های صادقی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام صادق علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)