پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام هادی علیه السلام فرمودند: مَنْ جَمَعَ لَکَ وُدَّهُ وَ رَأیَهُ فَاجمَعْ لَهُ طاعَتَکَ؛ هر کس دوستی و نظر خود را برای تو هزینه کند، تو هم فرمانبرداری خود را برای او خرج نما. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
در مَثَل ها آمده است:
برای کسی بمیر که برایت تب کند.
یعنی میزان تلاش و خدمت و گذشت و فداکاری انسان نسبت به دیگری، باید متناسب با محّبت و صداقت او باشد.
اگر کسی منافقانه اظهار دوستی کند، نباید ساده لوحی کرد و اسرار خود را به او گفت و با او طرح دوستی ریخت.
سعدی گوید:
دنیا خوش است و مال عزیز است و تن شریف
لیکن رفیق، بر همه چیزی مقدّم است
البته، رفیقی که همدل و صادق و خیرخواه باشد.
مفهوم سخن امام هادی علیه السلام این است که اگر کسی هم نسبت به تو محبّت و مهرورزی داشت، هم فکر و نظر خود را درباره ی تو و به سود تو به کار گرفت و با تو «همفکر» و «همدل» بود، قدر این دوست را بدان، تو هم در خدمت و اطاعت او باش و با او از درِ ستیز و مخالفت وارد مشو. دوست موافق و مناسب، از گرانبهاترین سرمایه هاست.
آنچه رشته دوستی را محکم می کند، خیرخواهی و دلسوزی و مثل آینه، راست و شفّاف و صادق بودن است.
پس اگر از نعمت «دوست خوب» برخوردار بودیم، ‌ما هم به او خوبی کنیم.
برخورد صادقانه با دوستان، شکرانه و سپاس صداقت آنان است.
قدر دوستان یکرنگ و باصفا را بدانیم، ‌چرا که آنان امید ما را به فردایی روشن بیشتر می کنند و در سختیها یار و غمخوار ما هستند.
پی نوشت:
1. تحف العقول، ص 483.
منبع: حکمت های نقوی(ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام هادی علیه السلام)، جواد محدثی، ‌انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول(1391).