پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام سجاد (علیه السّلام) فرمودند: إیّاکَ و الإبتهاجَ بالذَّنبِ، فَإنَّ الإبتهاجَ بِهِ اَعظَمُ مِن رُکوبِهِ؛ از خوشحال شدن به گناه بپرهیز، چرا که خوشحالی از انجام گناه، از ارتکاب گناه بدتر است. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
معصیت، گاهی از روی غفلت و نادانی است.
در این صورت، وقتی گنهکار، آگاه و هشیار و بیدار شد و خطای خویش و عمل زشت خود را فهمید، پشیمان می شود و توبه می کند و خداوند هم از او می گذرد.
گاهی هم گنهکاران، از روی عناد و لجاجت و ستیزه جویی با مکتب انبیا و دین الهی و ارزشهای اخلاقی گناه می کنند و از گناه خویش خوشحالند و پشیمان هم نمی شوند. این گستاخی و بی پروایی بسیار زشت و عقوبتش سنگین است. آنان که به زبان، استغفار می کنند، اما در دل، همچنان هوس گناه و شوق عصیان دارند، استغفار را هم به سخره گرفته اند. گناه را، هر چند کوچک باشد، باید بزرگ شمرد و در آستان الهی معذرت خواهی و استغفار کرد.
ناچیز شمردن معصیت و اهمیت ندادن به آن، انسان را بد عاقبت می کند و رفته رفته او را در باتلاقی گرفتار می سازد که بیرون آمدن از آن دشوار است.
در روایات توبه، آمده است: «ندامت، برای توبه کافی است».
یعنی رسیدن به حالت پشیمانی پس از ارتکاب گناه، نشانه ی بیداری فطرت و روشنی چراغ وجدان است و همین کمک می کند که خطاکار، تصمیم بگیرد دیگر گناه نکند.
اما «ابتهاج» و شادمانی از گناه، نشانه ی تیره دلی و غفلت شدید است و در کسانی یافت می شود که تحت سلطه ی شیطان و نفس اماره قرار گرفته اند.
این خوشحالی از گناه، از خود گناه زشت تر و عظیم تر است.
پی نوشت:
1.کشف الغمه، ج 2، ص 108
منبع: حکمت های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)