پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام صادق علیه السّلام فرمودند: اَورَعُ النّاسِ مَن وَقَف عِندَ الشُّبهَهِ؛ اَعبَدُ النّاسِ مَن اَقامَ الفَرائِضَ؛ اَزهَدُ النّاسِ مَن تَرَکَ الحَرامَ؛ اَشَدُّ النّاسِ اِجتِهاداً مَن تَرَکَ الذُّنوبَ؛ پارساترین مردم کسی است که در برخورد با شبهه، توقف و درنگ کند؛ عابدترین مردم کسی است که واجبات را برپا دارد؛ زاهدترین مردم کسی است که حرام را ترک کند و کوشاترین مردم کسی است که گناهان را ترک کند. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
وقتی احتمال بدهیم، غذایی مسموم است، از مصرف آن خودداری می کنیم. اگر احساس کنیم خطری در کمین است، هر چند یقین نداشته باشیم، به راه نمی افتیم.
شبهات و مشتبهات، جای است که احتمال بدهیم، چیزی حرام و نامشروع است و شرط عقل و احتیاط آن است که از آن بپرهیزیم.
بعضی از مردم برای این که نشان دهند اهل عبارت و بندگی اند، نماز مستحبی می خوانند، روزه ی مستحبی می گیرند و کارهایی که ثواب دارد، انجام می دهند. در عین حال، گاهی بعضی از تکالیف واجب را ترک می کنند. کسی که واجبات را انجام بدهد، عابدترین مردم است (ترک واجب کرده ای، سنّت به جا آورده ای!)
پارساترین و زاهدترین مردم نیز کسی است که از حرام دوری کند، نه آن که به اسم زهد، حلالهای الهی را بر خود حرام سازد.
پرتلاش ترین افراد نیز کسانی اند که گناهان را ترک کنند.
ترک گناه، همتی عالی و اراده ای قوی می خواهد. بعضی از افراد، بازوهای قوی و اندام ستبر دارند و وزنه های سنگین بلند می کنند، امّا حریف نفس خود نیستند و گرفتار عادتهای ناپسندند. این افراد، در واقع، بسیار ضعیفند، هر چند در میان مردم قهرمان به شمار آیند.
مسلمان، کسی است که تسلیم اوامر خدا باشد. این برترین عبادت و بندگی است.
پی نوشت:
1. بحارالانوار، ج75، ص192
منبع: حکمت های صادقی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام صادق علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)